سینمای کودک و نوجوان برای نخستین بار در اولین دوره از جشنواره فیلم فجر که در سال ۱۳۶۱ و به دبیری حسین وخشوری برگزار شد به عنوان یکی از بخش های جنبی در لیست نمایش های جشنواره جای داده شد.

سینماسینما، سمانه فراهانی: «چشم انداز سال های دور» و «سینمای دهه هشتاد» دو بخش غیررقابتی این دوره از جشنواره بودند. در این دوره فیلم ها به دو دسته بلند و کوتاه تقسیم شدند. «شهر موش ها» ساخته محمد علی طالبی، «زنگ انشاء» به کارگردانی شاپور قریب و «ماجراهای علی کوچولو، پروانه» ساخته جواد میرمیرانی نخستین فیلم های ایرانی حاضر در جشنواره کودک بودند. در این دوره برخی از فیلم های کوتاه ساخته شده در شرکت والت دیزنی هم در کنار فیلم های دیگر نمایش داده شدند.

 

خانه دوست کجاست؟

 دومین دوره از جشنواره فیلم های کودک و نوجوان سال ۱۳۶۵ و باز هم به عنوان یکی از بخش های جنبی پنجمین جشنواره فیلم فجر برگزار شد. در این دوره سید محمد بهشتی دبیری جشنواره را برعهده داشت و فیلم ها از تاریخ ۱۲ تا ۲۲ بهمن ماه در تهران اکران شدند.

چشم انداز سال های دور و چشم انداز سال های دور(نقاشی متحرک) دو بخش سینمای کودک بودند که شامل ۱۲۹ فیلم بلند و کوتاه  شدند.

«خانه دوست کجاست؟» ساخته عباس کیارستمی و «آلبوم تمبر» به کارگردانی کیومرث پوراحمد از جمله فیلم های بلند ایرانی حاضر در بخش چشم انداز سال های دور بودند. فرشید مثقالی، علی اکبر صادقی، نورالدین زرین کلک و مرتضی ممیز هم در بخش فیلم های کوتاه با ارائه اثر، حضور داشتند.

مراسم پایانی پنجمین جشنواره فیلم فجر با نمایش «خانه دوست کجاست؟» که در هر دو بخش مسابقه و جنبی حضور داشت، به پایان رسید.

 

مرور آثار کارگردان مطرح چک

فیلم های کودک و نوجوان در سومین دوره هم زیر پرچم ششمین جشنواره فیلم فجر و به عنوان بخشی جنبی از این جشنواره نمایش داده شدند. در این دوره سید محمد بهشتی دبیری جشنواره را برعهده داشت. تقسیم بندی فیلم ها همچون دوره گذشته به دو بخش سینمای دهه هشتاد و چشم انداز سال های دور بود اما علاوه بر آن، بخش مرور آثار هرمینا تیرلووا(کارگردان مطرح چک) هم به لیست نمایش افزوده شده بود که شامل ده فیلم از این کارگردان می شد.

در این دوره «گاویار» ساخته کیومرث پوراحمد و «خانه در انتظار» به کارگردانی منوچهر عسگری نسب دو فیلم ایرانی بودند که به بخش سینمای دهه هشتاد راه یافتند.

 

تولد پروانه های زرین در بخش بین الملل

 سرانجام پس از سه دوره در چهارمین جشنواره کودک و نوجوان که باز هم به عنوان بخشی از جشنواره فیلم فجر برگزار می شد جوایزی به بهترین های بخش بین الملل تحت عنوان پروانه زرین اختصاص یافت.

دبیر هفتمین جشنواره فیلم فجر سید محمد بهشتی بود و این دوره از جشنواره ۱۲ تا ۲۲ بهمن ماه ۶۷ در تهران برگزار شد.

مسعود جعفری جوزانی، ژولت ریچلی، ولادیمیر گراماتیکوف، ولادیمیر مالیک و یانوش ناسفتر نخستین داوران جشنواره فیلم کودک و نوجوان بودند.

در این دوره بهروز غریب پور با فیلم «کاراگاه»، داریوش مهرجویی با «مدرسه ای که می رفتیم»، کامبوزیا پرتوی با «گلنار» و «ماهی»، کیومرث پوراحمد با «لنگرگاه» و ابوالفضل جلیلی با فیلم «گال» در بخش مسابقه جشنواره حضور داشتند.

در چهارمین دوره از جشنواره کودک علاوه بر فیلم های بلند و کوتاه، فیلم های میان مدت هم اجازه حضور یافتند که از جمله آن ها می توان به «زنبق های وحشی» به کارگردانی ابراهیم فروزش، «نگاه دوم» ساخته جعفر پناهی، «قایق شکسته» به کارگردانی غلامرضا رمضانی و «سه چهره از یک مبصر» ساخته حسن آقا کریمی اشاره کرد.

بزرگداشت زدنک میلر فیلمساز اهل چکسلواکی و ژولت ریچلی از مجارستان، همچنین نقاشی متحرک های اروپای شرقی بخش های جنبی افزوده شده به این دوره از جشنواره بودند.

نخستین پروانه زرین هیات داوران به نورالدین زرین کلک برای فیلم کوتاه «ابر قدرت ها» اختصاص یافت. بازیگر خردسال «مدرسه ای که می رفتیم» هم از سوی هیات داوران پروانه زرین دریافت کرد. ابوالفضل جلیلی برای فیلم «گال» پروانه زرین بهترین کارگردانی گرفت.

پروانه های زرین بهترین فیلم:

بهترین فیلم کوتاه انیمیشن متحرک: نوازنده ماهر ساخته ایلیا نوواک از چکسلواکی

بهترین فیلم کوتاه انیمیشن عروسکی: شکنجه اتومبیل ساخته فنرنک کاکو از مجارستان

بهترین انیمیشن بلند عروسکی: رابینسون کروزو ساخته استانیسلاو لاتال از چکسلواکی

بهترین فیلم بلند: ماهی ساخته کامبوزیا پرتو از ایران

 

دوبله همزمان فیلم های کودک در سینمای شهر قصه

 پنجمین دوره از جشنواره کودک و نوجوان که هنوز هویت مستقلی نیافته و به عنوان بخشی از جشنواره فیلم فجر برگزار شد، علاوه بر بخش مسابقه بین الملل شامل بخش هایی تحت عنوان مروری بر فیلم های کودکان و نوجوانان عباس کیارستمی، ده سال سینمای کودک و نوجوان ایران، فیلم های لورل و هاردی، گذری به فیلمخانه کودک و نوجوان، فیلم های کوتاه چکسلواکی، مجارستان و بلغارستان، به یاد یون گوپسکو گوپو، خارج از مسابقه شامل فیلم های کوتاه ایرانی و کوتاه شوروی بود.

«دزد عروسک ها» ساخته محمدرضا هنرمند، «کاکلی» به کارگردانی فریال بهزاد و «پاتال و آرزوهای کوچک» به کارگردانی مسعود کرامتی سه فیلم ایرانی راه یافته به بخش مسابقه بین الملل بودند.

برای نخستین بار در ایران آثار کودکان و نوجوانان در دو سینمای شهر قصه و قیام توسط منوچهر نوذری، شهلا ناظریان، جلال مقامی و رفعت هاشم پور دوبله همزمان شد.

فیلم های «خانه دوست کجاست» و «اولی ها» ساخته عباس کیارستمی در دو بخش مرور فیلم های کیارستمی و ده سال سینمای کودک و نوجوان ایران فرصت حضور یافتند.

در این دوره بسیاری از فیلم های ماندگار حوزه کودک از جمله «شهر موش ها»، «دونده»، «باشو، غریبه کوچک»، «گلنار» و «رابطه» در بخش ده سال سینمای کودک ایران نمایش داده شدند.

پروانه های زرین بهترین فیلم ها:

پروانه بهترین فیلم: شعبده باز جوان ساخته والدمار دیکی از لهستان

پروانه بهترین فیلم نقاشی متحرک: آدمک کارتونی ساخته مهرداد نعیمیان از ایران

 

هویتی مستقل پس از پنج دوره برگزاری

سرانجام پس از پنج دوره، ششمین جشنواره کودک و نوجوان هویتی مستقل یافت و به دبیری علیرضا شجاع نوری از تاریخ ۱۳ تا ۲۰ آبان ماه ۱۳۶۹ در شهر اصفهان برگزار شد.

شجاع نوری پیرامون تغییر زمان و مکان برگزاری جشنواره کودک در ششمین دوره از آن توضیح داده بود: «تغییر زمان برگزاری به جشنواره فرصت می دهد تا در زمانی مناسب تر به سینمای کودکان و نوجوانان پرداخته شود و توجه بیشتری به سوی این سینما جلب گردد. از سوی دیگر تغییر محل برگزاری جشنواره به شهری غیر از تهران، موقعیت مناسبی جهت گردهمایی هنرمندان و دست اندرکاران فیلم های کودکان و نوجوانان فراهم می آورد تا طی روزهای برگزاری جشنواره به تبادل افکار، پیشنهادات، تجربیات و نقطه نظرهای خود در زمینه تولید فیلم های مخصوص کودکان و نوجوانان بپردازند. علاوه بر آن شهرت بین المللی شهر اصفهان و اعتبار و ارزش این شهر به عنوان یک مرکز فرهنگی/هنری بی شک به اعتبار جشنواره خواهد افزود که این امر بالمآل باعث تشویق و ترغیب فیلمسازان کشورمان به تولید فیلم های مخصوص کودکان و نوجوانان خواهد گردید.»

برگزاری جشنواره کودک در شهر اصفهان به قدری برای مسوولان آن حائز اهمیت بود که پس از یک مراسم باشکوه آتش بازی جشنواره را افتتاح کردند و در همان روز ابتدایی اقدام به گشایش مکانی تفریحی با عنوان «باغ نور» کردند که در فضای آن غرفه هایی برای فروش کتاب کودکان در نظر گرفته شده بود .

البته در این دوره هم همچون دوره های گذشته آثار تنها در بخش بین الملل مورد ارزیابی قرار گرفتند. «علی و غول جنگل» ساخته مسعود رسام، «سکوت» به کارگردانی علی سجادی حسینی و «سفر جادویی» ساخته ابوالحسن داودی سه فیلمی بودند که از میان تولیدات ایرانی به بخش فیلم های بلند بین الملل جشنواره راه یافتند.

در بخش خارج از مسابقه پنج فیلم بلند و ۶ فیلم کوتاه از کشورهای مختلف نمایش داده شدند.

نقاشی متحرک شوروی(۱۹۸۰-۱۹۸۷)، گزیده نقاشی متحرک های ایران: از آغاز تا امروز، بزرگداشت ژان ایماژ، چشم انداز سینمای کودک و نوجوان ژاپن، نقاشی متحرک های ایتالیا، نقاشی متحرک های کانادا، پینگو و خالقش گوتمن، نگاهی به سال های گذشته: سینمای ایران و نگاهی به سال های گذشته: سینمای بین الملل از جمله دیگر بخش های جنبی این دوره از جشنواره بودند.

در بخش گزیده نقاشی های متحرک از نخستین انیمیشن های ساخته شده در ایران چون «موش با اراده» ساخته شده توسط جعفر تجارتچی و «خوشه گندم» ساخته اسفندیار احمدیه تا معاصرترین تلاش ها در این زمینه چون «از بی نهایت» به کارگردانی محمد مقدم و «همبازی» محمدرضا عابدی نمایش داده شدند. ۵۸ فیلم در این بخش جای گرفتند که در میان آن ها آثاری از مرتضی ممیز، فرشید مثقالی، نصرت کریمی، دلارا رسولی، نورالدین زرین کلک و علی اکبر صادقی حضور داشتند.

نکته جالب توجه این جاست که فیلم هایی همچون «شهر موش ها»، «باشو غریبه کوچک»، «خانه دوست کجاست؟»، «گلنار» و … که در دوره پنجم جشنواره تحت عنوان ده سال سینمای کودک ایران روی پرده رفته بودند در این دوره هم تحت عنوان نگاهی به سال های گذشته نمایش داده شدند.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

بهترین فیلم: سفر جادویی به کارگردانی ابوالحسن داودی از ایران

بهترین فیلم نیمه بلند: نوروز ساخته مجید ماهیچی از ایران

بهترین فیلم کوتاه: همنشین از صفرعلی اصغرزاده از ایران

 

فیلم درباره کودکان است یا برای کودکان؟

هفتمین دوره از جشنواره کودکان و نوجوانان باز هم دچار تغییر زمان شد و این بار در تاریخ ۱۴ تا ۲۰ مهر ماه ۱۳۷۰ و به دبیری علیرضا شجاع نوری در شهر اصفهان برگزار شد.

برای نخستین بار در هفتمین دوره جشنواره کودک یک هیئت داوری متشکل از کودکان تشکیل شد تا فیلم های بلند بخش مسابقه و فیلم های ایرانی را مورد قضاوت قرار دهند و از میان آنها بهترین فیلم برای کودکان و نوجوانان را از دیدگاه خود انتخاب کنند. این کودکان «مدرسه پیرمردها» ساخته علی سجادی حسینی را به عنوان فیلم برتر خود برگزیدند.

در این دوره تغییراتی در مقررات جشنواره صورت گرفت و برای اولین بار دو عبارت درباره کودکان و برای کودکان که یکی از بحث های همیشگی فیلمسازان عرصه کودک است، مطرح شد.

در این مقررات عبارت «جشنواره  فیلم هائی را که مناسب کودکان و نوجوانان تا۱۵ سال است می پذیرد.» به «جشنواره فیلمهایی راکه درباره ی ویا برای کودکان ونوجوانان تا ۱۵ سال مناسب است می پذیرد.» تغییر یافت.

همچنین در بخش جوایز برخی عناوین تغییر کرد. در ۶ دوره نخست علاوه بر جایزه ویژه هیئت داوران، پروانه زرین به بهترین فیلم کوتاه، نیمه بلند و بلند‌(زنده، نقاشی متحرک و عروسکی)، بهترین کارگردان، بهترین بازیگرکودک و نوجوان تعلق می گرفت اما از دوره هفتم جوایز جشنواره به این شکل تقسیم بندی شدند: بهترین فیلم برای کودکان، بهترین فیلم درباره کودکان و چهار پروانه زرین به بهترین کارگردان، بهترین بازیگر کودک و نوجوان، بهترین فیلم های کوتاه و نیمه بلند (زنده نقاشی متحرک و عروسکی).

خارج از مسابقه شامل فیلم های کوتاه و بلند، نمایش های ویژه(بزرگداشت کیهاچیروکاواموتو)، مرور فیلم های علی اکبر صادقی، یادی از والت دیزنی: تصویرساز رویاها، استادان نقاشی متحرک جهان (چکسلواکی، ایتالیا، مجارستان، ایران و آمریکا)، نقاشی متحرک های مجارستان بخش های غیررقابتی این دوره از جشنواره بودند.

به گفته شجاع نوری قریب به دویست هزار نفر از هفتمین دوره جشنواره کودک استقبال کردند و به این شکل این رویداد فرهنگی تبدیل به یکی از بزرگترین جشنواره ها از نوع خود در سرار جهان شد.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

بهترین فیلم کوتاه: بارکای خودخواه ساخته ولاستاپو سپسشلووا از چکسلواکی

بهترین فیلم نیمه بلند: یادداشت های یک آموزگار ساخته کریم هاتفی نیا محصول ایران

بهترین فیلم درباره کودکان: لمب به کارگردانی کالین گرگ از انگلستان

بهترین فیلم برای کودکان: دنی قهرمان جهان ساخته گاوین میلار از انگلستان

 

عزت الله انتظامی و علیرضا خمسه نخستین بازیگران داور جشنواره کودک

هشتمین جشنواره بین المللی کودک و نوجوان برای سومین دوره متوالی به دبیری علیرضا شجاع نوری و این بار ۱۱ الی ۱۷ مهر ماه در اصفهان برگزار شد.

تغییرات ایجاد شده درمقررات دوره هفتم جشنواره در قوانین هشتمین دوره به چشم نمی خورد و به نظر می رسد دسته بندی فیلم ها به درباره کودکان و برای کودکان منتفی می شود اما با نگاهی به جوایز همچنان پروانه زرین بهترین فیلم درباره نوجوانان به چشم می خورد.

همچنین در این دوره به دلیل رشد کیفی و کمی سینمای کودک برای نخستین بار بخش مسابقه سینمای ایران به جشنواره کودک افزوده شد. در دوره های پیشین به دلیل حجم اندک تولیدات سینمایی در این حوزه چنین امکانی فراهم نبود.

ده فیلم بلند و ۳۲ فیلم کوتاه در بخش مسابقه سینمای ایران به رقابت پرداختند. «آتش در خرمن» به کارگردانی سعید حاجی میری، «اتل متل توتوله» ساخته محمد جعفری هرندی، «ایلیاء، نقاش جوان» به کارگردانی ابوالحسن داودی، «بدوک» ساخته مجید مجیدی، «حسنک» به کارگردانی مهستی بدیعی، «خمره» ساخته ابراهیم فروزش، «دره شاپرک ها» به کارگردانی فریال بهزاد، «راز چشمه سرخ» ساخته علی سجادی حسینی، «شرم» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و «شهر در دست بچه ها» ساخته اسماعیل براری ده فیلمی بودند که به بخش مسابقه سینمای ایران راه یافتند.

فیلم «زباله، زباله، زباله» به کارگردانی ایرج طهماسب در بخش خارج از مسابقه نمایش داده شد.همچنین در بخش نمایش های ویژه، گزیده های تاریخ نقاشی متحرک چکسلواکی شامل ۲۷ انیمیشن روی پرده رفت.

«از خیال تا واقعیت : سینمای کودک و نوجوانان هند»، «نور من ویزدام: شادمانی کودکانه» و بخش «خارج از مسابقه بین الملل» (شامل  دوازده فیلم از کشورهای مختلف) بخش های جنبی این دوره از جشنواره بودند.

یک روز با یک فیلمساز هم یکی از بخش های تازه افزوده شده به جشنواره کودک و نوجوان بود که در هشتمین دوره به کیومرث پوراحمد اختصاص یافت. این بخش فرصتی را به فیلمساز و مخاطبان برای گفتگو و تبادل افکار جهت شناخت بیشتر نسبت به یکدیگر در زمینه سینما فراهم می کرد.

در این دوره برای اولین بار عزت الله انتظامی و علیرضا خمسه به عنوان بازیگران سینمای ایران در لیست هیات داوران دو بخش ملی و بین الملل قرار گرفتند. در دوره های پیشین همواره یک یا دو کارگردان ایرانی حوزه کودک به همراه چهار یا پنج نفر از فیلمسازان خارجی بر جایگاه قضاوت جای می گرفتند.

هیات داوران هشتمین جشنواره بین المللی کودکان و نوجوانان در دو بخش ملی و بین المللی هیچ یک از فیلم های بلند برای کودکان و نوجوانان را حائز ویژگی های فیلم برتر ندانست و همین دلیل جایزه ویژه هیات داوران به هیچ فیلمی تعلق نگرفت.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

سینمای ایران:

بهترین فیلم: چکمه ساخته محمد علی طالبی

بهترین فیلم درباره نوجوانان: شرم به کارگردانی کیومرث پوراحمد

مسابقه بین الملل:

بهترین فیلم کوتاه: لی لی، لی لی حوضک ساخته وجیه الله فرد مقدم از ایران

بهترین فیلم میان مدت: چکمه ساخته محمدعلی طالبی از ایران

بهترین فیلم بلند: شاکوکلاک ساخته پل گوتستام از سوئد

 

سفارش هیات داوران به فیلمسازان

نهمین دوره از جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان هم دچار تغییر در زمان برگزاری شد. این دوره از جشنواره از ۲۰ تا ۲۶ شهریور ماه ۱۳۷۲ در شهر اصفهان و به دبیری علیرضا شجاع نوری برگزار شد.

در این دوره تولیدات چشمگیری در حوزه سینمای کودک وجود نداشت و به همین دلیل چون دوره های ابتدایی تنها در بخش سینمای بین الملل آثار به رقابت پرداختند. مسوولان این دوره از جشنواره توجه ویژه ای به حوزه انیمیشن داشتند اما به دلیل پاره ای اشکالات اجرایی برنامه هایی چون نشست های گفت و شنود میان میهمانان و سمینارها برگزار نشدند.

«سمفونی تهران» ساخته رسول صدرعاملی، «نان و شعر» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و و «مریم و میتیل» ساخته فتحعلی اویسی سه فیلمی ایرانی بودند که به بخش بین الملل راه یافتند.

در بخش رقابتی فیلم های کوتاه بین الملل ۳۶ فیلم به رقابت پرداختند که در میان آن ها فیلم «آخرین آبادی» ساخته مجید مجیدی هم حضور داشت.

در این دوره تعدادی از کودکان بوسنیایی وسومالیایی از جمله میهمانان جشنواره بودند.

«چارلی چاپلین، خانه بدوش خندان» و بزرگداشت هرمینا تیر لووا (که در سومین دوره جشنواره بخشی به عنوان مرور آثار او وجود داشت) نمایش های ویژه این دوره از جشنواره بود.

«سینمای کودک و نوجوان چین، سرزمین هزار آفتاب» (شامل فیلم های بلند و کوتاه)، چشم انداز سینمای کودک و نوجوان اوکراین» (شامل نقاشی متحرک ها، مستندها، قزاق ها، یک فیلم از ویکتور گرس)، «عباس کیارستمی، خداحافظ بچه ها؟!»، «کودک و نوجوان در سینمای ایران-۱۳۷۲»، «برگزیده های انسی-۱۹۹۳»، «پیشتازان نقاشی متحرک سینمای آمریکا»(شامل سه بخش: ابداع نقاشی متحرک، کشف حرکت، داستان های شگفت انگیز جانوران)، «گزیده سی سال نقاشی متحرک های فرانسه»، «گودزیلا از آغاز»، «همه چیز درباره سینما با چارلی چاپلین و باستر کیتون» از جمله بخش های جنبی این دوره از جشنواره بودند.

در این دوره هیات داوران بیانیه ای قرائت کردند که در آن به فیلمسازان دو نکته مهم را گوشزد کردند. در بخشی از این بیانیه آمده است:  «گاه با فیلم هایی روبرو هستیم که با ارائه یک تیپ ابتدایی یا دست گذاشتن روی یک لهجه یا بهره گرفتن از ریتم و ترانه ای پیش پا افتاده در پی فریب خانواده ها، خنداندن بچه ها و جلب همگان به سوی گیشه های سینما هستند. گاه نیز با آثاری برخورد می کنیم که طرح پیچیده ترین مسائل فلسفی، عمیق ترین غمها و در هم تنیده ترین افکار سیاسی را در نظر دارند و بچه ها را بهانه و وسیله بیان اندیشه های فراهم آوران خود قرار داده اند.

بجاست که نویسندگان، کارگردانان و سازندگان فیلم های کودکان و نوجوانان از این دو حیطه پر خطر فاصل بگیرند و در پی شناسایی و به رسمیت شناختن بچه ها و ویژگی سنی آنها باشند، تا بتوانند با طرح مسائل، مشکلات و دوست داشتنی های آنها، میان بچه های جهان همدلی ایجاد کنند. این اندیشه که هر فیلمی که به صورت نقاشی متحرک تهیه شده و یا بچه ای در فیلم حضور دارد می تواند فیلم کودکان و نوجوانان نامیده شود و اندیشه درستی نیست.»

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

بهترین فیلم کوتاه: یک پرش زیادی ساخته یوهانا هالد از سوئد

بهترین فیلم نیمه بلند: آخرین آبادی ساخته مجید مجیدی از ایران

بهترین فیلم: فرشته کوچک شادی بیافرین ساخته عثمان ساپاروف از ترکمنستان

در این دوره فیلم «مریم و میتیل» برگزیده هیات داوران کودک و نوجوان شد.

 

یک روز با کلاه قرمزی و ورود فیلم های ویدیویی

دهمین دوره از جشنواره بین المللی کودکان و نوجوانان از ۲۱ تا ۲۷ آبان ماه ۱۳۷۳ در اصفهان و به دبیری حسین پاکدل برگزار شد.

در این دوره یک بار دیگر مسابقه سینمای ایران به بخش های رقابتی جشنواره افزوده شد و برای نخستین بار فیلم های ویدیوئی هم در لیست فیلم های جشنواره گنجانده شدند.

در مقررات جشنواره پیرامون این بخش توضیح داده شد: «یک هیأت داوری بین المللی شامل ۳ نفر از هنرمندان و صاحبنظرانی که دارای فعالیت در زمینه ی خاص کودکان و نوجوانان باشند، آثار ویدئویی بخش مسابقه را قضاوت کرده و این جوایز را اهدا خواهند کرد: (پروانه زرین بهترین اثر ویدئویی و پروانه زرین بهترین کارگردانی) هیأت داوران علاوه بر جوایز فوق، می توانند دو دیپلم افتخار به آثار ویدئویی و یا عوامل سازنده آنها اهدا کنند.

«کلاه قرمزی و پسرخاله» به کارگردانی ایرج طهماسب علاوه بر حضور در بخش مسابقه در قالب یکی از بخش های جنبی جشنواره با عنوان یک روز با کلاه قرمزی هم نمایش داده شد. این فیلم موفق به دریافت جایزه اول داوران کودک و نوجوان شد.

«بزرگداشت سینماگر از دست رفته: علی سجادی حسینی»، «یادی از یک استاد: پل گریمو» و «بزرگداشت فردریک بک» از جمله بخش های جنبی جشنواره بودند که به یک فیلمساز خاص توجه داشتند.

«ربع قرن متحرک سازی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» که در آن ۲۵ انیمیشن از انیماتورهای مختلف نمایش داده شد و «سودای علم و تخیل(نقاشی متحرک در سینمای هنگ کنگ)» و همچنین «نگاهی به سینمای کودک و نوجوان آلمان» از جمله دیگر بخش های این دوره از جشنواره بود.

در این دوره مصطفی رحماندوست از نویسندگان حوزه کودک در کنار ابوالحسن داودی، سیدرضا شانه ساز شیرازی، عبدالله گیویان و مهدی هاشمی به داوری آثار سینمای ایران پرداختند.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

هیات داوران در بخش مسابقه سینمای ایران هیچ فیلم بلندی را شایسته دریافت پروانه زرین بهترین فیلم بلند ندانست.

بهترین فیلم کوتاه: پرواز ساخته فرخنده ترابی

بهترین فیلم نیمه بلند: زیران ساخته فرهاد مهران فر

 

دوازده فیلم حاصل تلاش فیلمسازان ایران

در یازدهمین دوره از جشنواره بین المللی کودکان و نوجوانان باز هم زمان برگزاری تغییر کرده و جشنواره از هشت الی ۱۴ مهر ماه ۱۳۷۴ در شهر اصفهان برگزار شد. دبیری این دوره را هم حسین پاکدل برعهده داشت.

علاوه بر دو بخش رقابتی مسابقه بین الملل و سینمای ایران که در دو حوزه «بلند» و «نیمه بلند و کوتاه» پذیرای آثار بودند، آثار بلند، نیمه بلند و کوتاه ویدیویی ایران هم مورد قضاوت قرار گرفتند. تولیدات سینمای کودک در این دوره افزایش یافته بود و برای نخستین بار دوازده فیلم به بخش مسابقه سینمای ایران راه یافتند. «کاکادو» ساخته تهمینه میلانی، «شاخ گاو» به کارگردانی کیانوش عیاری، «به خاطر هانیه» ساخته کیومرث پوراحمد، «بشیر» به کارگردانی احمد رمضان زاده، «حسرت» ساخته محمد حسن زاده، «خفتگان بیدار»(خارج از بخش مسابقه) به کارگردانی غلام حیدراکابری، «دشت ارغوانی» به کارگردانی نادر مقدس، «عصیان» ساخته حمید خیرالدین، «قصه های بازار»(خارج از بخش مسابقه) به کارگردانی عبدالله علیمراد، «ماه پیشونی» ساخته علی اکبر کوهکی و جواد ارشاد، «مصائب عاشق فقیر» ساخته حسینعلی لیالستانی و «نگاهی دیگر» به کارگردانی حسین مختاری فیلم هایی بودند که در بخش بلند حضور داشتند.

در بخش فیلم های نیمه بلند و کوتاه سینمای ایران بیست فیلم که آثاری از مجید مجیدی، حمید نعمت الله، امیر شهاب رضویان، احمدرضا گرشاسبی و علی شاه حاتمی هم در میان آن ها بودند، به رقابت پرداختند.

«برگزیده های انسی ۱۹۹۵» عنوان یکی از بخش های جنبی این دوره از جشنواره بود که در قالب آن ۳۱ فیلم انیمیشن برگزیده جشنواره انسی روی پرده رفتند.

«یری ترنکا؛ خلاقیت، ظرافت و مهارت در فیلم های عروسکی»، «سایاجیت رأی و یادگاری های کودکانه اش»، «بزرگداشت جان هالاس»، «یک روز با ابراهیم فروزش»، «باستر گیتون؛ سال صد» از دیگر بخش های جنبی جشنواره بودند که توجه ویژه ای به یک فرد داشتند.

در این دوره ۶ فیلم با موضوع کودکان و نوجوانان فلسطینی در بخش غیررقابتی جشنواره اکران شدند. «نقاشی متحرک های لهستان»،«فیلم های دانشجویان دانشکده صدا و سیما(واحد انیمیشن)» و بخش «تام و جری» شامل «فیلم های دهه هفتاد(چارلزا، نیکولز) و فیلم های دهه هشتاد(دان کریستنسن) از جمله دیگر بخش های جنبی این دوره از جشنواره بودند.

همچنین در این دوره در قالب دو بخش «بهترین های یک عمر» و «کمدین های بزرگ» فیلم هایی از فیلمسازان شناخته شده ایرانی مثل عباس کیارستمی و علی اکبر صادقی و کمدین های بزرگی چون چارلی چاپلین و جری لوئیس نمایش داده شد.

هیات داوران نوجوان فیلم «آن مرد آمد» ساخته بهمن قبادی را به عنوان بهترین فیلم ویدیویی در بخش ملی انتخاب کردند.

در بخش مسابقه سینمایی هم «به خاطر هانیه» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و «حکایت شیرین» ساخته محمدرضا عابدی موفق به دریافت تندیس گل آفتابگردان داوران کودک و نوجوان شدند.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

مسابقه ایران:

بهترین فیلم نیمه بلند: خدا می آید ساخته مجید مجیدی

بهترین فیلم بلند: شاخ گاو به کارگردانی کیانوش عیاری

مسابقه بین الملل:

بهترین فیلم کوتاه: الفبای یاغی ساخته ایو یند یورفالد از نروژ

بهترین فیلم بلند: افسانه سه جواهر ساخته میشل خلیفی محصول فلسطین، بلژیک و انگلستان

 

هجرت جشنواره و توهین به خبرنگاران

دوازدهمین جشنواره بین المللی کودکان و نوجوانان پس از ۶ دوره برگزاری در شهر اصفهان به کرمان هجرت کرد و به دبیری علی اصغر غلامرضایی از ۱۴ تا ۲۰ مهر ماه ۱۳۷۵ در این شهر برگزار شد.

آثار راه یافته به جشنواره در سه بخش رقابتی سینمای ایران، بین الملل و آثار ویدیویی ایران جای گرفته و داوری شدند. در این دوره پانزده فیلم در بخش بلند سینمای ایران به رقابت پرداختند که برخی از آن ها مانند «بچه های آسمان» ساخته مجید مجیدی، «خواهران غریب» به کارگردانی کیومرث پوراحمد، «کیسه برنج» ساخته محمدعلی طالبی، «تعطیلات تابستانی» به کارگردانی فریدون حسن پور در حوزه سینمای کودک ماندگار شدند. البته مجید مجیدی در این دوره با دو فیلم «پدر» و «بچه های آسمان» در جشنواره کودک حضور داشت که فیلم «پدر» موفق به دریافت جایزه ویژه هیات داوران شد.

عزت الله انتظامی، کمال تبریزی، پوران درخشنده، مصطفی رحماندوست و علی اکبر قاضی نظام پنج داور بخش سینمای ایران بودند.

در این دوره آثار ویدیویی بین الملل هم در بخشی جداگانه حضور داشته و مورد داوری قرار گرفتند. تعداد آثار حاضر در بخش آثار ویدیویی ایران ۵۴ فیلم بود.

۷۵ انیمیشن ایرانی ساخته شده از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۴ در قالب بخش «چشم انداز نقاشی متحرک های سینمای ایران بعد از انقلاب اسلامی» در این دوره از جشنواره نمایش داده شدند.

«مرور آثار هوشنگ مرادی کرمانی: از کلام تا تصویر»، «مرور آثار مجید مجیدی» و «مرور آثار کامبوزیا پرتوی» سه بخش جنبی جشنواره این دوره از جشنواره بودند که فیلم های چون «گربه آوازه خوان»، «گلنار»، «روز امتحان»، «بدوک»، «چکمه» و «نان و شعر» در قالب این سه بخش اکران شدند.

«کودکان و نوجوانان سرزمین های جاده ابریشم»، «چشم انداز سال های درخشان سینمای کودکان و نوجوانان چک» و «کودکان و نوجوانان و دفاع مقدس» از دیگر بخش های جنبی جشنواره دوازدهم بودند.

در این دوره حواشی فراوانی به دلیل بی برنامگی و توهین به خبرنگاران ایجاد شد که در نهایت باعث شد این نخستین و آخرین دوره ای باشد که جشنواره کودک در شهر کرمان برگزار شود.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

مسابقه سینمای ایران:

بهترین فیلم کوتاه: ماهی رنگین کمان ساخته فرخنده ترابی

بهترین فیلم بلند: کیسه برنج به کارگردانی محمد علی طالبی

مسابقه سینمای بین الملل:

بهترین فیلم کوتاه و نیمه بلند: دختر کوه های شقایق ساخته فرهاد مهران فر از ایران

بهترین فیلم بلند: بنجامین ساخته گیزلی سینر ارلینگسون از ایسلند

اثر ویدیویی:

بهترین اثر ویدیویی ایران: ساز و عشق و ضریح ساخته مهدی برقعی

بهترین اثر ویدیویی بین الملل: آسان نبود ساخته زهرا گوکدینز از ترکیه

 

طوماری در اعتراض به تغییر مکان جشنواره

پس از سال ها برگزاری جشنواره کودک در فصل پاییز به ویژه ماه های مهر و آبان، به ناگاه این جشنواره با وقفه ای یک ساله و تغییر در زمان و مکان برگزار شد. دلیل این وقفه تغییر دولت و برخی ناهماهنگی ها بود.

سیزدهمین دوره جشنواره کودکان و نوجوانان از ۱۲ تا ۱۶ بهمن ماه و در تهران برگزار شد. این انتقال مکان برگزاری جشنواره به تهران موجب رنجیدگی شدید نوجوانان و فرهنگیان اصفهانی شد آن گونه که طوماری برای مطبوعات ارسال و این امر را توهینی به خود قلمداد کردند.

در این دوره برای نخستین بار برخی فیلم ها هم در بخش مسابقه بین الملل و هم در بخش سینمای ایران حضور داشتند از جمله این فیلم ها می توان به «بال های سفید» ساخته ناصر و مهدی هاشمی و «پسر مریم» به کارگردانی حمید جبلی اشاره کرد.

همچنین در بخش مسابقه سینمای ایران ۵۶ فیلم بلند، نیمه بلند و کوتاه شرکت کردند که با وجود حضور فیلم هایی از کارگردانانی چون بهمن قبادی، ابراهیم فروزش، کامبوزیا پرتو، ناصر تقوایی، مجتبی میرطهماسب و امیرشهاب رضویان هیات داوران هیچ یک از فیلم های بلند را شایسته دریافت پروانه زرین ندانست. این هیات داوران از کمال تبریزی، علیرضا خمسه، ابوالحسن داودی، حسین زندباف و انسیه شاه حسینی تشکیل شده بود.

در این دوره بخش های جنبی جشنواره کاهش یافت و تنها در قالب دو بخش «از ادبیات تا سینمای کودک» و «موسیقی فیلم(مروری بر آثار محمدرضا علیقلی و مروری بر فیلم های مرحوم کامبیز صمیمی مفخم» فیلم هایی نمایش داده شدند.

همچنین برای نخستین بار انجمن منتقدان سینمایی داورانی را به جشنواره معرفی کرد البته این انتخاب ها خیلی تخصصی نبود و یکی از افراد انتخاب شده در گفتگو با نشریه روزانه جشنواره فجر گفت: در این باره هیچ مشورتی با او نشده و او از طریق مطبوعات از مسوولیت خود با خبر شده است.

به دلیل همزمانی جشنواره کودک با جشنواره فیلم فجر بسیاری از توجهات رسانه ها معطوف به فجر شد و جشنواره کودک در سایه قرار گرفت به نحوی که بسیاری از کودکان از برگزاری این جشنواره غافل ماندند و این جشنواره تنها در سه سینما و طی پنج روز برگزار شد. از سوی دیگر برخی فیلمسازان چون مرضیه برومند به دلیل مشکلاتی که پیش از جشنواره برای اکران فیلمشان ایجاد شده بود از سینمای کودک دور افتاده و تصمیم گرفتند برای مدتی از حوزه تولید فیلم های کودک فاصله بگیرند.

 

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

سینمای ایران:

بهترین فیلم کوتاه: کلاس اول به کارگردانی سیروس حسن پور

بهترین انیمیشن: یکی کم است ساخته عبدالله علیمراد

سینمای بین الملل:

بهترین فیلم: موشک کاغذی ساخته فرهاد مهران فر

بهترین اثر ویدیویی: رویای ژینا ساخته بهرام جواهری

 

معنویتی که در فیلم های اروپایی یافت نمی شود

چهاردهمین دوره از جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان به شهر اصفهان و مهر ماه بازگشت. این دوره از جشنواره به دبیری حسین پاکدل و از تاریخ ۲۴ تا ۳۰ مهر ماه ۱۳۷۸ برگزار شد.

«رنگ خدا» ساخته مجید مجیدی، «دختری با کفش های کتانی» به کارگردانی رسول صدرعاملی و «بید و باد» ساخته محمدعلی طالبی سه فیلم ایرانی بودند که به بخش فیلم های بلند مسابقه بین الملل راه یافتند. علاوه بر این سه فیلم که در بخش مسابقه سینمای ایران هم حضور داشتند «آینه» ساخته جعفر پناهی، «سیب» به کارگردانی سمیرا مخملباف و «کودک و سرباز» ساخته سیدرضا میرکریمی دیگر فیلم های حاضر در بخش سینمای ایران بودند.

آثار ویدیویی ایران یکی از پرتعدادترین بخش های رقابتی جشنواره بود در این بخش ۶۰ فیلم به رقابت پرداختند.

قرار بود فیلم «رنگ خدا» در مراسم افتتاحیه این جشنواره نمایش داده شود که به دلیل ازدحام جمعیت این امکان فراهم نشد و حسین پاکدل ضمن اعلام شرمندگی از این که برنامه های افتتاحیه به شایستگی انجام نشد قول داد مراسم اختتامیه درخور برگزار شود.

یرژی مسکوویچ مدیر مرکز بین المللی فیلم کودکان و نوجوانان(سیفژ) از جمله میهمانان این دوره از جشنواره بود. او فیلم های ایرانی را دارای معنویتی دانست که در فیلم های اروپایی مشابه آن وجود ندارد.

در این دوره هیات داوران گوناگونی از جمله هیات داوری سیفژ، هیات داوران نوجوان بخش آثار ویدیویی بین المللی، هیات داوران انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران، مجمع سینمای کودک و نوجوان، آموزش و پرورش اصفهان، شورای شهر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان به بررسی آثار بخش رقابتی پرداخته و جوایزی را به برگزیدگان از دید خود اهدا کردند.

فیلم «رنگ خدا» از سوی هیات داوران سیفژ، انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان به عنوان برترین فیلم معرفی شد.

«سینماگران کودک و نوجوان (دو دهه انقلاب)»، «نمایش های ویژه(شامل بزرگداشت عبدالله علیمراد(فیلمبردار)، عبدالله علیمراد(کارگردان)، نگاهی به آثار بهمن قبادی، گزیده نقاشی متحرک های لهستان دهه نود، گزیده نقاشی متحرک های هلند دهه نود)» از جمله بخش های جنبی این دوره از جشنواره بود.

کامبوزیا پرتوی، آزیتا حاجیان، عبدالله علیمراد، ابراهیم فروزش و هوشنگ مرادی کرمانی هیات داوران سینمای ایران در این دوره از جشنواره بودند.

پروانه زرین بهترین فیلم ها:

سینمای ایران:

بهترین فیلم کوتاه: طولانی ترین سفر دنیا ساخته محمد مقدم

بهترین فیلم بلند: رنگ خدا ساخته مجید مجیدی

سینمای بین الملل:

بهترین فیلم: آقای رایس اسرارآمیز به کارگردانی نیکولاس کندال از کانادا

بهترین فیلم کوتاه: به صورت مشترک به گوسفند دزد ساخته آصف کاپادیا از انگلستان و نگهبان چشمه به کارگردانی محمود ثائمین از ایران

 

هفت روز با مجیدی در جشنواره پانزدهم

پانزدهمین جشنواره بین المللی کودکان و نوجوانان به دبیری حسین پاکدل و از تاریخ ۲۳ تا ۲۹ مهر ۱۳۷۹ در شهر اصفهان برگزار شد.

در این دوره هم همچون دوره گذشته هیات داوران گوناگونی از جمله هیات داوری سیفژ، هیات داوران صد نفره کودکان و نوجوان، هیات داوران انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران، مجمع سینمای کودک و نوجوان، آموزش و پرورش اصفهان، شورای شهر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان به بررسی آثار بخش رقابتی پرداخته و جوایزی را به برگزیدگان از دید خود اهدا کردند.

«زمانی برای مستی اسب ها» به کارگردانی بهمن قبادی، «صنم» ساخته رفیع پیتز و «نجوا» به کارگردانی پرویز شهبازی سه فیلم ایرانی راه یافته به بخش سینمای بین الملل جشنواره بودند. «سکوت» به کارگردانی محسن مخملباف و «عشق بدون مرز» ساخته پوران درخشنده هم در بخش خارج از مسابقه سینمای بین الملل حضور داشتند.

مرضیه برومند با فیلم «مربای شیرین» و ایرج طهماسب با فیلم «یکی بود، یکی نبود» از جمله فیلمسازانی بودند که در بخش سینمای ایران به رقابت پرداختند.

«ابوالفضل جلیلی، فیلم به فیلم»، «علیقلی، موسیقی فراتر از قاب»، «هفت روز با مجیدی»، «موسیقی، خیال، افسانه»، «چشم انداز سینمای دانمارک»، «با کودکان پنج قاره»، «مجموعه فیلم های کوتاه نقاشی متحرک- عروسکی شوروی ۱۹۸۰-۱۹۸۸)»، «مجموعه فیلم های کوتاه نقاشی متحرک عروسکی مجارستان(۱۹۷۷-۱۹۹۰)، «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و صد سالگی سینمای ایران»، «مروری بر آثار زینب زمزم»، «نقاشی متحرک های ویدیویی ایتالیا»، «صبا کانون پویانمایی» بخش های جنبی این دوره از جشنواره بودند.

در پانزدهمین جشنواره فیلم های کودکان و نوجوان در قالب بخشی تحت عنوان «صد فیلمساز، صد فیلم» فیلم هایی از صد فیلمساز سینمای کودک اکران شد.

فیلم کوتاه «مادر» ساخته لیلا میرهادی بهترین فیلم از نگاه هیات داوران کودک و نوجوان شد و بهمن قبادی برای فیلم «زمانی برای مستی اسب ها» از داوران شورای شهر جایزه اول را گرفت. «دوچرخه زرد قناری» ساخته دیمیتریس استاوراکاس از یونان هم موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم از نگاه داوران سیفژ شد.

پروانه زرین:

سینمای ایران:

بهترین فیلم کوتاه: «خانه سفید است» به کارگردانی طیبه فلکیان

بهترین فیلم بلند: «زمانی برای مستی اسب ها» به کارگردانی بهمن قبادی

سینمای بین الملل:

بهترین انیمیشن: شنگول منگول ساخته فرخنده ترابی و رضا احدی از ایران

بهترین فیلم کوتاه: مادر ساخته لیلا میرهادی از ایران

بهترین فیلم: دوچرخه زرد قناری ساخته دیمیتریس استاوراکاس از یونان

بهترین اثر ویدیویی ایران: رضایت دادن ساخته محمد شیروانی

منبع: سایت ICN