سینماسینما، سیدرضا صائمی

اگرچه ماهیت ادبیاتی سینما وجاذبه قصه گویی آن نقش مهمی در جذب مخاطب دارد اما هویت سینما، تصویر است و ماهیت بصری آن را نباید در توجه مخاطب به این هنر دست کم گرفت. فارغ از اینکه ساختار درام چیست و فیلم چه قصه ای را روایت می کند جهان تصویری فیلم و چگونگی روایت بصری را باید به عنوان یک عنصر اساسی در بازخوانی و درک مخاطب از فیلم لحاظ کرد.

امروزه به واسطه توسعه تکنولوژی های نوین فنی و دیجیتالی شدن فیلم ها، جهان سینمایی از امکانات و موقعیت بهتری برای بسط دراماتیکی خود در ساحت ذهنی مخاطب برخوردار شده است. مثلا فیلم های سه بعدی کمک می کند تا مخاطب نه فقط با شخصیت های قصه که با ذات فیلم و خود سینما احساس همذات پنداری کرده و نه تنها جهان سینمایی فیلم را درک کرده که خود را در شکل‌گیری جهان سینمایی اثر سهیم ببیند. گویی او خود به یکی از شخصیت های قصه بدل می شود که فقط ناظر بر رخداد های قصه نیست بلکه در تجربه این رخداد حضور دارد. به عبارت دیگر دیجیتالی شدن سینما موجب شده تا تجربه تماشای فیلم به تجربه حضور در فیلم بدل شود. صدای دالبی موجب شده تا تماشاگر، موقعیت های قصه را فقط نبیند بلکه به شکل ملموس حس کند. گویی دیجیتالی شدن، تجربه تماشای فیلم را از یک رخداد سوبژکتیو و ذهنی به یک تجربه عینی بدل کرده و فیلم را از ساحت ذهن و خیال به تجربه عملی مخاطب تغییر می دهد. این موقعیت تازه کمک می کند تا مخاطب از یک تماشاگر صرف و منفعل به مخاطبی فعال و موثر بدل شود.

دیجیتالی شدن فیلم ها از حواس آدمی بهره بیشتری در دریافت و درک از فیلم می برد مثلا دالبی شدن صدا کمک می کند قوای شنوایی و گوش های مخاطب در فهم فیلم پویاتر و فعال شده و فقط چشم و بینایی به عنوان عضو اصلی در تماشای فیلم نباشد. به عبارت دیگر دیجیتالی شدن به فعال کردن قوای دیگر غیر از بینایی در بازخوانی و درک فیلم تاثیر گذاشته و همه حواس آدمی را درگیر تماشا و فهم فیلم می کند. ضمن اینکه بهره‌گیری از این فن‌آوری ها سویه سرگرم کنندگی سینما را بیشتر کرده و آن را به تجربه ای لذت‌بخش‌تر، هیجانی‌تر و عینی‌تر بدل می کند.

اما دیجیتالی شدن در سینما صرفا سویه سخت افزاری ندارد بلکه وجوه نرم افزاری آن نیز از حیث دراماتیک واجد امتیازهای ویژه ای است. بدین معنی که در زندگی امروز انسان ایرانی دیجیتال نقش مهمی بازی می کند از موبایل و امکاناتش مثل اس ام اس و وایبر و دوربین و… گرفته تا ابزارهای نوین ارتباطی/ دیجیتالی دیگر مثل اینترنت و فیس بوک و… که هر کدام از آنها می تواند به عنصری دراماتیک برای شکل گیری و روایت یک قصه سینمایی بدل شود و کمتر در سینمای ما مورد استفاد قرار گرفته است. در فیلم رخ دیوانه، ابوالحسن داوددی نشان داد که چقدر می توان با رجوع به موارد فوق، فیلمی جذاب و خوش ساخت تولید کرد. سینمای ما هم از حیث فنی و سخت افزاری و هم از حیث قصه گویی و نرم افزاری، به شدت نیازمند دیجیتالی شدن است.