“ترور سرچشمه” مستند تازهای از محمدحسین مهدویان، به یک واقعه تاریخی مشخص در تاریخ معاصر پرداخته است؛ انفجار حزب جمهوری در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ .
فیلم از ابتدا تکلیف را روشن کرده؛ تمرکز روی واقعه انفجار با استفاده از تصاویر آرشیوی مربوط، مصاحبه با شاهدان عینی و اغلب آدمهای مرتبط با موضوع و انطباق حرفها و تصاویر با روش گام به گام تا کشف حقیقت، همراه با جزئی نگری و مکث کامل روی جزئیات. ایدهی شنیدن صدای کارگردان در ابتدای ورود مصاحبه شوندگان و فضا و مکانی که برای گفتوگو طراحی شده به پررنگ شدن مسیر پلیسی-جنایی که فیلم برای خود مشخص کرده کمک میکند.
بسیاری از تصاویر بکر و تازهاند و خیلی از آدمها برای نخستین بار در این باره حرف میزنند و برخی حرفها هم دست اول و شنیدنیاند.
فیلم تا حدود ۵۰ دقیقه روان و بیلکنت پیش میرود؛ همه چیز متناسب است با نام فیلم و ماموریتی که فیلم برای خود تعریف کرده. توجه به جزئیات، که از ضروریات یک فیلم با تم پلیسی است، کاملا در این ۵۰ دقیقه جدی گرفته میشود و به واسطه ریتم فیلم که هماهنگ با این تم پلیسی طراحی شده، با یک اثر جذاب طرفیم که میشود به راحتی با آن همراه شد.
اما از اینجا به بعد نخستین کاستی خود را نشان میدهد؛ مهدویان آگاهانه از پرداختن مستقیم به کلاهی، عامل اصلی انفجار طفره میرود. فیلم نه به سرگذشت او به عنوان بدمن اصلی پس از انفجار اشاره میکند و نه به سرنوشتش. او را به یکباره رها میکند و اطلاعات زیادی درباره اش به تماشاگر نمیدهد.
در عین حال، با وجود آنکه دوسوم اول فیلم، صاحب آنچنان جذابیتی شده که میتواند شما را به راحتی درگیر و همراه کند، اما در ۳۰ دقیقه پایانی به ناگاه جهت فیلم و ماموریتش تغییر میکند. یک مستند تحقیقی که با لحن پلیسی در جستجوی کشف حقیقت و چگونگی رخ دادن یک رویداد رمزآلود بود، تبدیل به یک مستندپرتره آن هم از جنس ستایشآمیز میشود. پرترهای کوتاه و موجز و البته ناکامل از آیتالله بهشتی. دلایل اهمیت بهشتی، صفاتش و نظراتش با عجله و فهرست وار گفته میشود یا از مقابل چشمانمان میگذرد و فیلم از شرح ماوقع و تحلیل “ترور سرچشمه” تبدیل میشود به شرح حال و مرور افکار “ترورشده سرچشمه”.
این تغییر جهت باعث میشود دیگر از کارگردان پرسشگر و جوینده ابتدای فیلم هم خبری نباشد و لحن فیلم نیز کاملا تغییر کند. طبعا ساختمان فیلم در ۳۰ دقیقه پایانی دچار بیتناسبی شده و به نظرم نیاز به تجدیدنظر دارد.
به گمانم مهدویان که تصاویر آرشیوی بسیار خوبی در اختیار داشته، نتوانسته بر وسوسه حذف بخشی از آنها به نفع موضوع محوری فیلمش غلبه کند و حیفش آمده از آنها چشم بپوشد. همین نکته به کلیت و ساختمان فیلم لطمه وارد کرده است. شاید بشود گفت نیاز به اینکه فیلمی جداگانه درباره زندگی، شخصیت و افکار شهید بهشتی ساخته شود، وجود دارد و ظاهرا تصاویر لازم برای آن فیلم نیز در اختیار مهدویان هست.
تنها بخشهایی از تصاویر سی دقیقه پایانی مورد نیاز فیلم است که به نوعی به دلایل این حرکت تروریستی و ریشههای دشمنی سازمان مجاهدین خلق با آیت الله بهشتی میپردازد.
مهدویان در “ترور سرچشمه” مشخصا بر موضوع مسلط است و میداند در هر شرایطی چگونه تماشاگرش را به صندلی بچسباند ولی نیاز دارد از بیرون و با فاصله به ساختمان فیلمش نگاه کند، بر وسوسهاش چیره شود و با نگاه کمینهگرا، فیلم را بپیراید.
این یادداشت در سایت یازهمین جشنواره سینماحقیقت منتشر شده است
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- دوربین فرانسوی در جشنواره مستند کانادا
- در گفتوگوی کیوان کثیریان با بهنام بهزادی و مجید بزرگر مطرح شد/ پروانه ساخت دیگر موضوعیت ندارد
- نسخه ویژه نابینایان «درخت زندگی» منتشر میشود
- هشدار به سانسور در عصر هوش مصنوعی/ میزگردی با حضور کیوان کثیریان، شهرام مکری و حسام سلامت
- در نمایش و تحلیل «دوربین فرانسوی» مطرح شد؛ کثیریان: یک مستند «راشومون»وار/ ضرابینسب: فیلمی بازیگوش و سرخوشانه
- استحاله جامعه از هم گسیخته/ نگاهی به رویداد «کرگدن خوانی»
- رویداد «کرگدن خوانی» تمدید شد
- رویداد «کرگدن خوانی» / گزارش تصویری
- کرگدنها به خانه هنرمندان میآیند
- بررسی تصویر زن در سینما در یک مناظره؛ زن ایرانی قربانی نگاه سیاستزده در سینما/ نگاه ملی فریب است؟
- بازنده این بازی متأسفانه اصغر فرهادی بود
- سینمای اشغال شده
- سینمای ایران؛ دگرگونی یا ویرانی؟/ جیرانی، عسگرپور، کثیریان و فرشباف از آینده فیلمسازی میگویند
- مرتضی پایهشناس: با آنچه درباره سینمای داستانی میدانیم از مستند حرف نزنیم
- چرا ساختن سریال «موسی» برای جمهوری اسلامی اینقدر مهم است؟!/ درباره پروژه هزاران میلیاردی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز