پانصد و پنجاه و هشتمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران دوشنبه اول آبان ۱۴۰۲ ساعت ۱۷ به نمایش فیلم «بهشت و جهنم» به کارگردانی آکیرا کوروساوا محصول ۱۹۶۳ اختصاص داشت. پس از نمایش فیلم نیز نشست نقد و بررسی آن با حضور علی علایی (منتقد سینما) برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.
به گزارش سسنماسینما، علی علایی صحبتهای خود در این نشست را اینطور آغاز کرد: ما نسلی هستیم که در دهه ۶۰ فیلمهای ژاپنی بسیاری دیدیم؛ به طوری که گفته میشد ایران یک کامیون نفت داده و یک کامیون فیلم از ژاپن تحویل گرفته است. لابهلای این بار از فیلمها که از تلویزیون پخش میشد، با فیلمهایی کارگردانهایی چون کوروساوا نیز آشنا شدیم. این اتفاق خوبی بود که ما را با دنیای تازهای آشنا کرد.
او افزود: یکی از ویژگیهای مهم کوروساوا این بود که بسیار به اقتباس اهمیت میداد و ما این موضوع را در آثار او میبینیم. کوروساوا در مجموع ۳۰ فیلم ساخته و تقریبا در همه آثارش به دنبال یافتن معنا و مفهومی از زندگی بوده است. به طوری که این مفهوم را به گونههای مختلفی در فیلمهایش به نمایش گذاشته است. تا پیش از او همیشه فیلمها از غرب، در شرق کپی میشده است اما کوروساوا از معدود کارگردانهای شرقی است که هالیوود برخی از فیلمهای او را کپی کرد.
این منتقد سینما در ادامه بیان کرد: آدمهای داستان فیلمهای کوروساوا ویژگی جالبی دارند؛ به عنوان مثال شخصیت بد یا منفی او خیلی بد نیست و آدم خوب او نیز خوب مطلق نیست. به نوعی شما به شخصیت بد هم حق میدهید و شخصیت خوب او هم برایتان غیر منطقی نیست. این اتفاق ناشی از نگاه اوست. در واقع به همین دلیل است که هیچوقت در آثارش کاراکتر منفی و ضد قهرمان ندارد.
علایی ادامه داد: ما در فیلم «بهشت و جهنم»، با درامی شهری مواجه هستیم. این فیلم برداشتی آزاد از رمانی به اسم پادشاهان باج است. البته کوروساوا متن را مال خود کرده؛ در واقع جهان اثر را جهان خود کرده است. این کار بسیار دشواری است. به طوری که میبینیم بسیاری از نکات فیلم در رمان پررنگ نیست؛ مانند دزدیده شدن کودک در فیلم. در حقیقت این موضوع برای ایجاد پرسشی در ذهن مخاطب است تا به این موضوع فکر کند که پلیدی و جنایت عواملی هستند که به نحوی سرنوشت ما را تکمیل میکنند.
او افزود: قتل داریوش مهرجویی را به همه تسلیت میگویم اما متاسفانه این اتفاقات مکمل زندگی ما هستند. در واقع چند روز پیش که فکر میکردم، متوجه شدم که این اتفاق چقدر به جهان کوروساوا نزدیک است. میتوان به جرات گفت، با توجه به علاقهای که کوروساوا به داستایفسکی داشته، در این فیلم نیز قصد داشته تا یک جور جنایت و مکافات را به ما نشان دهد. کوروساوا سابقه و توانایی جدی در نقاشی دارد، به همین دلیل وقتی قابهای او را میبینیم، دارای کمترین حرکت هستند و بیشتر خود قاب مورد توجه است.
