علیرضا رسولی‌نژاد

چند سالی است که هر وقت به مشکلات سینمای ایران فکر می‌کنم، بلافاصله موضوع مهم‌تری، یعنی بحران سرمایه‌گذاری و عدم مشروعیت تجارت آزادانه فیلم و سینما در حوزه عمومی ایران به ذهنم می رسد. موضوع از این قرار است که سال‌هاست ما ایرانی ها می‌گوییم که صد سال است سینما داریم و از همان ابتدای امر جزو کشورهایی بودیم که به این مدیوم پیشرفته هنری علاقه نشان دادیم و فیلم و سینما ساختیم و در ادامه از طریق موج نوی سینما به جریان های مهم هنری سینما پیوستیم… و از این‌جور حرف ها. ولی در این بین سوال اصلی که فراموش می‌شود، این است که: خب! چگونه کشوری که از ابتدای تولد سینما با آن هم‌گام بوده و عمر سینمایش به درازای تاریخ سینماست و موج نو و انواع جایزه‌ها و تقدیرها را داشته است، فقط سیصد سالن سینما دارد؟ مگر می‌شود عمر سینمایی صد ساله باشد، ولی تعداد سینماهایش فقط سیصد تا باشد؟ مشکل از کجاست؟ چرا آدم ها و شهروندان پول‌دار باسلیقه ایرانی حاضر نیستند در حوزه سینمای ایران سرمایه گذاری کنند؟ چرا حاضر نیستند سالن سینما بسازند و فیلم اکران کنند؟ شاید جواب این باشد که ریسک سرمایه‌گذاری های سینمایی در ایران بالاست. دلیلش هم این است که فیلم و سینما هنوز در ایران یک کالای ایدئولوژیک تحت کنترل دولت به حساب می آید و نه یک کالای تجاری/فرهنگی آزاد. و با وجود شعارها و برنامه‌های دولت ها در چند دهه اخیر- در زمینه آزادسازی اقتصاد و بسط فرهنگ غیردولتی- باز هم میبینیم که کماکان ریسک سرمایه گذاری در این حوزه بالاست و هیچ آدم عاقلی، تا تکلیف این مدیوم هنری مشخص نشود، حاضر به سرمایه گذاری کلان در آن نیست. فراموش نکنیم که افزایش استقبال از سینما در سال‌های اخیر به‌خاطر سرمایه‌گذاری و ساخت‌وساز سالن های پیشرفته سینمایی در پردیس ها و مجتمع های تجاری بوده است. بنابراین تا سرمایه گذاری آزادانه در حوزه سینما مشروع نباشد، اتفاق خاصی هم نمی افتد. سینمای مستقل یا هنر و تجربه هم زمانی رشد و پیشرفت می کند که وضعیت عمومی سینما در ایران روبه راه باشد، یعنی شرایط سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در سینما آزاد و مشروع باشد. هر چقدر سرمایه گذاری در سینمای تجاری و سرگرم کننده بیشتر باشد، وضعیت سینمای به‌اصطلاح مستقل و هنری هم بهتر خواهد شد. بی‌خود نیست که پیشرفته‌ترین سینمای مستقل دنیا، سینمای مستقل آمریکاست و نه ایران و اروپا. بله، آمریکا! همان کشوری که تجارت و سرمایه گذاری های سینمایی در آن آزاد است، و فیلم و سینما یک کالای ایدئولوژیک مشکوک به حساب نمی آید.

ماهنامه هنر و تجربه