۲۱ شهریور را در ایران به عنوان روز ملی سینما می‌شناسند و به همین مناسبت گفتگویی با دبیر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر داشته‌ایم.
محمد حیدری دبیر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر در نخستین گفتگوی خود پس از اعلام فراخوان جشنواره درباره تغییرات ایجاد شده در فراخوان توضیحاتی ارائه کرد. وی در بخشی از مصاحبه خود عنوان کرد که در تغییرات انجام شده مصالح سینمای ایران درنظر گرفته شده است و البته به هیچ عنوان سعی نشده با قرار دادن بخش های متعدد طیف های مختلف را به هر شیوه‌ای راضی نگه داشت.
دبیر این دوره از جشنواره فیلم فجر همچنین یادآور شد تغییرات در فراخوان پس از ۸۰ جلسه مشورت با طیف های مختلف سینمای ایران ایجاد و اعمال شده است و بر سر تک تک نکات مطرح شده در فراخوان جشنواره بحث شده و آنچه اکنون در فراخوان موجود است حاصل مشورت و تصمیم براساس خرد جمعی است.
آنچه می خوانید بخش نخست از گفتگوی ما با محمد حیدری دبیر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر است.
* مهمترین تغییرات در فراخوان امسال در بخش‌های «سینما حقیقت» (مستندهای بلند سینمایی)، «نگاه نو» (فیلم اولی ها)،«هنر و تجربه» و همچنین بخش مسابقه اطلاع رسانی و تبلیغات رخ داده است. این تغییرات بر چه اساسی شکل گرفت؟
– فراخوان ارائه شده از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر حاصل بحث و گفتگو و دریافت نظرات طیف های مختلف سینمایی و اهالی رسانه و منتقدان است و از همان ابتدا و در مجموع جلساتی که داشتیم این مهم را در نظر گرفتیم که هرگونه تغییر باید براساس تحولات روز سینمای ایران صورت گیرد. ما پیش از هر تغییر، این سوال را از خود پرسیدیم که برای هر حذف و یا تغییری چه جایگزین بهتری داریم؟
به عنوان مثال در مورد تغییرات بخش «سینما حقیقت» این سئوال مطرح شد که با وجود داشتن جشنواره مهم و بین المللی «سینما حقیقت» چرا باید جشنواره فیلم فجر بخش سینمای مستند داشته باشد. براساس این سئوال سراغ کارشناسان این حوزه رفتیم و بحث و گفتگو کردیم و در نهایت به این جمع بندی رسیدیم که به جای ۱۱ فیلم مستند که هر سال در جشنواره فیلم فجر نمایش داده می شود امسال تنها دو اثر را در بخش های بهترین فیلم، بهترین کارگردانی انتخاب کنیم و یک جایزه ویژه هیات داوران هم برای بهترین دستاورد فنی و یا هنری قرار دهیم که ارائه این جایزه بستگی به نظر هیات داوران جشنواره دارد.
بنابراین به این نکته توجه کردیم که جشنواره فیلم فجر تنها یک جشنواره تخصصی سینما نیست بلکه جشن سینمای ایران نیز هست و در برگزاری این رویداد سینمایی باید فاکتورهای مختلف از یک جشن و جشنواره و همچنین تحولات سینمای ایران را نیز در نظر گفت.
* در صحبت‌هایتان اشاره کردید که برای ایجاد تغییرات در فراخوان سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر به تحولات روز سینمای ایران دقت کردید. به طور مشخص چه تحولی در سینمای ایران باعث ایجاد تغییراتی در فراخوان شد؟
– حضور پررنگ جوانان در عرصه های مختلف سینما نخستین و مهمترین فاکتور در ایجاد تغییرات در فراخوان بود. نکته دیگر اینکه جشنواره فیلم فجر به عنوان ویترین و تنها نماینده صاحب نام سینمای ایران به شمار می آید و حضور در این رویداد سینمایی برای فیلمسازان جوان در بخش های مختلف «سودای سیمرغ»، «سینما حقیقت»، «نگاه نو» و «هنر و تجربه» از اهمیت بسیاری برخوردار است و دریافت هر جایزه مادی و معنوی از سوی جشنواره فیلم فجر برد بین المللی در جهت تبلیغ آثار فیلمسازان جوان در جشنواره های مختلف دنیا محسوب می شود.
