اکبر عالمی در شرق نوشت :
همه ما در زندگی به جستوجوی چیزی هستیم و در پی یافتن گمشدهای تلاش میکنیم.
به سینما رفتم و در همان دقایق اولیه پی بردم که با فیلمی متفاوت روبهرو هستم؛ فیلمی که برای اندیشیدن است و برای فهم تماشاگر سهم بالایی در نظر گرفته است. این فیلم را در گروه سینمای «هنر و تجربه» به نمایش گذاشتهاند، اما در سالهای دور بسیاری از فیلمشناسان تصور میکردند که واژه تجربی به معنای دستگرمی، سیاهمشق یا تمرین است…! حال آنکه فیلمسازان بزرگ پس از کارگردانی فیلمهای گوناگون به سینمای تجربی روی میآورند تا افقهای جدید را کشف کنند. در علم هرمنوتیک (علم تأویل در نشانهها و معنا) اصلی هست که میگوید: «نیمی از معنای هر اثر هنری، نزد مخاطب است». در فیلم «دو لکه ابر»، یکایک بازیگران در برابر دوربین، بازی نمیکنند، بلکه زندگی میکنند. در تصاویر درشت از چهرهها، عضلات صورت و بهویژه چشمها که قویترین عنصر ارتباط هستند، بسیار استادانه در سراسر قصه، حرکات طبیعی دارند. بازیگران در فصول گوناگون با توانایی تحسینبرانگیزی، (بهویژه امید علومی و نیوشا مدبر) تمام حرکات بدن، بهویژه صورت و چشمهایشان، از اغراق به دور است. کارگردان برای شعور تماشاگر احترام قائل است. بازیگران بههیچوجه شهرت تجاری ندارند، اما دو نفر از آنان از نامآورترین بازیگران حرفهای، پایینتر نیستند.
طراحی لباس، گریم، نور، فیلمبرداری، تدوین، موسیقی، صدابرداری، طراحی صدا، صداگذاری و فضاهای روایت قصه، گفتوگوها، همهوهمه میدرخشند. دکوپاژ یا تقطیع صحنهها و زاویه دوربین حاکی از سلیقه، دانایی و تجربه کارگردان است. کارگردانان ناشی بر خود تکلیف میکنند که صورت بازیگر اصلی را همواره از روبهرو یا از سهرخ نشان دهند و مهرشاد کارخانی در یک نمای هوشمندانه، مرد اول قصه؛ یعنی «کسری زیوری» را در یک نمای متوسط، کاملا از پشت سر نشان میدهد و دوربین هم در سراسر این فیلم هرگز حرکات آکروباتیک ندارد، همانطور که در هیچکجای فیلم، از عدسی زوم استفاده نمیکند.
برمیگردم به روایت قصه: اگر خدایناکرده عزیزی را از دست بدهیم، همیشه میخواهیم جسد او را ببینیم وگرنه تا پایان عمر چشم ما به در خانه سیاهی میرود و منتظر آمدن او مینشینیم. وقتی به تماشای فیلم دو لکه ابر نشستم، با خود میگفتم منظور از انتخاب این اسم چیست؟ دانشمندان علم نجوم در اطراف سیاره مریخ، گاه دو لکه را شبیه به دو ابر ناشناخته دیدهاند…! یکی از نکات دیگری که این فیلم را متمایز میکند، پایان آن است که نتوانسته بودم آن را پیشبینی کنم. در مورد صحنه پایانی هر تماشاگر به زعم خود یک نتیجه میگیرد. وقتی از سینما بیرون آمدم، این جمله دختر جوان ستمدیده و تنها که در آغاز فیلم زیر چشمش کبود بود، در گوشم صدا میکرد: مروا گفت: «چند نفر مثل زهره تا حالا در این شهر گم شدهاند…؟!».