این منتقد سینما در ادامه صحبتهایش عنوان کرد: کوروساوا در فیلم اختلاف طبقاتی را نشان میدهد اما فیلم را به این نگاه کاهش نمیدهد. شما در بخشهایی از فیلم میبینید، که کارگردان خیلی جاهطلبانه(به معنای مثبت آن) نماهایی را گرفته که در زمان خود کار بسیار دشواری بوده است. او در میانه یک درام شهری با شهامت کارهای خلاقانهای را در کارگردانی به نمایش میگذارد. به عنوان مثال در پلانی از فیلم، انعکاس صورت شخصیت دانشجو را در آب لجنی که در کوچه ریخته است به نمایش میگذارد. این انعکاس، بیانی تصویری از کوروساوا برای تعمیم دادن چنین اتفاقاتی بوده که ناشی از عقده، حسادت، کینه است.
سامان بیات در بخش دیگری از این نشست، گفت: این فیلم ۱۹۶۳ ساخته شده که در تقویم شمسی با ۱۳۴۲ مصادف است. در اواخر فیلم، شخصیت پسری که عینک دودی زده را میبینیم که به دوربین نزدیک میشود و ما همزمان انعکاس نوری را در شیشه عینک دودی او میبینیم که به نحوی شرارتی را به شخصیت میدهد. باتوجه به امکانات آن زمان، این اتفاق برای من عجیب بود؛ زیرا این سوال را داشتم که چطور کارگردان توانسته با آوردن انعکاس نور در عینک کاراکتر خود، چیزی به شخصیت او اضافه کند. این یعنی آکسسوار صحنه، ترکیببندی و نور و.. در رفتار شخصیت شما هم دخیل میشود که واقعا در آن سالها(۱۳۴۲) که سینمای ما تازه در حال رشد کردن بود، نبوغی را میطلبد.
علایی در بخش دیگری از این نشست درباره بحثهای محتوایی و فرمی فیلم، توضیح داد: کارگردان ۵۶ دقیقه درام را در یک اتاق نگه میدارد و دوربین ثابت است. بعد وارد فصل حیرتانگیز در راهآهن و قطار میشود که اجرای آن از لحاظ فنی، اجرا و دکوپاژ بسیار دشوار است. همچنین با نماهای خود روی اختلاف طبقاتی دست گذاشته و تقصیر را گردن آدمیان میداند.
او در پایان گفت: در فرهنگ ژاپنی مدیر زن است. (مردم ژاپن) این فرهنگ را همچنان حفظ کردهاند. در این فیلم نیز زن به هیچ وجه منفعل نیست؛ برای انجام کار حرف میزند و چالش اخلاقی را ایجاد میکند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- شب وقایعنگاری بخارا
- گرامیداشت «لیلی افشار» در خانه هنرمندان ایران
- اختتامیه بیستمین جشن تصویر سال برگزار شد؛ مرور ۲۰ سال رویایی/ نیاز به پوست اندازی داریم!
- نمایش فیلمتئاتر «کسی نیست همه داستانها را به یاد آورد» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- «پشت شیشه» در مستندات یکشنبه و «پاترپانچالی» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- «موشِت»؛ برسون پیامبر سینما است! / سینماگری که به جزییات اهمیت میدهد
- نمایش فیلمتئاتر «مکبث» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- بزرگداشت محمدرضا اصلانی و رونمایی از کتاب «اصلانی به روایت اصلانی»/ محمدرضا اصلانی: آنچه حاصل این سالهاست نه حاصل یک رنج بلکه حاصل یک جنگ عظیم اس
- فیلمتئاتر «دیکته»؛ داوود رشیدی هیچگاه زیر بار سانسور نرفت/ امید تنها راه نجات ما نیست، باید حرکت کنیم!
- نسخه مرمت شده «موشِت» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- در «یک سهشنبه کوتاه» مطرح شد: عوامل با فیلم کوتاهیهای کار اول سخت همکاری میکنند
- سیفالله صمدیان: با وجدانتان به «تصویر سال» بیایید
- آغاز «جشن تصویر سال» با نمایش مستند «کیارستمی مشغول کار است»
- شب محمدرضا اصلانی در خانه هنرمندان ایران
- هفتمین برنامه «یک سهشنبه کوتاه» در خانه هنرمندان ایران
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