سینماسینما، عزیزالله حاجی مشهدی
حدود سالهای ۱۳۸۶- ۱۳۸۷ زمانی که برای نخستین بار محمدرضا رحمانی طرح فیلمنامهی «دلخون» را به مدرسه ی کارگاهی فیلمنامه نویسی در حوزه ی هنری آورد، از آنجایی که مدیریت مدرسه ی کارگاهی را برعهده داشتم، طی دیدارها و نشست هایی ، فیلمنامهی «دلخون» (با انتخاب حامد بهداد به عنوان بازیگر اصلی، در نقش یک زندانی محکوم به اعدام) به مرحله ی تولید رسید و جدا از موضوع تازه و درونمایه ی قابل اعتنای فیلمنامه ی «دلخون»، (اهدای قلب از سوی یک محکوم به اعدام) که موضوع کاملا تازهیی بود، برخورد با فیلمسازی بی ادّعا، کم حرف و بسیار انعطاف پذیر برای من بسیار خوشایند بود.
محمدرضا رحمانی، در فاصه ی ۱۵ سال گذشته، پنج فیلم درکارنامه ی فیلمسازی خود ثبت کرده است که پنجمین فیلم او با عنوان: «آن ها مرا دوست داشتند» در پاییز امسال ، بعد از دو سه سال وقفه ی توجیه ناپذیر، به نمایش همگانی در آمد که گویا به دلیل همزمان شدن نمایش این فیلم با دو سه کار دیگر که در رده ی فیلم های شادی آور ( کُمدی) و شبه کُمدی ، در نوبت های نمایش بسیار محدود و در سینمای انگشت شماری، بر روی پرده رفت که با گلایه و نارضایتی این فیلمساز که تهیه کنندگی این اثر را نیز برعهده داشته است، مواجه شدیم.
برای نگارش فیلمنامه یی با فکر و اندیشه (ایده) تازه و غیر تکراری، بیش تر نویسندگان فیلمنامه، به راستی دچار مشکل می شوند. بارها در یادداشت ها و نقدهایم یادآورشده ام که نویسندگان خلّاق (چه در داستان نویسی و چه در حوزه ی فیلمنامه نویسی) حتی با استفاده از فکرها و اندیشه های به ظاهر تکراری هم در صورت داشتن ِ خلاقیت و نوآوری می توانند درونمایه های جذاب و پُرکششی را در فیلمنامه های خود بگنجانند .
فکر (ایده) خرید و فروش نوزاد که محمدرضا رحمانی در فیلم «آنها مرا دوست داشتند»، از آن استفاده می کند، فکر تازه و نوآورانه یی نیست، اما در چگونگی استفاده از این فکر ، تا حدود زیادی توانسته است از نگاه مضمون شناسی و توجه به درونمایه یی قابل اعتنا، یک فیلم به ظاهر ماجراجویانه و در صحنه هایی هیجان انگیز و حادثه پرداز را به اثری قابل توجه در حوزه ی فیلم های اجتماعی ، با رویکردی جامعه شناسانه بَدَل کند که گوشه هایی از جغرافیایی آشنا از منطقه یی در جنوب شهر درندشت تهران بزرگ را به تصویر بکشد که ساکنان دردمندِ آن، به عنوان ِ گوشه نشینانِ فراموش شده، دور از زَرق و برق های شهری بزرگ، در بیغوله های پُر از زباله و فاضلاب های روان خزیده اند و به عنوان قشری محروم و حاشیه نشین ، بُرشی از یک جامعه ی شهری پُر از تضادهای آشکا را به تماشا می گذارد .
یکی از ضرورت های گُریز ناپذیرِ نزدیک شدن به چنین موضوعات پُرچالشی (خرید و فروش نوزاد) انجام پژوهش های دامنه دار میدانی است که بدون داشتن چنین پشتوانه یی، حاصل کار فیلمنامه نویس، از مدار واقع گرایی و پایبندی به حفظ فضاهای مستندگونه، خارج می شود. پیدا کردن منطقه ی خلازیر در جنوبی ترین نقطه ی حاشیه نشین شهر تهران و سرک کشیدن دوربین ابوالفضل نباتی ( مدیر فیلمبرداری) به بیغوله هایی که به جز چند بازیگر فیلم ،همه ی آدم هایی که در فیلم نشان داده می شوند، در همان فضاهای غیر بهداشتی زندگی می کنند، به فیلم حال و هوایی مستند گونه می دهد.
در فیلم «آن ها مرا دوست داشتند»، زن و مرد جوانی (پدرام و مهشید) نوزادی به نام (مه گل) را بی خبر و پنهان از دوستان وآشنایان خود، با استفاده از رَحِم اجاره یی، به خانه می آورند تا مشکل بچه دار نشدنِ مهشید را حل کنند. بروز ناگهانی یک بیماری نادر خونی برای کودک، زمانی که برای درمان دخترک نیاز به دریافت خون و مغز استخوان از پدر کودک دارند، معلوم می شود که گروه خونی دخترک با گروه خونی پدرام همخوانی ندارد! چالش جدّی زوجِ جوان با این واقعیت تلخ ، درست از جایی آغاز می شود که در می یابند زنی که عهده دار مسئولیت رحم اجاره یی بوده است بعد از سقط جنین ناخواسته، با دزدیدنِ کودک دیگری (مه گل)، به جای جنین سقط شده، واقعیت را از آن ها پنهان می کند. تلاش های بی وقفه ی پدرام و مهشید برای پیدا کردن پدر واقعی مه گل، به نتیجه نمی رسد و پدرام با همه ی نفوذی که پدرش به عنوان یکی از افراد با نفوذ و بالای شهری دارد، انگار به بُن بستی می رسد که چاره یی جز اندیشیدن به راه های دیگری برای درمان کودک شان، ندارد.
محمدرضا رحمانی و محسن دینمحمد به عنوان نویسندگان فیلمنامه، اگرچه،تلاش درخور توجهی داشته اند، با این همه، هنوز می توانستند برای پیشگیری از رسیدن خط روایی داستان پردازنهی فیلم به نقطه ی شروع ماجراها، نوآوری های مناسب تری داشته باشند. یا دست کم برای مخاطبان فیلم، روزنه ی امیدی از بهبودی کودک و حل این مشکل جدّی پزشکی ارایه دهند تا رضایت خاطر زوج جوان برای نجات بخشی جان یک کودک دردمند (به عنوان یک انسان) در پایان فیلم به راستی، توجیه پذیر به نظر برسد.
با وجودی که در برخی از یادداشت ها و در اشاره های کارگردان و تهیه کننده ی فیلم در گفت گوهایشان، از چهره پردازی (گریم) متفاوت لیلا بلوکات (کار امید گلزاده) زیاد حرف زده شده است، با این همه، به نظر می رسد که با یکی دو درجه چهره پردازی سبک تر هم می شد ، تیپ الهه (الی) را به عنوان زن معتاد و بیغوله نشین، در چنین اثری، باورپذیرتر به تصویر کشید .
نقش آفرینی امیر جعفری (ارسلان) و همچنین شهرام قائدی (زنگنه) به عنوان نمونه هایی درست از بازی های بی مبالغه در این فیلم، قابل اعتناست و صد البته، بازی های گاه اغراق آمیز امیرحسین آرمان (پدرام) به ویژه در صحنه هایی که برای نمایش خشم و خشونت خود از گفت و گوهایی توام با داد و فریاد استفاده می کند، همه ی توان و تجربه ی این بازیگر با استعداد را به نمایش نمی گذارد. معرفی مهسا اسماعیلی ( در نقش مهشید) این امیدواری را ایجاد می کند که با استفاده از تجربه ی حضور در این فیلم، بتواند در کارهای بعدی خود، پخته تر و با تجربه تر حضور یابد.
تماشای پنجمین فیلم محمد رضا رحمانی این نوید را به سینما دوستان حرفه یی می دهد که در روزگار بازار پُررونق ِفیلم های کم مایه ی گیشه پسند، این فیلمساز هنوز هم به موضوع ها و درونمایه های اجتماعی علاقه نشان می دهد و برای ساخت فیلم های شادی آور و شبه کُمدی، اشتیاقی نشان نمی دهد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نگاهی کوتاه به نمایشِ «سگِ نگهبان و درختی در باغ»؛ بازجویی یک جنایتِ خیالی!
- «آنها مرا دوست داشتند» از ۱۸ مهر اکران میشود
- خوابِ شیرینِ درختِ سیب های سرخ!/ نگاهی به فیلم «شور عاشقی»
- از یاد رفتگان کوچه رندان!/ نگاهی گذرا به کارنامه درخشان ناصر تقوایی
- نگاهِ تازه و نوجوییهای امیدبخش/ نگاهی به نمایش «بیانیهی کمیسیون صندلی»
- نمایش و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما
- شورِ زندگی و جادوی سینما/ نگاهی به کتاب «ریو براوو»
- زیر سایه ترس و بی اعتمادی!/ نگاهی به نمایش «خمره»
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- هنرِ زنده ماندن در آرزوی آزادی!/ نگاهی به نمایش «ماراساد شاه لیر را شکار میکند»
- از «پلّکان» تا «شب، روی سنگفرشِ خیس»، در هفت پرده!/ نگاهی به نمایش «پرده در پرده»
- آرزوهای بر باد رفتهی عدالتجویی!/ نگاهی به نمایش «شب، روی سنگفرش خیس»
- کارنامهی درخشانِ یک پژوهشگرِ دلشیفتهی سینما/ نگاهی به کتاب «افسون پردهی نقرهیی»
- در فاصلهی خُنَک شدنِ یک استکان چای داغ!/ نگاهی به فیلم «وقتی خروس خواند»
- نمایشِ فروپاشی اشرافیّتِ پوشالی/ نگاهی به نمایش «باغ آلبالو»
پربازدیدترین ها
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- موقعیت سیاسی امروز جهان روی جوایز اسکار فیلم خارجی تاثیر میگذارد؟
- نگاهی به فیلم اتاق تاریک / قصهی آدمهای خوبی که شکلنگرفتهاند!
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- نمایش ۵ مستند در بخش «اساتید» جشنواره «سینماحقیقت»
- معرفی نامزدهای جوایز اسپریت ۲۰۲۵
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «نور» تام تیکور؛ داستان خانواده، امید و همبستگی در افتتاحیه برلیناله
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ باب دیلن: تیموتی شالامی در نقش من درخشان خواهد بود
- فیلمساز مستقل ایرانی در جشنواره هندی؛ ناهید حسنزاده داور جشنواره بینالمللی فیلم کلکته شد
- در بیانیهای مشترک مطرح شد؛ ابراز نگرانی خانه سینما، خانه تئاتر و خانه موسیقی درباره قانون حجاب و عفاف
- نگاهی به فیلم «باغ کیانوش»؛ پرهیز از شعارزدگی
- همکاری کارگردان ایتالیایی با ستاره فیلم برنده اسکار
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «نوسفراتو»؛ ادای احترام رابرت اگرز به یک کلاسیک ژانر وحشت خونآشامی
- موزه سینما برگزار میکند: «مهرجویی؛ سینماگر فیلسوف»
- برترینهای سال ۲۰۲۴ سینما از نگاه انجمن منتقدان فیلم نیویورک اعلام شد
- «نان و گل سرخ»؛ مستندی درباره زنان شجاع افغان در برابر محدودیتهای طالبان
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ شان پن: آکادمی اسکار با بزدلی عجیبش، تخیل و تنوع فرهنگی را محدود کرده است
- «بازنده»؛ حکایت آدمهای بازندهی زخمی
- نگین کیانفر: ناصر ممدوح از هویت و باورپذیری صدای خود مراقبت کرد
- مدیر پلتفرم فیلیمو خبر داد؛ دریافت ابلاغیه شکایت صداوسیما به دلیل پخش فوتبال و «جوکر» و چند سریال
- درگذشتِ نیلز آرستروپ و پارک مین جه
- «دو پرتره از دو نقاش معاصر» بررسی شد/ دانشگاهها نباید تنها به آموزش تئوریک بسنده کنند
- «مردی متفاوت» بهترین فیلم جوایز گاتهام شد
- تصاویری از پشت صحنه سریال«آیدا بین»
- کنسرت-نمایش لیلای بی مجنون / گزارش تصویری
- انتشار فراخوان اولین جشنواره عکس و فیلم تهران؛ «لالهزار»
- برنامه کارگاههای جشنواره «سینماحقیقت» اعلام شد
- علیرضا رئیسیان مطرح کرد؛ مرگ مغزی سینمای ایران بر اثر یک شوک غیرعادی
- رکوردهایی که با یک فروش انفجاری جابهجا شد/ فروش ۳ روزه «موآنا ۲»؛ بهترین افتتاحیه انیمیشنی از والت دیزنی
- معرفی مستندهای بلند و نیمهبلند هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- میزبانی صربستان از سومین جشنواره فیلم مستند ایران
- فوت یکی از برندگان اسکار/ مارشال بریکمن درگذشت
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ ۱۷ فیلم برتر برای تماشای آنلاین در آذر ۱۴۰۳؛ از «بیتلجوس ۲» تا «ماریا»
- کارگردان «کابین» مطرح کرد/ یاسر خیر: گفتوگو، گمشده فرهنگ ماست