سینماسینما، رضا صائمی

شاید گزافه نباشد که جشنواره سینما حقیقت را بازگشت سینما به اصل خویش بدانیم. گرچه امروز اغلب سینما را با تخیل و قصه پردازی اش می شناسند اما تاریخ سینما با فیلم مستند شروع می شود. گویی سینما در سپیده دم تولد خویش بیش از سرگرمی در جستجوی آگاهی بود و این هدف بیش از هر گونه دیگر فیلمسازی در جهان سینمای مستند محقق می شود. از این حیث «سینما حقیقت» را می توان تصویری از «حقیقت سینما» دانست.

فارغ از سویه های سینمایی جشنواره سینما حقیقت که در پی کشف و شناسایی و نمایش آثار مستند و مستندسازان با استعداد است و در واقع کارکردهای درون متنی این جشنواره را صورت بندی می کند باید به سویه های بیرونی و فرامتنی این جشنواره و در واقع کارکردهای اجتماعی و اثرگذاری آن بر مخاطب و در ساحتی بزرگتر بر اعتلای فرهنگ جامعه هم اندیشید. اگر در یک روایت مخاطب شناسانه به طبقه بندی مخاطبان جشنواره سینما حقیقت بپردازیم می توان آنها را به دو گروه عمده مخاطبان خاص و مخاطبان عام تقسیم کرد. مخاطبان خاص شامل خود مستندسازان و مدیران و سیاست گذاران سینمایی در این حوزه است که برای آنها ساختار و سویه های تکنیکی و فرمی آثار، اولویت داشته و چه بسا در پی یادگیری و مهارت آموزی برای ساخت مستندهای خود به تماشای آنها می نشینند یا برای ارزیابی و داوری آن اما مخاطبان عام که شاید شناخت تخصصی کمتری به سینمای مستند داشته باشند و مثلا وجوه زیبایی شناسی و تکنیکی یک فیلم را درنیابند و لذت نبرند اما آنها اغلب تحت تاثیر موضوع و محتوا و مضمون مستندها هستند و این دقیقا همان نقطه ای است که سینمای مستند می تواند به اثرگذاری اجتماعی و آگاهی بخشی بپردازد. نگاه منتقدانه و پرسشگر نسبت به مسائل جامعه را در مخاطبان تقویت کرده و آنها را نسبت به آسیب ها و تهدیدها هوشیار یا نسبت به فرصت ها و نعمت ها آگاه کند. در واقع جشنواره سینما حقیقت فقط یک فرصت یا محفل و دورهمی سینمایی برای تماشای مستندها نیست بلکه چیزی شبیه به آموزش ضمن خدمت می ماند که مخاطبان را با مسائل مختلف جامعه و چالش ها و خوانش های آن مواجه کرده و به تامل و تفکر دعوت می کند. از این رو برگزاری این جشنواره یک فرصت کوتاه و فشرده برای آگاهی بخشی مردم و مخاطبان نسبت به مسائل گسترده و متنوع زیست اجتماعی است تا ضمن ایجاد سرگرمی به انتقال آگاهی هم پرداخته و در یک رویکرد کلان تر و عمیق تر به ارتقای فرهنگ عمومی و در نهایت تقویت شهروند آگاه و فرهنگی کمک کند. آنلاین شدن جشنواره نیز فرصتی است تا تعداد بیشتری از مردم بتوانند به تماشای این فیلم ها بنشینند و جشنواره از حالت تخصصی و محفلی به گستره عمومی جامعه بسط پیدا کند و این یک فرصت طلایی است برای اثرگذاری اجتماعی مستندها که از طریق جشنواره سینماحقیقت، امکان نمایش و دیده شدن پیدا کرده اند. لذا توجه به این سینما فارغ از کارکردهای درون گروهی و درون متنی از منظر جامعه شناختی می تواند واجد کارکردهای موثری در زمینه آگاهی بخشی اجتماعی باشد و این فرصت مغتنمی است که باید قدر دانست.