تاریخ انتشار:۱۳۹۶/۱۱/۰۲ - ۰۲:۱۶ تعداد نظرات: ۰ نظر کد خبر : 77936
 این روزها جشنواره سی‌وششم تئاتر فجر با اتفاقات بین‌المللی بی‌سابقه‌ای در حال برگزاری است. با آروند دشت‌آرای، کارگردان و مدیر بخش بین‌الملل جشنواره، درباره رزیدنسی‌ها، پنل‌ها و اتفاقات تازه بخش بین‌الملل و دستاوردهای آن گفت‌وگو کردیم. 

 بخش مغفول‌مانده جشنواره امسال، بخش رزیدنسی و رسیدن به اجرائی مشترک در یک مشارکت بینافرهنگی است. این بخش چطور و با چه هدفی به بخش بین‌الملل جشنواره امسال اضافه شد و هدف آن چیست؟ 
رزیدنسی‌ها هدفشان رسیدن به اجرا یا تولید مشترک نبوده و نیست؛ هدفشان ایجاد ارتباط است. قرار نبود خروجی‌ها، خروجی‌های هنری خلاقی باشد، قرار بود صرفا این گروه‌ها گزارش بدهند که در یک مشارکت به چه چیزی رسیده‌اند. هیچ‌گونه فشار تولید یا رسیدن به ایده اجرائی و تولید خلاق روی افراد شرکت‌کننده نبوده و قرار بوده یک‌سری هنرمندان غیرایرانی در طول جشنواره در ایران اقامت کنند، کشور ما و هنرمندان ما را بشناسند و با آنان تعامل و گفت‌وگو کنند و ببینند در آینده می‌خواهند با هم کار کنند یا نمی‌خواهند. این به معنای این نیست که بنا بوده در مدت اقامتشان اثری تولید کنند. مقاله‌ای خواندم که نوشته بود خروجی‌ها، خروجی‌های غیرخلاقی بوده، درحالی‌که اصلا قرار نبوده خروجی خلاقه‌ای در اثر یک هفته معاشرت و همنشینی هنرمندان ایرانی و غیرایرانی ایجاد شود، بلکه صرفا آشنایی این هنرمندان مدنظر ما بوده که در این زمینه به نظرم بسیار موفق عمل شد و ما بین تئاتری‌های ایران و دنیا یک شبکه ارتباطی ایجاد کنیم که این دوستان اگر خواستند در آینده کار مشترک کنند. هدف از رزیدنسی در همه‌جای دنیا این است که شهرداری‌ها یا جشنواره‌ها هنرمندان خارجی را دعوت می‌کنند تا کشورشان بهتر شناخته شود. در جهانی که مدام علیه کشور ما اخبار نامربوط و پر از سوءتفاهم در حال انتشار است، رزیدنسی‌ها فرصت بسیار خوبی هستند برای اینکه ما خودمان را آن‌گونه که هستیم معرفی کنیم؛ برای اینکه بگوییم در کشور ما تئاتر زنده است و هنرمندان مدام در حال خلق و پرورش ایده هستند. ما فقط از میهمانان خواستیم گزارشی از حضورشان بدهند که اتفاقا گزارش‌های خیلی خوبی هم دادند و اگر کسانی هم مایل باشند که اجرای مشترکی ایجاد کنند قطعا ارتباطشان را حفظ می‌کنند. اهمیت رزیدنسی برای ما، ایجاد ارتباط بیست‌وچند هنرمند با یکدیگر بود و قطعا نتایج خوبی را در آینده در پی خواهد داشت.
 چرا پیش از این چنین رزیدنسی‌هایی برگزار نمی‌شده؟ 
چون به این هنرمندان پیش از این دسترسی وجود نداشته. رزیدنسی کار مشترک نیست، هدف تولید نیست، موضوعات هم بهانه‌هایی هستند که گفت‌وگوهایی صورت بگیرد. چرا ما خروجی‌محور هستیم؟ این خیلی ضربه‌زننده است، به فرایند و پروسه باید توجه داشته باشیم. نهایتا خروجی مدنظر نبوده و ارائه گزارش از گفت‌وگوهایشان مدنظر بوده که در این خصوص موفقیت‌آمیز عمل شده.
 پنل‌هایی با حضور اسامی مطرح تئاتر اروپا نیز در جشنواره امسال برگزار می‌شوند. هدف از افزودن این بخش و دستاورد آن را نیز بگویید. 
