برای پناهی که عصبانی نیست…/یادداشتی از امیرپوریا

 امیر پوریا در اعتماد نوشت :

تفاوتی اساسی وجود دارد میان کار و نقش ما به عنوان منتقد به معنای کسی که اثر هنری را ارزیابی و ارزشگذاری می کند با آنکه فراتر از این، شرایط فرهنگی عصر خود را رصد و گاه نقد می کند تا به آزادی های طبیعی هنرمند و مردم، ارجاع دهد. درک این نکته، دشوار نیست. اما بسیاری از یاد می برند که این دو نقش منتقد، باید از یکدیگر تفکیک شوند. مهم تر اینکه گاه حتی در تقابل با هم قرار می گیرند.
ممکن است بنده در فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان به وجود ایرادهای بنیادین ساختاری و لحنی معتقد باشم و این باور از دو باری که در جشنواره فجر همان سال تا نوبت سوم و نسخه مجروح اکران شده آن را تماشا کردم، تغییری نکرده باشد. اما برشمردن این کاستی ها که در ساحت نقد اثر هنری صورت می پذیرد، تنها بخش کوچکی از وظایف ما است (که در این مورد به خصوص، تحلیل و دلایلم را در شماره هفته آینده نشریه «کرگدن» طی یک گفت وگو، آورده ام).
بخش مهم تر، این احساس مسوولیت و وسعت نظر است که هر چند دوستدار تمام اجزای فیلمی نیستیم، از حق فرهنگی و انسانی آن و سازنده اش برای دیده شدن، دفاع کنیم. حتی اگر دقیق باشیم، باید بدانیم که توقیف درازمدت و لجاجت آمیز، «عصبانی نیستم» را در هاله ای از تقدس به معنای نقدناپذیری قرار داد. تا جایی که هر گونه انتقادی به فیلم، می توانست همسویی با مواضع رسمی و مترادف با «آب به آسیاب نظارت ریختن» به حساب آید.
پس در تمام آن مدت انتظار برای رفع سوءتفاهم ها، وقت نقد فیلم نبود: وقت نقد سیستم بود. حالا هم حتی باید توجه داشت که اکران نسخه ای با فلو شدن تصاویر روزنامه های روی دیوار اتاق خانه نوید (با بازی نوید محمدزاده)، لزوما موفقیت فیلم در گذر از سد نظارت نیست: بلکه صرفا از اکران نشدن، بهتر است: درست در ابعاد مثل قدیمی «کاچی به از هیچی».
در رویارویی با فیلم تازه جعفر پناهی «سه رخ»، درست همین گونه است. توضیح اینکه مرز بین واقع نمایی و دستکاری واقعیات در یکی، دو فیلم اخیر او بسیار مخدوش بوده و آرزوی اینکه این فیلم اینگونه نباشد، ضرورت چندانی ندارد.
بحثی است مربوط به ساحت نقد و موکول به زمانی که فیلم در ایران به هر شکلی، قابل دیدن و دیده شود. اما مهم این است که او به جای مهاجرت، به جای تبدیل به بلندگوی سیاسی این و آن و به جای هر کار جدا از جهان هنر و نزدیک به قاموس پروپاگاندیست های سیاسی که از بسیاری فیلمسازان دیگر سر زده، همچنان بی آسیب و آزار به کسی، فیلم ساخته و فیلم خودش را نیز ساخته است.
به این مفهوم که سینما و ساختار و دغدغه های جاری در آن، برایش کلیدی بوده: نه موضع گیری ها و افتخار به ممنوعیت و حاشیه پردازی هایی از این دست. امید که آن سوی ماجرا نیز به تداوم ممنوعیت او افتخار نکند و لجاجت های امنیتی/سیاسی از رفتار مدیریت فرهنگی، منها شود.

ثبت شده در سایت پایگاه خبری تحلیلی سینما سینما کد خبر 87804 و در روز شنبه ۵ خرداد ۱۳۹۷ ساعت ۰۱:۴۳:۴۹
2024 copyright.