در آخرین سکانس که روی صندلی پارک شهر است، اتفاقات کوتاه و رعدآسا هنوز در ذهن من است: چرا صحنه شوکآور، در پزشکیقانونی در پایان فیلم اینگونه به اتمام میرسد؟ چرا آذر و منصور از دنیا رفتند؟! روسری ارغوانی که کسری زیوری (امید علومی) آن را از روی تنه درخت برمیدارد به چه کسی تعلق داشت؟! صحنهای بود پرمعنا که در کنار مزرعه حاشیه شهر و آن آدمهای خلافکار دیدم، اما کارگردان با قصد و آگاهی این سؤالات را بیجواب میگذارد. اما بدانیم که ایجاز و تمثیل فقط یکی از مختصات این فیلم است و بدانیم که نیمی از معنای این اثر در ذهن تماشاگر است و کارگردان نمیخواهد که مسئله و جواب مسئله را هم به تماشاگرش پیشکش کند. واقعا زهره زیوری که معلم عکاسی است چرا گم شده و کجاست؟! همیشه اگر یک فیلم موفقی را تماشا میکنید، در پشتسر کارگردان و فیلمنامهنویس باید سایه تهیهکننده را جستوجو کنید. هیچ صحنه کشداری در این فیلم ندیدم. ایجاز فقط یکی از مختصات دو لکه ابر بود.
انتخاب فضاهای فیلمبرداری و فضاسازی بسیار هوشمندانه بود. بازیگرانی که در این فیلم نقش داشتند، با سلیقه تحسینبرانگیزی در قصه جای گرفته بودند و فرصت بیاعتنایی را از تماشاگر میگرفتند و کارگردان توانسته بود از بازیگران، بهترین بازیها را بگیرد. کتککاری و عناصر سینمای تجاری در این فیلم جایی نداشتند و هیچ عنصر کلیشهای در آن نبود. قبلا در سالهای گذشته، من از همین کارگردان پنج فیلم دیده بودم، ولی حساب این اثر از بقیه آثار ماقبل او کاملا جداست. مهرشاد کارخانی از سینمای نوآر فرانسه، از اکسپرسیونیسم آلمان و از نئورئالیسم ایتالیا تأثیر گرفته، ولی هرگز از آنها تقلید نکرده است. سینمای نوآر فرانسه مانند آثار فرانتس کافکا، با نگاهی تلخ، سیاهی را میبیند تا جامعه به روشنایی برسد.
ویژگی دیگر فیلم مهرشاد کارخانی به مصداق سخن سعدی (کمگوی و گزیدهگوی چون در) از پرگویی پرهیز میکند و به خوبی از اصل ایجاز، در روزگار مینیمالیسم تبعیت کرده است. برایش ادامه راه فیلمسازی در آینده را آرزو میکنم. او نباید از مهمیز حسودان بهراسد… فقط همین.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- رونمایی از پوستر بینالمللی «لاله کبود»
- مستند نیمهکاره اکبر عالمی تمام شد
- اعلام سه نکوداشت دیگر در «نقش ماندگار» چهلمین جشنواره فیلم فجر/ آغاز بلیت فروشی سینماهای مردمی از صبح فردا
- برگزاری نکوداشت «اکبر عالمی» با موضوع «آموزش ماندگار در سینما»
- رونمایی از کتاب «دنیای شیشهای ۲» با یادی از سینایی، اکبر عالمی و مهرداد ذوالنور/بهرام بیضایی و جنبش های یک تنه
- صداگذاری «جستجو در تنگنا» آغاز شد/ نگاهی دیگر به امیر نادری
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش اول
- مروری بر رویدادهای روز پنجم جشنواره سینماحقیقت
- زمان برگزاری اختتامیه جشنواره سینماحقیقت اعلام شد/ برنامههای روز پنجم جشنواره
- بزرگداشت چهار استاد مستندساز فقید در سینماحقیقت
- کریم اکبری مبارکه، اکبر عالمی و رنجی که میبریم!/ سرمایه سوزی کرونایی
- مراسم نکوداشت اکبر عالمی در شانزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مقاومت برگزار میشود
- عزیزالله حاجی مشهدی: اکبر عالمی در شناختِ دنیای پُر راز و رمز جادوی سینما در اوج ایستاده بود
- مردی برای تمام فصول/ به یاد اکبر عالمی
- «به شکوفهها، به باران، برسان سلام ما را»/ در رثای اکبر عالمی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
آخرین ها
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند
- فرصت ۳ فیلم کوتاه ایرانی برای اسکار ۲۰۲۵
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد