سینماسینما، بهرنگ ملک محمدی:
تجربهگرایی همواره باعث رشد فیلمسازی و گونهای از سینما میشود که زیرساختهای سینما را مستحکم میکند. سینمای تجربهگرا البته در طول تاریخ سینما هزینههای بسیاری هم پرداخته که سادهترینش بایکوت شدن توسط جریان تجاری است. راهی که حالا گروه سینمایی هنر و تجربه در حال پیمودن است و آرام آرام دارد به ثبات میرسد. ثباتی که بزرگترین دستاوردش توسعه سینمای متفکر و متفاوت در ایران است و این که میشود در سینمایی که قالب آن تجاری و برای گیشه است و برای بقا باید هم باشد، شجاعت به خرج داد و فیلمی ساخت که با جریان روز متفاوت است.
یکی از کارهایی که در چند سال گذشته سنگ بنای آن گذاشته شده و به جز یکی دو مورد محدود مانند اکران مجدد «گاو» و «هامون» در دهه ۸۰ مشابه دیگری ندارد، نمایش مجدد فیلمهایی از تاریخ سینمای ایران است که طبق یک تعریف مشخص و آکادمیک میتوان آنها را فیلمهای کالت نامید. گونهای از فیلمهایی که با گذشت زمان بر اهمیت آنها افزوده میشود و میتوان آنها را بازتعریف و از زوایایی دیگر نقد کرد. نقدهایی که به دور از احساسات آنی دوره جشنوارهها بیشتر بر مبنای منطق و استدلالهای آرتیستیک اتفاق میافتد و جریانات و تاثیرات اجتماعی را هم که پس از سالها حاصل یک فیلم بوده، دربر میگیرد. مثال بارز آن در سینمای ایران «هامون» ساخته داریوش مهرجویی است که تمام تعاریف یک فیلم کالت را دارد و در باز اکران نه برای گیشه که برای تجربهافزایی نمایش داده میشود. توجه کنیم گروهی که تجربه را هم در نام خود دارد، میتواند امکان نمایش و حتی تولید را برای سینماگران جوان و تجربههای خارج از جریان تجربی سینماگران باتجربهتر فراهم کند و در نگاه دیگر با نمایش فیلمهای کالت یا حتی مرور بر آثار فیلمسازان متاخرتر فضایی برای تجربهاندوزی و استفاده از آثار درخشان قبلی را فراهم کند و به عبارتی از دو کارکرد تجربه همزمان استفاده کند. اتفاقی که در این چند سال هر چند محدود اما موثر شکل گرفته و به نظر فضای بسیاری برای توسعه دارد، چراکه مخاطب نوستالژیباز ایرانی همواره از این بازخوانیها استقبال میکند و اینکه اساسا گذشت زمان یک فیلم را دارای خصوصیات یک اثر کالت میکند و به همین دلیل این روزها میتوان بهراحتی آثار دهه ۶۰ و۷۰ را در این قالب دید.
تاسیس کانون فیلم ملی ایران توسط فرخ غفاری به نظر اولین حرکت جدی در سینمای ایران برای امکان نمایش فیلمهایی است که جریان روز سینمای ایران با آن میانهای ندارد و این داستانگویی تاریخ طولانی و پردردی دارد. بعدها و حتی در تلویزیون هم اتفاقات مشابهی تکرار میشود که همگی با تغییر مدیریتها ناکام میماند. این ناکامی نه در تجربهگرایی در سینما، که در شیوههای عرضه این آثار اتفاق افتاده و حالا فرصت خوبی است تا با بازخوانی این تجربهها، مخاطب جدی سینما را به دیدن آنها دعوت کرد؛ اتفاقی که در سال ۱۳۹۳ با مستند درخشان «اون شب که بارون اومد» ساخته کامران شیردل تجربه شد. تجربهای که میتواند صرفا مختص فیلمهای کالت نباشد و برای فیلمهای مستند هم اتفاق بیفتد و در این میان و با توسعه سینماهای گروه در شهرستانها این امکان برای مخاطب شهرستانی هم فراهم شود. مشابه جلسه عصرهای سهشنبه در سالن حوزه هنری اصفهان که با تلاشهای زندهیاد زاون قوکاسیان فیلمهایی به نمایش در میآمد که گاه اولین و آخرین نمایش عمومی یک فیلم در ایران بود.
