سینماسینما، منوچهر دینپرست:
روایت تلخ و آزاردهندهای که شاید بهسختی بتوان باور کرد. مگر میشود که کشتی در بیابان مانده باشد. کشتیای که گویی صاحبش جا گذاشته و رفته است. اما چشمان پسرک گواهی بر ماندگاری کشتی است. کشتی نشانه از بودن دریاست. اساسا کشتی بدون دریا چه معنا و مفهومی دارد. کالبد دریا فضایی برای حضور کشتی است. اما اکنون نه از دریا خبری است و نه کشتی دلالتی بر وجود دریاست. دوگانه کشتی و دریا یک فضای اعجابآوری را پدید میآورند که میتوان روایتها و داستانهای زیادی به دست آورد که یکی از آنها داستان فیلم «گمیچی» است.
«گمیچی» داستانی اغواکننده از حضور کشتی در خشکی است. کشتی ما را با خود همراه میکند و ما با حضور کشتی است که با جدال دو پسر در فیلم همراه میشویم و دلهره و هراس آنها را از تحقق واقعیت پی میبریم. پسر چشمبهراه پدرش است. گویی باور ندارد که پدر رفته است. همانند دریا که خشک شده است. هر دو ناپدید شدند و ما را در اتمسفر این ناپیدایی گیر انداختهاند. ما اسیر روایت چشمانتظاری پسر به پدرش هستیم، اما تصاویر فریبنده بیابانی که روزی دریای خروشان بود، اجازه تامل بر حضور پدر را نمیدهد. دیالکتیک کشتی و دریا به پایان رسیده و نه از پدر خبری است و نه از دریا. واقعه «گمیچی» از سوی دیگر بر اساس همراهی دو پسر که نزاعشان به همدلی برای راهاندازی کشتی در بیابان است، به پایان میرسد. اما پایان این همدلی شادخوارانه، طعمی از موفقیت کودکانه دارد. گویی منطق داستان فیلم میخواهد روایتی کودکانه از موفقیت آنها را هدف قرار دهد. اما هدفگیری آنها در جهتیابی دچار خیالبافی جذابی شده است. کودکی که تمنای صداقت خود را در سراشیبی واقعیتهای هولناک دنیایی قرار نمیدهد. او در وهم خود جهانی زیبا و دریایی خروشان و پدری را میبیند که بر عرشه کشتی ایستاده و فرمان میدهد که بادبانها را بیندازند، اما جهان هنگامه نبرد است. مرگ و زایش دو امر متضاد نیستند. هر دو همراه و در امتداد دیگری هستند. پدری که به کام مرگ فرو رفته، با به دنیا آمدن فرزندی در عرشه کشتی، امتداد جهان لایتناهی را به رخ میکشد. ما در گرداب استمراری فرو رفتهایم که گمیچی میخواهد معنای اینکه «زندگی ادامه دارد» را گوشزد کند. «گمیچی» جهانی از گسستها را در کنار هم قرار میدهد و پازلی معنادار را در چشم مخاطب به تصویر میکشد. ذهن مخاطب اگرچه درگیر تصاویر شاعرانه اما حقیقی است.
حقیقت «گمیچی» را باید در ماهیت خود سینما یافت که کارگردان بهخوبی آن را دریافته است. به عبارتی سینما در تنش میان دو فضا به وجود میآید؛ تنش میان فضای شاعرانگی یا حتی استعلایی و فضای سینماتوگرافی یا همان فضایی که از طریق جنبههای بیانگرایانه سینما خلق میشود. اگر به فیلمهای تاریخ سینما بر اساس جایگاهی که در این دو فضا اشغال میکنند نگاهی بیندازیم، با گستره متفاوت و وسیعی از فیلمهایی مواجهیم که جایگاهی متفاوت میان این دو طیف دارند.
فضایی که از آن صحبت میکنیم، فاقد مرز و تعین است، گسترهای فاقد حصار که میتوان بهراحتی در آن گذر و از آن عبور کرد. ما در چنین فضایی است که میتوانیم جنبههای بیانی گفتوگوهای پسران را در فیلم درک کنیم. چراکه ما در مقام ادراک معانی گستردهای که در تقابل با فضا نیستند، قرار نداریم. فضای «گمیچی» علاوه بر جنبههای مادی، دارای جنبههای ذهنی هم هست. بر این اساس هر مکانی با وجود آنکه به طریقی از فضا جدا میشود، ولی باید دارای تداعیها و معانی خاص خود هم باشد. این تداعیها و معانیها پای هویت، تاریخ، فرهنگ و جغرافیا را هم پیش میکشند. هر مکانی صرفا یک مکان مادی و فیزیکی نیست، بلکه همزمان دارای دلالتهای تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و هویتی هم هست و بیانگر بخشی از هویت است. «گمیچی» هم بازگوکننده هویتی از خطهای است که بر باد رفته و کشتی نماد روزگار زیست و تلاش انسانی در این مکان بوده است. فریادهای پسرک را نمیتوان به صرف اینکه کودکی دنیاندیده است فروکاست، بلکه او تلاشی بازیگوشانه برای بازیابی هویت منطقه خود دارد. به عبارتی چشمانتظاری او برای بازگشت پدر به همان بازیابی بازمیگردد.
«گمیچی» میتواند روایتی از فروپاشی طبیعت این روزهای ما باشد. روایتی سهل و ممتنع که همه چیز را به نابودی کشانده و انسانها را که خود عاملی جدی در فروپاشی آن بودند، به محاکمه دعوت میکند. محاکمهای که بازیابی آن را در کف زمین خشکشده دریا باید جست. دریایی که قرنها در مکانی حضوری ایستاده داشته، اکنون از بین رفته است. محاکمه بر این اساس رواست. چراکه «گمیچی» فیلمی مهندسیشده بر اساس عاطفه و تضاد است. اما این همان فیلمی است که معنای اجتماعی – اخلاقی دوران ما را احضار میکند و به رخ مخاطب میکشاند. خشکی دریا و بازگشتناپذیری پدر همان پیچ جادهای است که مخاطب را یا به بیابان میکشاند یا دوباره به جاده اصلی سوق میدهد. انتخاب با مخاطب است. او اصراری بر موقعیتسازی پوچ و بیهوده ندارد و اساسا هم نمیخواهد مترسکی از طبیعت ازدسترفته برای ما بسازد. فقدان وضعیت متلاشیشده در جامعهای که با اخلاق تجارت میکند و بلاهت را به سوی ناکارآمدی میکشاند، تصویر کژوکور و ازریختافتاده است. کارگردان «گمیچی» میخواهد با درونی کردن بحران، ما را از کمای بیخیالی بیرون کشد و با توسل به تصاویر بهتآور خشکی دریا، فضای ویران شدن خانه یا همان طبیعت را نشان دهد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز