سینماسینما، فرهاد خالدی نیک
یاد گرفتند؛ دروغ بگویند و رفته رفته از دروغ گفتن خوششان آمد و کارشان به جایی رسید که دروغ را حسن دانستند!
رویای آدم مضحک/ فئودور داستایفسکی
ما متعلق به نسلی هستیم که از کودکی به ما می آموختند که دروغگو دشمن خداست. نسلی که با آموزه ها و روش هایی کم و بیش متفاوت با نسل های بعدی، بزرگ شد و فراز و فرودهای زندگی را تجربه کرد. هر چند که این عبارت باعث نمی شد آدم های همیشه راستگویی باشیم و هیچ گاه مرتکب دروغگویی نشویم ولی انگار نوعی جنبه بازدارنده داشت. این جمله حتی اگر مانع دروغ گفتن مان هم نمی شد، به یادآوردنش کافی بود تا باعث عذاب وجدان مان شود. حالا اما همه چیز وارونه گشته است. دروغ به امری عادی و روزمره بدل گشته و انگار دیگرهیچ کس از دروغگویی خویش دچار شرمساری و عذاب وجدان نمی شود. کار به جایی رسیده که بسیاری به دروغ های بزرگ روی آورده اند؛ شاید چون این جمله معروف گوبلز را عمیقاً باور دارند که: دروغ هر چه بزرگتر باشد، باور کردنش راحت تر است!
نمونه بارز این دروغ های بزرگ در قسمت تازه مسابقه شام ایرانی به چشم می آِید. برنامه ای که برای عرضه در رسانه نمایش خانگی ساخته شده و در این قسمت، شاهد رقابت چهار خانم بازیگر هستیم. خانم های بازیگری که در شب نخست، بارها به ترسشان از شیوع ویروس کرونا اشاره کرده و حتی این ترس و واهمه را در دست دادن ها و احوالپرسی از یکدیگر نشان می دادند. آش انقدر شور بود که یکی از بازیگران (نعیمه نظام دوست) از قرنطینه ده روزه اش در منزل و از هشدارهایش به کارگردان در خصوص احتمال سرایت ویروس کرونا پرده بر می دارد و بازیگری دیگر (آشا محرابی) از نگرانی هایش در خصوص بودن یا نبودن خیلی از ماها در زمان پخش برنامه، می گوید. اتفاقی که در قسمت دوم برنامه نیز در هنگام استقبال از مهمانان به وضوح و تاکید فراوان دیده می شود تا مهر تائیدی باشد بر این که این برنامه در دوران اعلام رسمی شیوع کرونا ضبط شده است. با این حال در کمال تعجب زیرنویسی با این مضمون بر تصویر نقش می بندد: این برنامه قبل از اعلام رسمی همه گیری ویروس کرونا در ایران ضبط شده است!
زیرنویسی که جز ساده لوح فرض کردن مخاطب و برجسته کردن دروغی شاخ دار، چه خاصیتی می تواند داشته باشد؟ دروغی نظیر آن دروغ تکراری که بارها در زیرنویس برنامه دورهمی شاهد بوده ایم: تصاویر تماشاگران آرشیوی است! تماشاگرانی که ظاهراً آرشیوی هستند ولی هنگام صحبت های مجری یا مهمان برنامه، به موقع واکنشی درخور نشان می دهند و حتی توسط مجری انتخاب شده و به روی سن می آیند تا پاسخی داده یا نداده، جایزه ای به چنگ آورند.
کاش مسئولان دست اندرکار در تلویزیون و رسانه خانگی، این چنین مخاطبان را دست کم نگیرند. برای رعایت پروتکل های بهداشتی در ایام کرونا می توان به کارها و اقداماتی دست زد که شدنی و امکان پذیر باشند. پاک کردن صورت مساله و روی آوردن به دروغ هایی که این چنین اظهر من الشمس هستند، هیچ فایده ای جز سلب اعتماد مخاطبان آگاه و هوشیار امروزی و بی اعتباری برنامه موردنظر به همراه ندارد.