تئاتر ما، همان‌طور که تم جشنواره امسال هم «گفت‌وگو» بود، نیاز مبرمی به گفت‌وگو دارد. تئاتر ما باید در جریان اتفاقاتی که درحال‌حاضر در تئاتر دنیا در حال رخ‌دادن است قرار گیرد. تئاتر دانشگاهی ما باید در جریان اینکه کارگردانانی که امروز جوایز بزرگ دنیا را می‌گیرند به چه فکر می‌کنند قرار بگیرد و بداند تئاتر، برای آنها اساسا چطور شکل می‌گیرد. نشست‌های گفت‌وگو اتفاق مهمی است که جایش همیشه خالی بوده. نمی‌توانیم تئاترمان را یک جزیره فرض کنیم که با تأخیری که کتاب‌های مرجع منتشر می‌شوند، دانشمان را ارتقا دهیم. باید بدانیم در دنیای تئاتر چه اتفاقی می‌افتد. یکی از راه‌های این به‌روزرسانی، برگزاری پنل‌هاست که تبادلاتی بین کارگردانان ایرانی و خارجی صورت می‌گیرد تا کارگردانان ما بدانند چه کسانی امروز در دنیا پیشرو هستند. امسال یکی از اتفاقات جشنواره همین برگزاری پنل‌هاست. کاش در برنامه‌ریزی سالانه تئاتر چنین پنل‌هایی وجود داشته باشند و جزء روتین تئاتر ما باشد. متأسفانه جامعه روشنفکری ما هنوز عادت نکرده که در چنین گفت‌وگوهایی سهیم شود، امیدوارم به‌سرعت همه‌گیر شود. اگر این افراد در هرجای دیگر دنیا بودند؛ مثلا خانم سوزان کندی که امسال بزرگ‌ترین جایزه تئاتر اروپا را برده، لحظه‌ای، نه مردم و نه خبرنگاران ایشان را آسوده نمی‌گذاشتند. اینها اتفاقات مهمی است که در جشنواره امسال افتاده و باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
  برای حضور کارگردانان مطرحی از کشورهایی نظیر آلمان تلاش‌هایی صورت گرفته و اجرائی نظیر هملت در جشنواره فجر امسال روی صحنه می‌رود، اما آیا با گروه‌های شاخص‌تری برای حضور رایزنی نکردید؟ اگر رایزنی کردید، چرا نهایتا منجر به حضورشان در جشنواره فجر نشد؟ 
اتفاقا امسال هدف ما دعوت از کارگردانان مشهور نبود؛ هدف ما دعوت از کارگردانان جوان و خلاقی بود که نمایش‌هایشان اتفاقا در سطح خودشان بسیار دیده شده و هدفمان جوان‌گرایی بود. نسل جوانی وارد تئاتر شده که هدف ما دعوت از این نسل جدید بود که پیشنهادات فرمی و اجرائی متفاوتی دارند و بد نیست که ما «هملت»ی از کارگردان جوان آلمانی ببینیم. اگر امسال به میهمانان نگاه کنیم متوجه می‌شویم که همه یک نسل جوان‌تر شده‌اند و این اتفاقی بود که تعمدا رخ داد. اجراهای صاحب‌ سبک و تفکر را برای معرفی جامعه خودشان انتخاب کردیم.
  در بخش بین‌الملل بعضی از اجراهای ایرانی نظیر «این یک پیپ نیست»، محمد مساوات نیز روی صحنه می‌رود. اولویت‌بندی برای اجراهای داخلی و خارجی این بخش به چه صورت بود؟ 
من چندان دخالتی در انتخاب اجراهای ایرانی بخش بین‌الملل نداشتم. من فقط مشاوره‌هایی دادم و فکر می‌کنم هیئت انتخاب معیارهای خاص خودشان را برای انتخاب آثار داشتند و توضیحات را کسانی باید بدهند که آثار را گزینش کرده‌اند.
  برای انتخاب داوران بخش بین‌الملل چه‌چیز برای شما مطرح بود و شاخصه‌ انتخاب‌هایتان در این زمینه چه بود؟ 
در انتخاب داوران هدفمان حفظ تنوع بود و همچنین گزینش افرادی که هم کار تجربی کرده‌اند، هم در حوزه دراماتورژی کار کرده‌اند، هم جزء هیئت داوران و مشاوران اجراها بوده‌اند. چون می‌خواستیم آنالیز دقیقی از تنوعی بدهند که در اجراهای بخش بین‌الملل وجود دارد. آقای مهندس‌پور از ابتدا می‌خواستند داورانی را دعوت کنند که هر یک به‌نوبه خودشان، سابقه‌ای در تئاتر داشتند و استاد دانشگاه بودند و عضو هیئت داوران جشنواره‌ها بودند. این ترکیبی که امسال در داوران وجود دارد، ترکیبی متفاوت است.
