سینماسینما، ونداد الوندیپور
سینمای ایران، به ویژه در سالهای اخیر و به تبع سردتر شدن فضا و ابریترشدن هوا، به ورطه تمهای تلخ و سیاه افتاده و داستانسرای یأس و حرمان و سرگشتگی و نوعی تسلیم شدگی شده است. اما آیا کار سینما چیزی جز توصیفگری شرایط موجود و بازتاب دادن صرف واقعیتهای ناگوار نیست؟
خود من زمانی که جوانتر بودم گمان میکردم سینمای متعهد باید دردها و کمبودها را منعکس و مردم را از آسیبها و نارساییهای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی باخبر کند؛ اینکه سینماگر کاری جز این نمیتواند بکند زیرا جوابها را ندارد و نمیتواند نسخهای برای برون رفت از شرایط نامطلوب بدهد. اما با گذشت زمان، فهمیدم نظرم کاملا اشتباه است. شکی نیست که یکی از کارهای سینما، انعکاس واقعیات ناگوار اجتماع است و «سپیدنمایی»، یعنی واقعیات تلخ و سیاه را فریبکارانه وارونه کردن و شیرین جلوه دادن، اقدامی است شیادانه و مطلوب بانیان سیاهی. اما بازنمایی تاریکی تنها کار سینما نیست و نباید باشد؛ حتی، کار بزرگی نیست، چه، جامعه خود دارد واقعیات را میبیند و از آنها خبر دارد؛ فقر و اختلاف طبقاتی و بیعدالتی و دزدی و انواع بیاخلاقیها و منفعت طلبیها و دروغگوییها و خیانتها و غیره را میبیند و در سطحی واقعی و نه بازنمایی شده توسط سینما، آنها را درک یا زندگی میکند. سینما باید چیزی به این دانستگی بیافزاید؛ چیزی در جهت برون رفت از تاریکی، که اگر چنین نکند، عملا کار چندانی نکرده و نقشش تا حد یک گزارشگر صرف، تقلیل داده شده است.
درست است سینماگری که دغدغه اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی دارد نمیتواند پاسخ مستقیمی به نارساییهای مختلف بدهد، که اگر بدهد هم پاسخش خریداری ندارد، اما یک کار اساسی میتواند بکند و آن القای حسهایی است که پیشنیاز و مولد تغییر مطلوب شرایطاند؛ یعنی امید و جسارت و شهامت و ایستادگی و تسلیم نشدگی و اراده معطوف به مبارزه برای تغییر شرایط ناگوار در همه ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و غیره، که خود یک پاسخ بنیادین است و بدون چنین حسهایی، هم فرد و هم جامعه، به باتلاق درجازدگی و انجماد فرو میافتند و اسیر تکرار همان شرایطی میشوند که فیلمساز دارد از وجودشان انتقاد میکند. و آیا این درجازدگی و سکون و تسلیم شدگی همان چیزی نیست که نیروهای مولد تاریکی به دنبالش هستند؟ آیا ایجاد یأس و در نتیجه ترس که به انفعال و سرگشتگی و تسلیم و خودتخریبی افراد و لاجرم جامعه میانجامد و حافظ وضع موجود است تنها کاری است که از سینما و پتانسیل قدرتمندش برمیآید؟
فیلمساز متعهد خواستار تغییرات است و موتور این تغییرات چیزی نیست جز القای امید و این باور که انجام تغییرات مثبت شدنی است؛ و تصویر کردن قهرمانانی از جنس مردم عادی که گرچه در شرایط یأسانگیز و غمزده و وحشتآلود جامعهی اسیر تباهی قرار گرفتهاند، امیدواری و جسارت و توانایی به چالش کشیدن ناملایمات و حس مبارزهجوییشان را از دست نداده و تسلیم بیاخلاقی و یأس و خودتخریبیهای گوناگون نشده، در تاریکی هم رو به نور ایستاده و میدانند که امید و ثمرات آن، چه قدرت بالقوه مهیبی در زدودن تباهیها دارد.
از تاریکی گفتن موجب روشنایی نمیشود؛ باید از اراده معطوف به روشنایی گفت که امید و جسارت شرط بایسته آن است.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- چاقوکشی برای رسیدن به حق!/ درباره لزوم فاصلهگذاری بین هنرمند و انسان خوب
- سینمای ایران از نفس افتاده است
- چرا سیاهنمایی کارِ سینمای ایران نیست
- سینمای ایران به هوای تازه نیاز دارد
- استقبال تماشاگران و منتقدین از یلدا در جشنواره ساندنس
- نکتههای گمشده سینمای ایران/ اهمیت دکور در سینمای دهه ۳۰ + ویدئو
- آزمون بزرگ «خانه پدری»
- گزارش سازمان سینمایی از وضعیت سالنهای سینمای کشور
- حجازیفر: پول سینما را در تئاتر خرج میکنم
- ساختار «خانه سینما» پیر شده است/ صنف نباید نیازمند پول دولت باشد
- چرا ما دیگر به کمدیهای وطنی نمیخندیم؟
- «کوچه ژاپنیها» و «عنکبوت» مجوز ساخت گرفتند
- لالهزار با ساخت ساختمان جدید خانه سینما دوباره جان میگیرد؟
- ناراحتی رضا درمیشیان از «مرگ اخلاق» در سینمای ایران
- تازهترین خبر از وضعیت جسمانی بازیگر پیشکسوت
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- اکران خصوصی فیلم روز ششم / گزارش تصویری
- گزارش تصویری/ آیین معارفه مدیرعامل جدید خانه هنرمندان ایران
- در آیین معارفه محمدمهدی عسگرپور چه گذشت؟/ آنچه باقی مانده و میماند «خانه هنرمندان ایران» است
- واکنش نصیریان به حذف دروس عمومی از کنکور/ زبان و ادبیات فارسی هویت و بخشی از شناسنامه ماست
- هرج و مرج خانوادگی/ نگاهی به «بورنهلم لعنتی»، «پیهتا» و «احمقها» از بخشهای مسابقه جشنواره کارلووی واری ۲۰۲۲
آخرین ها
- اکران خصوصی فیلم روز ششم / گزارش تصویری
- هرج و مرج خانوادگی/ نگاهی به «بورنهلم لعنتی»، «پیهتا» و «احمقها» از بخشهای مسابقه جشنواره کارلووی واری ۲۰۲۲
- موج جدید کرونا در رادیو بررسی شد
- اثر مشترک آلبانو و فریمن منتشر شد
- فوت نویسنده «خشم اژدها»/ نی کوانگ درگذشت
- معرفی آثار راهیافته به بخش اقلام تبلیغات سینما در جشنواره فیلم شهر
- انتشار فراخوان چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر همزمان با عید قربان
- احیاکنندگان سینمای مستقل
- برادوی ماسک از چهرهها برداشت/ به خاطر هیو جکمن ماسک بزنید!
- گزارش تصویری/ آیین معارفه مدیرعامل جدید خانه هنرمندان ایران
- در آیین معارفه محمدمهدی عسگرپور چه گذشت؟/ آنچه باقی مانده و میماند «خانه هنرمندان ایران» است
- واکنش نصیریان به حذف دروس عمومی از کنکور/ زبان و ادبیات فارسی هویت و بخشی از شناسنامه ماست
- چشم انداز به بیماری های نادر در رادیو
- همراهی پزشکان با سپهر دانش در رادیو
- فوت کارگردان پیشگام تئاتر/ پیتر بروک درگذشت
- مدیر شبکه نسیم در نشست خبری مطرح کرد؛ سروش صحت ممنوعالفعالیت نیست/ تذکر به خطاهای برنامهها در فضای مجازی
- معرفی مستندهای جشنواره بینالمللی فیلمهای ورزشی
- سخنگوی شورای صنفی نمایش خبر داد؛ اکران سه فیلم سینمایی جدید از چهارشنبه
- لیلی رشیدی با رضا کیانیان در «پدر» همبازی شد
- وزیر کشور در جریان نقش همراه اول در هوشمندسازی شبکه توزیع کالاهای اساسی قرار گرفت
- «دیو و دلبر» یک هفته تمدید شد
- کارگردان و تهیهکننده «بدون قرار قبلی» مطرح کردند؛ سمپاشی علیه بازیگران/ برای وقوع معجزه در فیلم از ما تعهد گرفتند
- بازدید مجیدی و میرکریمی از پشتصحنه «در آغوش درخت»
- خالق «بچه میمونهای بازیگوش» درگذشت
- رقابت ۱۸ فیلم بلند سینمایی در جشنواره فیلم شهر
- جشن خانه سینما امسال هم برگزار نمیشود؟
- تقدیر ویژه جشنواره مونیخ از «برادران لیلا»
- تماس با برزخ/ نگاهی به فیلم «تلفن سیاه»
- فوت بازیگر «درخشش»/ جو تارکل درگذشت
- اعلام نتایج بخش کارگاهی جشنواره فیلم کوتاه «سایه»
عالی
تحلیل جالبی بود از فیلمهای آپارتمانی و بدون قهرمان، سینمایی که داستان نداره و ثمری جز یاس نمیده