* البته دریافت جایزه از جشنواره فیلم فجر نه تنها برای حضور بین المللی بلکه برای نمایش در سینماهای کشور نیز یک برد تبلیغاتی به شمار می آید.
– قطعا همینطور است. این برد و یا برند تبلیغاتی به خصوص برای فیلمسازان مستند از زمانی که موقعیت اکران آثارشان پیش آمده مهم و حیاتی شده است، بنابراین حاصل گفتگوها ما را بر آن داشت که بخش سینمای مستند را حذف نکنیم بلکه به جای ۱۱ فیلم سه فیلم از برگزیده های جشنواره «سینما حقیقت» را در جشنواره فیلم فجر نمایش دهیم.
* بخش «نگاه نو» از سالی که در جشنواره ایجاد شد تا امروز دستخوش تغییراتی شده است و به اعتقاد من در نهایت به بازدهی که باید می‌رسید، دست نیافت.
– نکته درستی است. در دوره اولی که این بخش در جشنواره فیلم فجر ایجاد شد به دلیل کم بودن تعداد فیلم ها، تصمیم گرفته شد که بخش ویژه ای برای کارگردان های فیلم اول و دوم درنظر بگیرند. یک سال بعد این آثار در دو بخش حضور داشتند. در مجموع این بخش از جشنواره از وحدت رویه برخوردار نبوده است.
* به حذف بخش «نگاه نو» از جشنواره فیلم فجر و برگزاری جشنواره ای مجزا برای کارگردان های جوان سینمای بلند داستانی فکر نکردید؟
– به هیچ عنوان به گزینه حذف این بخش نمی توان فکر کرد.
خوشبختانه شاهد رشد گسترده جوانان فیلمساز در عرصه سینما هستیم و نمی توان این رشد را نادیده گرفت. ضمن اینکه اگر این بخش را از جشنواره حذف کنیم هیچ جایگزین مناسبی برای نمایش آثار فیلمسازان جوان نداریم.حتی نمی توان جشنواره مستقل برای فیلمسازان اول سینمای بلند داستانی در نظر گرفت زیرا تولیدات در این بخش به اندازه ای نیست که بتوان جشنواره ای مجزا برای آن در نظر گرفت.
* با این رویکرد ساز و کار حضور فیلم های اول در جشنواره فیلم فجر و اهدای جوایز در این بخش چگونه تعریف شده است؟
– در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر یک بخش جداگانه با سه سیمرغ بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیات داوران برای فیلم اولی ها در نظر گرفتیم و در عین حال به انتقاد و نکته عوامل فنی که چند سال است می‌گویند در فیلم های اول کارگردانان زحمات آنها دیده نمی‌شود نیز دقت کردیم و راهکار مناسبی برای آن درنظر گرفتیم.
* چه کردید؟
– بر اساس نظر هیات انتخاب و اگر کیفیت آثار از نظر هیات انتخاب بالا بود به دو فیلم اولی جایزه ویژه هیات داوران در بخش دستاوردهای فنی و تکنیکی می‌دهیم. البته اگر نظر هیات داوران مثبت باشد می‌توان این تعداد را افزایش داد.
در بخش «هنر و تجربه» هم به همین منوال بود. جلسات کارشناسی متعدد گذاشتیم و به این نتیجه رسیدیم که به منظور حمایت از این بخش هیات داوران ۲ اثر را از میان آثار پذیرفته شده مورد تقدیر قرار دهند. با این اوصاف هر تغییر و یا حذفی را با نگاه ایجاد بهترین جایگزین انجام داده ایم و مدام سئوال می کردیم که اگر بخشی حذف شود چه پیشنهاد بهتری را روی میز قرار می دهیم. نتیجه جلسات کارشناسی و همچنین مشورت های بسیار در طول بیش از دو ماه باعث شد تا مجموع حذف و اضافه ها در فراخوان جشنواره براساس خرد جمعی شکل بگیرد و در عین حال به نیاز و انتظارهای طیف های مختلف مخاطب سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر پاسخ دهیم.
* در بخش «سودای سیمرغ» چطور؟
– کمترین چالش و بحث و نظر را در این بخش داشتیم زیرا ساز و کارهای بخش «سودای سیمرغ» در طول سال‌های متمادی که از برگزاری جشنواره فیلم فجر می گذرد کمترین تغییر را داشته است. در این بخش اصل را بر کیفیت آثار گذاشتیم و هیات انتخاب از حداقل ۷ تا حداکثر ۱۱ فیلم انتخاب می کنند و نکته مهم در این بخش این است که هیات انتخاب با نگاه دقیق و کارشناسی به مجموع آثار در بخش «سودای سیمرغ» نگاه کنند تا بتوان کیفیت را در اساس جشنواره فیلم فجر نهادینه کرد.
نکته مهم در رویکردی که امسال به بخش های مختلف داریم این است که به هر قیمتی قصد راضی کردن طیف های مختلف سینماگران را در انتخاب آثار به ویژه در بخش «سودای سیمرغ» نداریم و معتقدیم باید جشنواره به صورت کاملا حرفه‌ای و کارشناسی برگزار شود.
* حذف بخش خارج از مسابقه جشنواره فیلم فجر که محملی برای راضی نگه داشتن طیف های گوناگون سینمای ایران شده بود، یک ضرورت بود که خوشبختانه در دوره سی و چهار جشنواره فیلم فجر این مهم عملی شد.
– مجموع مشورت‌های ما و بررسی داشته ها و نداشته های سینمای ایران در بخش های مختلف باعث ایجاد تغییرات در فراخوان شد. ضمن اینکه همه قبول داریم که جشنواره فیلم فجر طی سالیان مختلف بدون ارائه تعریف و دلیل درست از حذف و اضافه هایی که صورت داده است، عریض و طویل شده است و من هم به شخصه دوست داشتم جشنواره ای جمع و جور برگزار کنم.
البته وقتی به اهمیت این رویداد سینمایی و آنچه بهار سینمای ایران نامیده می شود دقیق شدم، این نکته را دریافتم که نمی توان بسیاری از آن بخش‌هایی را که طی این سال‌ها اضافه شده است، نادیده گرفت.
* یکی از بخش هایی که سال گذشته تا پای حذف از جشنواره رفت اما با مقاومت صنوف مرتبط مواجه شد سیمرغ مستقل بخش مسابقه اطلاع‌رسانی و تبلیغات بود. با وجود تغییراتی که اشاره کردید چطور این بخش دچار تحول نشد؟
– نگاه خود من هم بر حذف این بخش بود اما از آنچا که قائل به نگاه کارشناسی و مشورتی هستم در نهایت تصمیم گرفته شد با ایجاد تغییرات اساسی در اهدای جوایز، این بخش همچنان در جشنواره سی و چهارم حضور داشته باشد.
به نظر من نقص بزرگ این بخش این است که مواد تبلیغاتی در بخش پوستر، تیزر و آنونس از حوزه اکران به جشنواره می آید و مواد تبلیغاتی فیلم های حاضر در دوره جدید جشنواره فیلم فجر مورد داوری قرار نمی گیرد.
* علاوه بر نقصی که عنوان کردید، به نظر می رسد بررسی این بخش از آثار سینمای ایران بیش از هر عنوانی به حوزه های صنفی برمی گردد.
– بله دقیقا این موضوع یک بررسی صنفی می‌طلبد و آقای ایوبی هم این رویکرد را دارد که نتیجه بررسی این بخش از جشنواره فیلم فجر یا در جشن پایان سال که ویژه اکران نوروی برگزار می شود، اعلام شود و یا در جشن خانه سینما مورد ارزیابی قرار گیرد، اما به هر تقدیر برای رسیدن به آنچه مدنظر است و به صلاح سینمای ایران نیز هست، نیاز به بسترسازی مناسب داریم.
نکته مهم دیگری که در اینجا باید بدان اشاره کنم این است که در اهدای جوایز، حذف جایزه های مشترک را در دستور کار قرار دادیم و در جشنواره سی و چهارم هیچ جایزه ای به صورت مشترک اهدا نمی شود. همچنین دیپلم های افتخار را مگر در موارد ضروری اهدا نمی‌کنیم و نکته مهم اینکه هیچ بخشی با عنوان خارج از مسابقه در جشنواره فیلم فجر نداریم.
منبع:مهر