  در نهایت برآیند بخش بین‌الملل امسال جشنواره را چطور می‌بینید؟ 
برآیند جشنواره امسال در چند حوزه خلاصه می‌شود؛ یکی اینکه ما زیرساخت‌هایی افزون بر اعتمادهایی که در سال‌های پیش ایجاد شده بود، ایجاد کردیم و سطح گفت‌وگویمان امروز با کمپانی‌های تئاتر تغییر کرده و خیلی از کمپانی‌های بین‌المللی امروز برای حضور در جشنواره فجر با هم رقابت می‌کنند. با توجه به معضلاتی که داریم -که اصلی‌ترین معضل دیر شروع‌کردن اقدامات برای حضور گروه‌های خارجی است- همه اتفاقات خیلی مثبت پیش رفته است. باید دفتری دائمی برای بخش بین‌الملل جشنواره تأسیس شود، چون این دیر اقدام‌کردن برای حضور گروه‌های خارجی بسیار آسیب‌زننده است. بسیاری از گروه‌های دنیا از دو سال قبل برنامه‌های تورهایشان را می‌بندند و نمی‌توانیم حضور خیلی از گروه‌های معتبر را به این شکل داشته باشیم. با دائمی‌شدن بخش بین‌الملل، هم بازاریابی جهانی برای آثار ایرانی صورت می‌گیرد و هم می‌توانیم خیلی از گروه‌های معتبر را برای اجرا در فجر دعوت کنیم. در جهانی که رسانه‌ها تصویری ناخوشایند از ایران می‌سازند، بهترین اتفاق برای تغییر این تصویر، تبادل هنرمندان است. امسال با توجه به رزیدنسی‌ها، پنل‌ها و ورک‌شاپ‌ها بسیار موفق بودیم و در حوزه زیرساخت یک قدم رو به جلو برداشتیم. خیزی برداشته‌ شده برای تبدیل‌کردن تئاتر ایران به صدای تئاتر خاورمیانه. دنیا هیچ دسترسی‌ای به تئاتر خاورمیانه ندارد و تنها مجرا جشنواره تئاتر فجر است. اگر روی آن سرمایه‌گذاری کنیم می‌توانیم بهترین گروه‌های خاورمیانه را به دنیا معرفی کنیم. امسال از ترکیه، عراق، جمهوری آذربایجان و گرجستان تئاتر دعوت کردیم و اگر این روند را ادامه دهیم، جشنواره تئاتر فجر پایگاه معرفی هنرهای نمایشی خاورمیانه خواهد شد.
امسال ١٠ ورک‌شاپ برگزار کردیم که خیلی‌هایشان اتفاقات مهمی بودند. هنرمندانی از پرتغال، یونان، فرانسه، سوئیس و… ورک‌شاپ برگزار کردند و استقبال خیلی خوبی هم صورت گرفت. اصلی‌ترین چیزی که من از آن خوشحالم حضور جوانان نخبه هنرهای نمایشی از کشورهای مختلف در ایران بود و این به نظرم اتفاق خیلی مهمی است. مدیران جشنواره‌های خیلی خوبی به ایران آمدند و دارند تئاترهای ایرانی را می‌بینند و این موفقیت خیلی خوبی بوده که توانستیم این افراد را جذب کنیم. نکته دیگر این است که هر سال باید شیوه برخورد با میهمانان عوض شود. ایده‌ای که داشتم و نشد اجرایش کنیم این بود که ٣٠ کار از تئاتر ایران انتخاب کنیم و در سه، چهار روز به ۴٠، ۵٠ تهیه‌کننده و مدیر فستیوال نشان بدهیم و پکیجی درباره کارها به آنها ارائه شود و فایلی از تکنیک‌هایی که در اثر به‌کار رفته به آنها بدهیم. با حمایت دولت حتما چنین چیزی امکان‌پذیر خواهد شد. ایران با یک برنامه‌ریزی طولانی مدت می‌تواند در حوزه تئاتر، زنده‌بودن هنر خاورمیانه را نمایندگی کند. با تخصیص بودجه و برنامه‌ریزی، می‌توان این دغدغه را به جهان منتقل کرد تا کسی جرئت نکند ایرانیان را لااقل در فضای روشنفکری تروریست بنامد. در گپ‌وگفت با هنرمندانی که میهمان ما بودند صحبت از همین بود که چقدر تصویر آنها با همین حضور چندروزه درباره ایران تغییر کرده و این موفقیت بزرگی است و نباید آن را دست‌کم گرفت و دستاوردهای هنری ما مهم‌ترین صدای ماست برای ارائه به جهان.

منبع: شرق

لینک کوتاه

نظر شما


آخرین ها