سینماسینما، یاسمن خلیلی‌فرد

«زهر مار» نخستین فیلم جواد رضویان در نگاه اول برای من یادآور فیلم‌های مسعود ده‌ نمکی است. فیلمی با همان حال و هوا، همان شوخی‌ها و همان موقعیت‌ها؛ موقعیتهایی که عموماً به داستان‌هایی آشنا ‌و تا حدودی کلیشه‌ای تبدیل می‌شوند و درواقع مخاطب می داند قرار است در پی هر رخداد چه رخداد دیگری اتفاق بیفتد.

این‌که طرح اولیه‌ی «زهر مار» ماهیتاً جذابیتی دارد یا نه بحثی جداست و این‌که کارگردان و فیلمنامه نویس تا چه اندازه در بارور کردن پتانسیل‌های دراماتیک موجود در متن موفق بوده اند بحثی دیگر. اگر ژانر فیلم را کمدی در نظر بگیریم کار در بسیاری از بخش های خود عملاً شکست خورده است.

در بسیاری از بخشهای فیلم موقعیت‌ های کمیک، از دست می روند و فیلمساز تلاشی برای نجاتشان نمی کند. به همین جهت گرچه فیلمساز در برخی از موارد تا حدودی موفق شده است (مثلا شخصیت پردازی ها)، اما در روایت پردازی و پر و بال دادن به موقیعت های اولیه کاملا غیرخلاقانه عمل کرده است.

آن‌چه در تجربیات سینمایی کمدین‌های قدیمی تلویزیون عموماً به چشم می‌ آید، شباهت کار آنها با مجموعه های طنز تلویزیونی شان است؛ چه در جایگاه بازیگر و چه در جایگاه کارگردان. با آن که جواد رضویان به وضوح کوشیده است تا مدیوم کار خود را «سینمایی» نگاه دارد اما باز هم کار او به مدیوم تلویزیون نزدیک‌تر است. این امر در برهه‌ ای کاملاً به نفع کمدی های سینمای ایران تمام می‌شد و فیلم‌هایی که از ستارگان طنزهای نود قسمتی تلویزیون بهره می گرفتند با موفقیت هایی بی چون و چرا در گیشه مواجه می شدند اما در حال حاضر مخاطب انتظار تماشای بازی ها و سوژه های تلویزیونی را در سینما ندارد و همین امر منجر به آن می شود که بسیاری از فیلم‌های این چنین نتوانند توقع تماشاگران خود را برآوره سازند. علاوه بر طنزهای نودقسمتی، جواد رضویان در «زهر مار» از برخی الگوهای فیلمفارسی های پیش از انقلاب نیز به منظور بامزه‌ تر درآمدنش استفاده کرده است.

شاید در مجموع محاسن فیلم نسبت به معایب آن بسیار کمتر باشند اما یکی از ویژگی‌ های مثبت آن بازیگرانش هستند؛ به خصوص سیامک انصاری در قالب نقش یک مداح با پوشش و چهره پردازی خاص و شبنم مقدمی که استاد ایفای نقشهای متفاوت و متنوع است؛ نقشهایی که عموما ۱۸۰ درجه با هم فرق می کنند.

به هر حال «زهر مار» از آن دسته از فیلم‌هاییست که تا رسیدن به جایگاه فیلمی خوب راه درازی در پیش دارد و به زعم من نمایش آن در جشنواره فیلم فجر اتفاق بسیار عجیبی بود چرا که «زهر مار» اساساً فیلمی جشنواره پسند نیست و علاوه بر آن برخی کاستی ها و حفره ها در فیلمنامه اش آن را از استاندارد دیگر فیلم‌های شرکت کرده در جشنواره دور می سازد.