علی جعفری فوتمی
درباره فیلم فروشنده اصغر فرهادی در این مدت حرف های زیادی زده شده است؛ موافقان و مخالفان از فروشنده تمجید کرده اند یا به بی رحمانه ترین شکل به آن تاخته اند . شاید حالا که پس از گذشت مدتی از اکران عمومی فیلم و معرفی آن به عنوان نماینده ایران در اسکار ۲۰۱۶ ؛ موافقان و مخالفان کمی از تب وتاب افتاده اند ذکر چند نکته درباره فیلم خالی از لطف نباشد.
۱- برای خیلی از تماشاگران؛ مرگ فروشنده آرتور میلر وصله ی لایتچسبکی بود که به زعم آنها به ضرب و زور و برای پر کردن فضای خالی قصه؛ به فروشنده الصاق شده بود ؛ اما به زعم من فروشنده ی فرهادی ؛ بازتعریف مرگ فروشنده میلر است ؛ فیلم به درستی اقتباس هوشمندانه ای از این نمایشنامه ماندگار آرتور میلر است و عماد تصویر به روز شده ویلی لومان است. فروشنده داستان روزگار به سر آمده قهرمان را روایت می کند .همانگونه که روزگار ویلی به سر آمده ، دوران عماد هم به پایان رسیده است. بی دلیل نیست که واپسین لحظات فیلم تصویر در تابوت قرار گرفته عماد-ویلی است.
۲- آیا به رعنا تجاوز شد؟ برای خیلی از تماشاگران فیلم ؛ این مهم ترین نقطه ی ابهام فیلم محسوب می شود. اما به راستی آیا مسئله ی فیلم وقوع یا عدم وقوع تجاوز است؟ پاسخ فرهادی به این سوال ؛ پاسخی ماندگار وتاریخی است: “نمی دانم؛ من داخل حمام نبودم. ” به گمان من این پاسخ انقدر سرراست و صریح است که مارا از هرگونه توضیح و تفسیر بی نیاز می کند. مسئله ی فیلم وقوع تجاوز جنسی نیست. .مسئله فیلم تجاوز به حریم شخصی ادم هاست. این تجاوز ؛ قطعن اتفاق افتاده است. اما اگر به دنبال این هستید که ببنید دخول صورت گرفته یا نه؛ متاسفانه یا خوشبختانه ؛ نه اصغر فرهادی ونه هیچ کدام از ما در آن لحظه در حمام نبوده ایم.
۳- فروشنده را نمونه ۱۳۹۴ ی قیصر می بینم. به گمان من اصغر فرهادی ؛ در ساخت فروشنده لحظه به لحظه قیصر مسعود کیمیایی را مد نظر داشته است. حالا زمانه عوض شده و اینبار قیصر (عماد) در مسیر دیگری قرار می گیرد. فکر می کنم فرهادی با بلند پروازی کوشیده است فروشنده را در برابر قیصر کیمیایی قرار دهد.
۴- اگر به معما گویی های پیاپی فرهادی در فیلم های “درباره الی” و ” جدایی نادر از سیمین ” عادت کرده اید و این شیوه قصه گویی را برای فرهادی می پسندید و آن را در “فروشنده” نمی یابید ؛ این مشکل شماست. فرهادی در مسیری درست قرار گرفته است ؛ حالا معمای قصه ی اصغر فرهادی نه در ظواهر فیلمنامه که در لابه لای فحوای آن طرح می شود. دست اصغر فرهادی در فیلمنامه ی فروشنده خالی نیست. او برای هر پلان؛ برای هر سکانس و برای هر دیالوگ فروشنده برنامه ریزی دقیقی دارد. نگران این نباشید که فرار مردی میانسال با ناراحتی قلبی چرا به سکته و مرگ منتهی نمی شود . همه ی ما بارها شنیده ایم که آدم ها در موقعیت های خطیر و هیجانی گاه چنان نیرو وانرژی از خود به نمایش می گذارند که تعجب برانگیز است. به یاد داشته باشید که پیرمرد به خاطر سیلی عماد به حال مرگ نمی افتد.آنچه به نابودی پیرمرد می انجامد بار استرس ؛ شرم و خوردشدن اوست.
۵- فیلمنامه فرهادی در کن جایزه گرفته است. همین هم به گمان من حاوی پیام مهمی است. فیلمنامه آنقدر دقیق و موشکافانه نوشته است که بی شک چندین گام از فیلم جلوتر است. آنها در کن؛ فیلمنامه را فهمیده اند و شاید ما هنوز انطور که باید نه فروشنده را فهمیده ایم ونه مرگ فروشنده را.
* روزنامه نگار و منتقد تئاتر و سینما
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «فروشنده» در میان پرفروش ترین های فیلم های مستقل در آمریکا
- واکنش تازه و متفاوت ترانه علیدوستی به موفقیت «فروشنده» در اسکار
- روزنامههای ایران بعد از «اسکار» فرهادی چه نوشتند؟
- اولین نمایش «فروشنده» در نیویورک با حضور کارگردان برنده اسکار
- هالیوود ریپورتر: اعطای اسکار به فرهادی، بیانیه سیاسی هالیوود علیه «ترامپ»
- گفتگوی منتقد ایتالیاییبافرهادی: به تماشای فیلمی بنشینیدکه زبانی عجیب و پاکیزه دارد
- «فروشنده» نامزد جوایز فیلم آسیا شد
- پیش بینی نشریههای معروف سینمایی درباره برندگان گلدن گلوب
- «فروشنده» همچنان در میان ۵ پیشتاز اسکار خارجی
- «فروشنده» به فهرست جوایز انجمن منتقدان فیلم آنلاین راه یافت
- نوآوری در پوشش مراسم گلدن گلوب از طریق توییتر
- صمدیان، فرهادی و حاتمیکیا برگزیدههای لندن
- «فروشنده» فیلم برگزیده تماشاگران در فستیوال بمبئی
- اصغر فرهادی: هرگز کسی را از ابتدا در فهرست بدها قرار نمیدهم
- کیوان مقدم: فروشنده جزو کارهای خوبم است/کار با کیمیایی و جیرانی را نمیتوان فراموش کرد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
آخرین ها
- «هیس» در فستیوال «روسکایا کلاسیکا» روی صحنه میرود
- کنایه کارگردان «آپاراتچی» به تبعات استفاده نکردن از تبلیغات ماهوارهای
- «گالیله» با ۳ اجرا ۳۰۰ میلیون فروخت
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند
- شب تئاتریها برای شمس لنگرودی
- معرفی یک کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- صحرا اسداللهی از جشنواره بیروت جایزه گرفت
- «شهرک» به «کازابلانکا» رفت
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