مدت‌هاست که دیگر از آن رونق سال‌های گذشته تلویزیون و آن سریال‌های به‌یادماندنی خبری نیست.
سینماسینما – علی نعیمی: نمونه‌هایی مانند «امام علی (ع)»، «سربداران»، «میوه ممنوعه» و «شهریار». شاید بعد از مدت‌ها سریالی مانند «پایتخت» ساخته شود که بتواند بینندگان را پای تلویزیون بنشاند اما کارشناسان معتقدند مردم دیگر مانند گذشته به دیدن سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیون علاقه‌ای ندارند. نه دیگر اعتمادی باقی مانده و نه کیفیتی. شاید به همین دلیل روز به روز بر تعداد کارگردانان سرشناسی که به شبکه خانگی می‌آیند اضافه می‌شود؛ فضایی که به گفته آنان امکان تبدیل به رقیب اصلی تلویزیون را دارد. اما آیا به‌واقع این توانایی در این رسانه خصوصی وجود دارد؟ چند نمونه از کارهای ارائه شده در شبکه خانگی موفق بودند؟
بهروز مفید، تهیه‌کننده تلویزیون با اشاره به ساخت سریال برای شبکه نمایش خانگی و رونق این نوع از محصولات نمایشی گفت: این اتفاق در ذات خود یک حرکت مثبت است، از این جهت که هرقدر حق انتخاب مخاطب را بالا ببریم یک گام در تامین نیاز مخاطب برداشته‌ایم و یک مزیت رقابتی برای رشد کیفیت نیز به‌شمار می‌آید. به‌گمانم هرقدر در کنار صدا و سیما امکانات مشابهی برای جذب مخاطب ایجاد شود باعث می‌شود صداوسیما تلاش کند در این رقابت بازنده نباشد.
وی در ادامه گفت: فضای رقابتی امکانی است که هیچ کس در آن بازنده نیست؛ نه مخاطب و نه تولیدکننده از این فضا متضرر نمی‌شوند. از طرفی هم این رقابت موجب می‌شود رسانه ملی هشدارهای جدی‌تری را متوجه رفتار خود ببیند و در جهت اصلاح آن گام بردارد. اگر می‌خواهیم برای مخاطب جاذبه ایجاد کنیم تا بتوانیم آن را معطوف به خود کنیم باید به نیازهای آن با حفظ تمامی معیارها توجه داشته باشیم.
وی با اشاره به رویکرد تلویزیون در ساخت سریال گفت: واقعیت این است که صدا و سیما در رقابت با شبکه نمایش خانگی قافیه را باخته است. این موضوع را مدیران تلویزیون بدون آنکه تقصیر را جای دیگری دنبال کنند باید بپذیرند. فیلمنامه‌های سریال‌های تلویزیونی تکراری شدند و انرژی لازم که باید در تولید شاهد آن باشیم وجود ندارد.
مفید در ادامه گفت: البته نمی‌توان شرایط، میزان و نوع تولیدات تلویزیون را با شبکه نمایش خانگی مقایسه کرد. در تلویزیون با محدودیت‌های شدید بودجه روبه‌رو هستیم و از طرفی سریال‌های شبکه نمایش خانگی به‌دلیل ماهیت خود باید به فکر جذب حامی مالی و فروش باشند و رقابت در بازار آزاد را تجربه کنند. ضمن اینکه منصفانه نیست که با یک یا دو اثر موفق در شبکه نمایش خانگی تصور کنیم سازمان صدا و سیما در این مسیر بازنده قطعی بوده و صحنه را به‌طورکلی از دست داده است. به‌طورقطع اگر نمایش خانگی هم بخواهد در سطح گسترده‌ای حضور پیدا کند آن هم دچار مشکلات خاص خودش می‌شود اما به‌طور کلی می‌توان به حضور چنین فضایی برای رشد سریال‌سازی در کشور امیدوار بود.
وی با انتقاد از نبود تهیه‌کننده حرفه‌ای در شبکه نمایش خانگی گفت: یکی از مشکلاتی که نبود چهره‌های حرفه‌ای در شبکه نمایش خانگی ایجاد می‌کند بالا رفتن قیمت‌ها و دستمزدها بدون در نظر گرفتن شرایط جامعه است. تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاری بدون آنکه به عواقب پول‌پاشی‌های خود فکر کند چهره‌های سینما و تلویزیون را با رقم‌های نجومی در اختیار می‌گیرد و این باعث می‌شود وقتی تهیه‌کنندگان تلویزیون به سراغ این چهره‌ها می‌روند با توقعات و رقم‌های عجیب و غریب آنها روبه‌رو شوند و از این منظر کار برای تلویزیون سخت می‌شود؛ به‌عنوان مثال یکی از بازیگران خوب تلویزیون در همین کشاکش رفت‌وآمد به تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، وقتی از او خواستیم در پروژه‌ای حضور داشته باشد، برای ۶ روز کار کردن ۶۰ میلیون تومان طلب می‌کند. این نشان می‌دهد نبود سازوکار مناسب در نظام مالی و قراردادها در آینده نزدیک سریال‌سازی را با چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو می‌کند. البته مثالی که زدم افراد بسیار کمی را در میان هنرمندان شامل می‌شود اما اگر از همین حالا فکری به حال این موضوع نشود این اتفاق می‌تواند آسیب‌زننده باشد.
این تهیه‌کننده باپیشینه تلویزیون با انتقاد به رویکرد تلویزیون در جذب حامی مالی برای ساخت سریال‌های تلویزیونی گفت: من هیچ‌گاه موافق جذب حامی مالی نبودم. حامیان مالی وقتی وارد فضایی می‌شوند فرهنگ مصرفی‌شان را با خود می‌آورند. حامی مالی توقعات خودش را دارد و دنبال پاسخ گرفتن پیرامون هزینه‌ای است که کرده و می‌خواهد اهدافش به نتیجه برسد و کمتر با دغدغه اصلی ساخت یک اثر همراه می‌شود. زیبنده رسانه ملی نیست که با نگاه ملی خود سطح فرهنگی جامعه را همسو با نگاه فرهنگی حامیان مالی خود کند. رسانه ملی باید تفاوتی با رسانه‌های محلی داشته باشد و نمی‌توان پذیرفت همان رفتاری که از شبکه‌های کابلی و محلی سر می‌زند از یک رسانه ملی هم بروز کند. از این رو می‌توان گفت حامیان مالی به هویت فرهنگی ما لطمه زدند.
صمت