نمایش مجموعه آثار سینماگران ایرانی در گروه هنر و تجربه یکی از تجربههای منحصربهفردی است که پیش از این صرفا در جشنوارهها اتفاق میافتاد و حالا میتوان به صورت متمرکز آن را انجام داد. تجربه نمایش آثار زندهیاد عباس کیارستمی و اصغر فرهادی فرصت بینظیری برای مطالعه جدی سینمای ایران در دو دهه گذشته است. دو فیلمساز بینالمللی که آثارشان میتواند فرصت خوبی برای بررسی روند تکامل سینما در سالهای گذشته باشد و حداقل در مورد دو یا سه سینماگر دیگر هم میتواند تکرار شود.
به باور نگارنده این گونه از فعالیتهای گروه هنر و تجربه در نمایش فیلمهای کالت و مجموعه آثار سینماگران برجسته میتواند کارکرد آموزشی فوقالعادهای برای هنرجویان و علاقهمندان جدی سینما داشته باشد. با آنکه با رشد تکنولوژی دیگر پیدا کردن هیچ فیلمی در دنیا غیرممکن نیست، اما دیدن یک فیلم، تحلیل و بررسی آن به صورت یک تجربه جمعی همواره میتواند باعث تربیت نیروی انسانی و متفکر سینما شود، چراکه فضاهای آکادمیک رسمی سینما در ایران سالهاست که از کارکرد واقعی خود دور افتادهاند و به کمپانیهای تجاری و صدور مدرک تبدیل شدهاند؛ مدارکی که هرگز از دل آنها سینماگری متولد نمیشود. اما کافی است به تجربه بسیاری از فیلمسازان مهم سینمای ایران دقت کنیم که همگی در فضاهایی همچون کانون فیلم، سینمای آزاد و مشابه آن رشد کردهاند.
تجربهگرایی دشمنان زیادی دارد. کافی است به لیست فیلمهای مهم سینمای ایران و در مقیاس وسیعتر جهان نگاهی بیندازیم. بسیاری از این فیلمها در زمان خود دچار کجفهمی شده و آنهایی که مورد توجه قرار گرفتهاند، موفقیت تجاری نصیبشان نشده است. اما آن چیزی که از تاریخ سینما در هر کشوری باقی میماند، فیلمهایی است که گروهی با شجاعت پای آن ایستادهاند؛ شجاعتی که این روزها کمتر یافت میشود و برای همین به نظر میرسد بازخوانی سینمای تجربی ایران امری است الزامی تا سینمای متفکر و تجربهگرا زنده بماند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
آخرین ها
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ فیلم کوتاه داستانی
- ادامه اجرای «سهخواهر» در تالار مولوی
- یک واقعگرای بیرحم؛ دل تورو درباره میازاکی چه نوشت؟/ سینماییهای فهرست تایم ۲۰۲۴
- راهیابی ۳ فیلم کانون به جشنواره بینالمللی کودکان لکنوی هند
- تمدید فراخوان دومین جشنواره ایده تا محصول صنعت ارتباطات
- فراخوان تأمینکنندگان گوشی همراه
- «هیس» در فستیوال «روسکایا کلاسیکا» روی صحنه میرود
- کنایه کارگردان «آپاراتچی» به تبعات استفاده نکردن از تبلیغات ماهوارهای
- «گالیله» با ۳ اجرا ۳۰۰ میلیون فروخت
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند
- شب تئاتریها برای شمس لنگرودی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- صحرا اسداللهی از جشنواره بیروت جایزه گرفت
- «شهرک» به «کازابلانکا» رفت
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره