سینماسینما، سمیه علیپور – روزهای پایانی هفته دوم اردیبهشت ماه فرصتی بود برای صداوسیمایی که مدت‌هاست از مردم فاصله گرفته تا بار دیگر ثابت کند، ترجیح می‌دهد به جای قرار گرفتن در جایگاه یک رسانه بی‌طرف و همگام با مردم، مایل است رویه تبلیغی خود را پیش ببرد.
به گزارش سینماسینما، نزدیک به ۹ سال قبل و در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بود که صدا و سیما سراغ بازتعریف موقعیت خود رفت: برگزاری مناظره‌های زنده انتخاباتی با هیجان بسیار بالایی که به مخاطبان منتقل می‌کرد و صراحت موجود در آن و بسیاری ویژگی‌های دیگر، اتفاقی بی‌نظیر تا آن زمان و حتی تاکنون در سطح رسانه‌ای چون صدا و سیما بوده است. اما شاید همان تب تند بود که خیلی زود سرمایی ماندگار را در این رسانه رقم زد، حالا سال‌هاست دیگر یافتن ردی از صداهای متفاوت در تلویزیون امری بسیار دشوار است، دیگر جسارت چندانی در برنامه‌سازی‌ها به چشم نمی‌خورد و در پی این شرایط انتظار مخاطب هم از این رسانه تغییر کرده است. حالا در این میان برخی اتفاقات بیش از هر زمانی عمق دره‌ای که میان این رسانه و جامعه شکل گرفته را نمایان می‌کند، از جمله مصادیق آن تازه‌ترین برنامه‌هایی است که روی آنتن این رسانه رفته است؛ از پخش مستندی درباره تلگرام تا سانسور صحبت‌های علی مطهری درباره محمدرضا شجریان، استاد آواز ایران.
وقتی مردم غصه اتصال به تلگرام دارند و صداوسیما معایب آن را می‌شمرد
فیلتر شدن تلگرام در برخی خطوط ارائه دهنده اینترنت، یکی از داغ‌ترین موضوعات امروز جامعه است: کافی‌ست در تاکسی و یا اتوبوس و مترو بنشینید تا ببیند از مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها تا پدرها و مادرها و نوجوانان و جوانان، همه یا به دنبال فیلترشکن هستند یا درباره فیلتر تلگرام صحبت می‌کنند یا به دنبال یافتن روشی برای انتقال محتوایی‌اند که چند روز قبل به سادگی با تلگرام می‌توانستند منتقل کنند.
حالا در وضعیتی که مردم در پذیرش شرایط جدید دچار مشکل هستند و به دنبال راه حلی برای رسیدن به وضعیت قبلی، صداوسیما در یکی از ساعت‌های پرمخاطب مستندی پخش می‌کند تا نشان دهد چقدر تلگرام می‌تواند مضر باشد. سبک و سیاق این مستند همچون دیگر کارهایی که با هدف مشابه ساخته شده‌اند طراحی شده: از پرداختن به ظاهر و پوشش پاول دوروف تا نمایش وابستگی او به صهیونیست‌ها و در نهایت تاثیر این پیام‌رسان در ترویج بی‌بند و باری و خشونت.
اما حقیقت این است که تلگرام یک اتفاق یا یک شخص در کشوری دور افتاده نیست که بتوان با نمایش تصویر آن در تلویزیون مخاطب را با پیدا و پنهان آن آشنا کرد، تلگرام پیام‌رسانی روی گوشی هوشمند اغلب ایرانیان بود و هست که خود کاربران میلیونی آن از مسن‌ترین افرادی که با آن سروکار دارند تا جوان‌ها، از روستایی‌ها تا شهری‌ها همگی خود با ماهیت و کاربرد آن آشنا هستند و با این پیش‌فرض مستند «بدون فیلتر» صداوسیما که پنجشنبه شب سیزدهم اردیبهشت ماه روی آنتن رفت چیزی بیشتر از یک نمایش تبلیغاتی را عرضه نمی‌کند.
در نتیجه پخش این مستند در ساعت ۲۲٫۳۰ دقیقه پنجشنبه شب بود که فضای توییتر پر شد از واکنش‌ها به این مستند و بیان یک‌جانبه و غیرعلمی بودن آن. یکی از مهمترین توییت‌ها از سوی وزیر فناوری و اطلاعات منتشر شد: محمدجواد آذری جهرمی وزیر جوان کابینه حسن روحانی در توییتی از نقش صداوسیما در تبلیغ و آموزش کار با تلگرام در سال‌های قبل نوشت و با همین چند خط یادآور شد خود صدا و سیما در ترغیب مخاطبان به سمت این پیام‌رسان چه نقشی برعهده داشته است.
