از دیروز فیلم «تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی به نمایش عمومی درآمده، این فرصت مناسبی است برای پرداختن به گذشته و حال سینمای جنگ ایران که اساسا مهم ترین ژانر سینمایی این دوران به شمار می آید. از طرفی، مقایسه این فیلم با دیگر آثار در حال اکران که اغلبشان کمدی های سطحی و بی مایه هستند، می تواند ما را متوجه یک تناقض غریب در فضای عمومی و فرهنگی جامعه کند. آنچه به سینمای جنگ ما اصالت بخشیده، ارتباط بی واسطه اش با یک رخداد تاریخی/ ملی است. در این نوع سینما می شد همه نشانه ها و مصادیق یک جامعه ارزشی و مبتنی بر مفاهیم اخلاقی انسانی را دید. «قهرمان» در نمونه های شاخص و برتر و ماندگار این سینما موجودیتی باورپذیر و سمپاتیک و در عین حال اسطوره ای دارد. این ویژگی استثنائی در شرایطی رقم می خورد که بیشتر این آدم های برگزیده، اصراری بر قهرمان بودن ندارند. همین شمایل نگاری واقع گرایانه باعث شد فیلم های جنگی ما از وجهی اجتماعی نیز برخوردار باشند. در فیلم های «مهاجر»، «دیده بان» و «چ» ابراهیم حاتمی کیا، «پرواز در شب»، «سفر به چزابه»، «هیوا» و «مزرعه پدری» زنده یاد رسول ملاقلی پور، «هور در آتش» عزیزالله حمیدنژاد و «ملکه» محمدعلی باشه آهنگر با نمونه های متفاوت قهرمان در قالبی فردی روبه رو هستیم. در فیلم های «کیمیا» و «دوئل» احمدرضا درویش، «نجات یافتگان» رسول ملاقلی پور و «برج مینو» ابراهیم حاتمی کیا و «فرزند خاک» و «سرو زیر آب» محمدعلی باشه آهنگر جنس دیگری از سینمای جنگ را بدون متمرکزشدن در عنصر قهرمان شاهد بودیم؛ اما بهرام توکلی در حضور غیرمترقبه اش در سینمای جنگ، نگاهی چندوجهی و متکثر به قهرمان در «تنگه ابوقریب» دارد. حسن (امیر جدیدی)، خلیل (حمیدرضا آذرنگ)، مجید (جواد عزتی) و عزیز (علی سلیمانی) همه با رفتار و خصایص و جان فشانی هایشان در میان آتش و خون و انفجار و نفیر گلوله ها قابلیت قهرمان بودن را دارند؛ منتها بهرام توکلی ترجیح می دهد قهرمان را در یک حضور تجمع یافته به نمایش بگذارند، در کنار این مجموعه تکثیرشده از قهرمان، با نوجوانی مانند علی سروکار داریم که در این کارزار بی امان، نگاهی ناظر و کنجکاو دارد. او هرچند بیشتر با واقعیت هولناک درگیر می شود و مظلومیت و دلاوری ها را در کنار هم می بیند، آگاه تر و آبدیده تر می شود. در پایان راه این بزرگ مرد کوچک، قهرمانی را با عیار خاص خودش می بینم که مانند یک ناظر تاریخی محرم و صادق در جلوی قاب ایستاده و واقعیت عینی و ریشه دارش را با ثبت انبوهی از پایمردی ها و خاطرات تلخ درهم تنیده شده به رخ می کشد. از این جهات «تنگه ابوقریب» می تواند یک الگوی مناسب و تاریخ ساز برای سینمای جنگ دوران ما باشد. و اما آن تناقضی که در ابتدا اشاره کردم، به شور و حال غیرتمندی و کنشگری جاری در این فیلم ربط پیدا می کند که در قیاس با لودگی و بی خبری و بشکن و بالابنداز از فیلم های دیگر روی پرده حکم کیمیا را دارد. بد نیست برای تلنگرزدن به این فضای رخوت زده و هویت باخته و خنثی که بدجور رنگ وبوی اختگی دارد، دیدن «تنگه ابوقریب» را به عنوان یک وظیفه ملی به همدیگر پیشنهاد کنیم. این یک جفای بزرگ تاریخی است که اسطوره های گمنامی که در «تنگه ابوقریب» می بینم، در نوستالژی و خاطره های غبارگرفته دفن شوند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از پخش پیام صوتی کیمیایی تا حضور گلچهره سجادیه در نمایش «دندان مار»
- نسخه اصلاح و مرمت شده «دندان مار» در موزه سینما نمایش داده میشود
- در موزه سینمای ایران مطرح شد: سینمای دانش بنیان نیاز جدی امروز کشور است
- بررسی «زمانی برای کشتن» در خانه هنرمندان ایران؛ وقتی قانون ناکارآمد است، عدالتخواهی مطرح میشود
- «زمانی برای کشتن» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ تعجب میکنم برخی در جامعه ما توصیه به لیبرالیسم میکنند!/ عدالت ترمیمی تمرین دموکراسی است
- «و عدالت برای همه» در سینماتک خانه هنرمندان ایران/ وکیل مدافعِ یک قاضی
- خانه فیلم طهران گشایش یافت
- در هوای آن مجنونِ عدالتخواه
- «جشنواره آنلاین فیلم کوتاه کشف استعداد» آغاز شد
- همسفر کوچههای عشق/ یادداشت جواد طوسی درباره خسرو سینایی
- انتقاد جواد طوسی از ساخت فیلم های سطحی و بزن برویی
- از پشت عینک دودی
- نقد و بررسی فیلم «غلامرضا تختی» با حضور جواد طوسی، ابراهیم اصغرزاده و محمدرضا طالقانی
- روز واقعه / نگاهی به فیلم «تنگه ابوقریب»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد