سینماسینما، علی نعیمی – این روزها شبکه های ماهواره ای محل مناسبی برای تبلیغ فیلم های سینمایی است. در زمانی که صدا و سیما به دلیل برخی رفتارهای جناحی با سینمای ایران زاویه پیدا کرده است و اکثر فیلم های سینمایی جایی برای تبلیغ در رسانه ملی ندارند، شبکه های زنجیره ای ماهواره ای با قیمت مناسب و میزان بازدید کننده کافی؛ محلی برای جولان تیزر فیلم های سینمایی شده است.

هر چند وزارت ارشاد طی بخشنامه ای این اقدام را غیرقانونی اعلام کرده است اما گویا رابطه دستوری برای عدم پخش تیزر فیلم ها از شبکه های ماهواره ای بیشتر شبیه رفع تکلیف از دوش سازمان سینمایی است. چرا که سینماگران برای جذب بیشتر مخاطب نیازمند دیده شدن در فضاهایی عمومی و همه گیر هستند.

جواد نوروز بیگی تهیه کننده سینما معتقد است که همکاری نکردن صدا و سیما با تهیه کنندگان سینما باعث رفتن آنها به سوی شبکه های ماهواره ای شده است .

جواد نوروزبیگی تاکنون بیش از ۲۰ فیلم سینمایی را تهیه و تولید کرده. او علاقه خاصی به همکاری با فیلمسازان جوان و فیلمسازان فیلم اولی دارد.

وی که اکران فیلم اخیرش یعنی «من دیه گو مارادونا هستم» با وضعیت بدی اکران شد با اشاره به شرایط تبلیغی فیلم اخیرش و عوامل متعدد در تبلیغات می‌گوید: شکست تجاری یک فیلم عوامل مختلفی دارد اما مهم‌ترین عامل تبلیغات است. هزینه‌های تبلیغات گران شده و از هزینه تولید بیشتر شده است. پیش از این هزینه تبلیغ یک فیلم  حدود ۵۰ الی ۶۰ میلیون تومان بود ولی امسال هزینه تبلیغ در کمترین حالت ۵۰۰ میلیون تومان است. مثلا پخش یک نوبت تیزر با تمام تخفیفات از تلویزیون ۵۰میلیون تومان هزینه دارد. به همین دلیل امروز خیلی‌ها نمی‌دانند فیلم من دیه گو مارادونا هستم واقعا اکران شده یا خیر؟ زیرا ما هزینه‌ای برای تبلیغات نداریم.

نوروز بیگی با اشاره به تبلیغات در تلویزیون می گوید: صداوسیما بدلیل همکاری نکردن در پخش تبلیغات فیلم‌ها به سینما لطمه می‌زند درحالی‌که باید به سینما و سینماگران کمک کند. زیرا سینماگران به تلویزیون کمک بسیاری کرده‌اند اما امروز این رسانه تبلیغات ما را پخش نمی‌کند و ما را غیرمستقیم به سمت شبکه‌های خارجی مثل “جم” و “ریور” سوق می‌دهد. امروز رسما شبکه جم با یک رقم اندک فیلم‌ها را تبلیغ می‌کند. مثلا برای ۷۵ نوبت پخش تیزر یک فیلم فقط ۶ هزار دلار می‌گیرد(یعنی هر نوبت پخش فقط ۲۴۰ هزار تومان) خوب اگر این تبلیغ در ایران بشود؛ برای ما افتخار است اما متاسفانه تلویزیون به این مسائل اهمیتی نمی‌دهد.

صحبت های نوروز بیگی در حالی است که از زمان پخش تیزر فیلم ها از شبکه های ماهواره ای تا ابلاغ بخش نامه سازمان سینمایی مبنی بر غیرقانونی بودن این کار بسیاری از فیلم ها رویه تبلیغ در این شبکه ها را پی گرفتند.

محمدرضا فرجی، مدیرکل سینمای حرفه‌ای اردیبهشت‌ سال جاری با ابلاغ بخشنامه‌ای به کلیه دفاتر تهیه و پخش فیلم سینمایی اعلام کرد که پخش پیش‌پرده‌های سینمایی در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان غیرقانونی است.

در این بخشنامه آمده است: «با توجه به وجود مواد قانونی و نیز به‌منظور اجرای سیاست‌های فرهنگی و هنری سازمان سینمایی و مطابق با اهداف عالیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، همچنان استفاده از ماهواره ممنوع است و نمایش هرگونه فیلم سینمایی ایرانی، تیزر و آنونس فیلم‌های سینمایی ایرانی از طریق شبکه ماهواره‌ای غیرمجاز فارسی‌زبان، منع قانونی دارد.»

بخشنامه تأکید کرده است که اگر دفاتر تهیه و پخش فیلم سینمایی مغایر ضوابط و مقررات اعلام شده عمل کنند، در برابر اقدام خود پاسخگو خواهند بود.

پیش از این حسین نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود: «هنرمندانی که آثارشان مجوز دستگاه فرهنگی کشور را دارد، حق تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای را ندارند و اگر به این کار مبادرت کنند با آن‌ها برخورد می‌شود.»

این سخنان سخنگوی وزارت ارشاد در واکنش به پخش تیزر فیلم «استراحت مطلق» آخرین ساخته علیرضا کاهانی در شبکه تلویزیونی «جم تی وی» بیان شد.

رسانه ملی  از پخش تیزر تازه‌ترین ساخته عبدالرضا کاهانی به این دلیل که این فیلم حاوی پیام مورد نظر مسئولان صدا و سیما نیست سر باز زد. پس از آن دست‌اندرکاران این فیلم از طریق شبکه‌های اجتماعی از مردم خواستند با انتشار عکس‌هایی با مضمون «استراحت مطلق تبلیغات تلویزیونی ندارد» به تلویزیون دولتی ایران اعتراض کنند. هم‌زمان شبکه «جم تی وی» تیزر این فیلم را در پرببینده‌ترین ساعت روز، در بین سریال ترکی «فاطما گل» پخش کرد و «استراحت مطلق» در مدت اندکی بیش از یک میلیارد تومان فروش کرد.

هم اعمال سلیقه، هم قیمت‌های نجومی

هرچند تبلیغات ماهواره‌ای فیلم‌های سینمایی تنها به «استراحت مطلق» بسنده نکرد و این اتفاق تا امروز و فیلم‌هایی نظیر «پدر آن دیگری» و «شهرزاد» هم ادامه پیدا کرد اما دلیل این اتفاق را با توجه به تمامی بخشنامه‌ها و محدودیت‌ها باید در یک چیز دنبال کرد. رسانه ملی هم گران است و هم سلیقه‌ای برخورد می‌کند.

جدا از اعمال‌سلیقه‌ای که در پخش تیزرهای فیلم‌های سینمایی انجام می‌شود و اینکه کدام‌یک از فیلم‌ها قابلیت پخش تیزر دارند، دلیل دیگر به قیمت‌های گزاف پخش تیزرهای تلویزیونی فیلم‌ها اختصاص دارد. درحالی‌که پخش یک تیزر ۳۰ ثانیه‌ای در پربیننده‌ترین ساعت تلویزیون، مبلغی نزدیک به ۳۰ میلیون تومان برای سینماگران هزینه دارد، شبکه‌های ماهواره‌ای، همچون «جم» (GEM)، بابت هر ۹۰ نوبت پخش تیزر، تنها مبلغ ۱۰ میلیون تومان را دریافت می‌کند. درواقع می‌توان گفت هزینه هر تیزر ماهواره‌ای برای فیلم‌ساز ایرانی حدود ۱۱۲ هزار تومان است. همین تفاوت قیمت می‌تواند بسیاری از پرسش‌ها را پاسخ دهد.

تیزرهای رایگان؟

پخش تیزرهای رایگان از جمله مباحثی است که محل اختلاف‌نظر بسیاری است. رسانه ملی در مقابل هزینه بالایی که برای پخش تیزر فیلم‌های سینمایی در نظر گرفته است، پخش تیزر رایگان را هم برای فیلم‌های سینمایی در نظر گرفته؛ هرچند ظاهرا پخش این نوع از تیزرها کاملا سلیقه‌ای است و برحسب اینکه شورای بازرگانی صداوسیما چه فیلم‌هایی را شایسته پخش تیزر رایگان بداند، اقدام به پخش آنها می‌کند.

تیزر، تیزر ماهواره‌ای

به نظر می‌رسد رویکرد جدیدی که برای تبلیغات فیلم‌ها در شبکه‌های ماهواره‌ای از سمت سینماگران در نظر گرفته شده می‌تواند تأثیر بهتری در دیده‌شدن فیلم بگذارد، اما باید دید این روند تا کجا و چگونه ادامه‌ خواهد داشت؟ نگاهی به تعرفه تلویزیون در پخش تیزر در برخی از پربیننده‌ترین ساعات نشان می‌دهد انتخاب تیزرهای ماهواره‌ای از سوی فیلم‌سازان ایرانی بی‌دلیل نیست. برای مثال، قیمت تعرفه اردیبهشت‌ماه پخش یک تیزر سه ثانیه‌ای قبل از سریال شبکه یک سیما، چیزی نزدیک به ۲۷ میلیون تومان برآورد شده است یا پخش تیزر پیش از برنامه «۹۰»، ۵۷ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

به طور قطع استراحت مطلق، دریاکنار و آتیش بازی آخرین اقدامات صاحبان سینمایی در پخش تیزرهای خود در شبکه های ماهواره ای نخواهد بود، ضمن آنکه باید این نکته را هم فراموش نکرد که عدم اقبال رسانه ملی در همه گیر بودن تمامی سلیقه ها، در کنار فقدان شبکه های کابلی باعث شده است تیزرهای فیلم های سینمایی سر از شبکه های ماهواره ای در بیاورد.