صدا و سیما در حالی دست به ساخت چنین مستندی زده که اتفاقا یکی از شوخی‌های کاربران در ساعات اولیه بعد از فیلترینگ تلگرام، پیش‌بینی برنامه‌هایی بود که این رسانه در مزیت قطع تلگرام تهیه خواهد کرد. با وجود قابل پیش‌بینی بودن این راه، اما مسئولان صدا و سیما که گویا علاقه‌ای به شنیدن صدای مردم ندارند، راه خود را پیش گرفتند تا مستندی بسازند که این بار بیش از هر زمانی به قشرهای مختلف جامعه ثابت کند، آنچه شبکه‌های ماهوره‌ای و رسانه‌های خارجی را در میان ایرانیان محبوب کرده نه کیفیت بالای برنامه‌های خارج از مرزها که ضعف جدی و گاه به کار نبردن اندک هوش در تولید برنامه‌های داخلی است.
مطهری از شجریان نام می‌برد، تلویزیون سانسور می‌کند
قصه شخصیت‌هایی که نباید نامی از آنها در تلویزیون بیاید یکی از طولانی‌ترین داستان‌ها در صدا و سیماست. البته این رویه فقط محدود به صدا و سیما نمی‌شود، در رسانه‌های بسیار بسیار محدودتر از صدا و سیما هم معمولا لیست‌های سیاهی وجود دارد که گاه روز به روز تازه می‌شوند و ممنوعیت‌های جدید را بیان می‌کنند. حالا در سطح رسانه‌ای چون صدا و سیما این حذف نام‌ها و چهره‌ها بیشتر از باقی به چشم می‌آید.
یکی از تازه‌ترین نمونه‌های این حذف نام به ماجرای اسم بردن علی مطهری نائب رئیس مجلس شورای اسلامی از محمدرضا شجریان استاد آواز ایران در یک برنامه برمی‌گردد.
در جریان بازپخش برنامه «کاردان‌ها» که جمعه عصر چهاردهم اردیبهشت ماه روی آنتن رفت، نام محمدرضا شجریان از میان کلام مطهری حذف میشود و این اتفاق به روایت مطهری در شرایطی رخ داد که دکتر علی‌عسکری رئیس سازمان صدا و سیما هم خود دل خوشی از این حذف نام‌ها ندارد.
مطهری اما آنچه در جریان این برنامه رخ داده بود و دیدگاه خود را درباره این موضوع در قالب متنی در اینستاگرام منتشر کرد: ««در برنامه کاردان‌ها که روز جمعه بعد از ظهر بازپخش شد، آنجا که مجری برنامه جناب آقای کاردان از من درباره موسیقی سنتی و پاپ سؤال کرد و این که صدای کدام یک از خوانندگان را می‌پسندی، بنده نام چند تن از خوانندگان سنتی و در رأس آنها آقای شجریان را ذکر کردم ولی صدا و سیما نام ایشان را حذف کرد. این کار را صحیح نمی‌دانم. اگر ما به یک موضع سیاسی آقای شجریان در فضای هیجانی سال ۸۸ انتقاد داشته باشیم نباید آن را به همه عرصه‌ها سرایت دهیم. این‌ها را سخت‌گیری‌های بی‌جا می‌دانم. جالب است که چند روز پیش این مطلب را به آقای دکتر علی عسکری رئیس سازمان صدا و سیما گفتم، ایشان گفت من هم این کار را درست نمی‌دانم.»
در حالی صدا و سیما تصور می‌کند با حذف نام شجریان می‌تواند تاثیری در ماندگاری او میان مردم داشته باشد که یک: در ماه رمضان همچنان در آستانه اذان و افطار مردم ترجیح می‌دهند صدای ربنای شجریان را از گوشی‌های موبایل خود بشوند تا صداهای جایگزینی که صدا و سیما برای آنان انتخاب کرده و دو: انتشار هر خبری در مورد بیماری و یا روند بهبود شجریان به یکی از داغ‌ترین خبرها تبدیل میشود و مخاطبان بسیاری به آن توجه نشان می‌دهند.
حالا در این میان آنچه مسئولان در صدا و سیما تصور می‌کنند با حذف نام شجریان می‌توانند نمایش دهند چه چیزی غیر از فاصله بسیار بعید آنان از مخاطبان و جامعه است؟
نکته قابل توجه در نوشته مطهری جمله پایانی است، اینکه رئیس صدا و سیما هم دل خوشی از این حذفیات ندارد، اما گویا این مدیر هم در رسانه خود قادر به تصمیم‌گیری و اعمال نظر نیست.