سینماسینما، شادی حاجی‌مشهدی
در میانه ی این همه بلا و مصیبت و تحریم و تحریک، و با توجه به تقدیر متواترِ این مرز و بوم ، اغلب توجه به مقوله ی فرهنگ و هنر جامعه است که یا فراموش می شود یا دستخوش تلاطم های آنی و تصمیمات عجولانه و غیر منطقی می گردد.
اگر زبانم لال به نوعی نسیان مقطعی گرفتار آمده باشیم یا ناامیدانه بخواهیم حداقل یک دستاورد مهم و قابل ذکر در حوزه ی فرهنگ و هنر -به شکلی تخصصی تر درحوزه ی سینما- برای دولت یازدهم اسم ببریم ، نام گروه سینمایی «هنر و تجربه» در این کارزار پر رنگ می نماید.
با نگاهی به گذشته ای نه چندان دور به جدال سینمای «بدنه» با سینمای «تجربه» فلاش بک می زنیم؛ به خاطر می آوریم که چگونه این اصطکاک منجر به محدود شدن تعداد سالن های این گروه و کم شدن سانس های نمایش اختصاصی فیلم های هنر و تجربه در برخی سینماها و پردیس ها شد! مانع تراشی ها و انتقاداتی که از سوی برخی از اعضای صنفی شورای نمایش مطرح بود، سبب شد تا فعالیت این گروه را محدود یا تحت کنترل این صنف درآورد.
پس از التزام به اجرای قوانین شورای صنفی نمایش برای همه سینماها، گفت و گوها و مناظرات و مجادلات هم بر سر ماهیت این گروه قوت گرفت و بسیاری از اهل رسانه در دفاع یا علیه این گروه مطالبی منتشر کردند.
خوانندگان را ارجاع میدهم به گزارش عملکردی که بانی فیلم از گروه هنر و تجربه در سال ۹۶ منتشر کرد؛در این گزارش ضمن درج انتقاداتی نسبت به سطح کیفی آثار به نمایش در آمده در این گروه و میزان مخاطبان آن، درباره ی تغییرات مطلوب در جهت گسترش اکران ها و سینماهای این گروه و انتخاب محتوای فیلم ها انتظاراتی مطرح شد.
از همین نمونه و گزارش های موجود دیگر و همچنین از مصاحبه هایی که با کارگردانان و تهیه کنندگان سینما انجام گرفته است، این نتیجه برمی آید که حتی بر مخالفان و منتقدان سرسخت این رویه هم پیداست که ضرورت وجود چنین ساختاری در سینمای ایران با چند هدف مهم بدیهی است.
آن اهداف برای وجود و بقای گروه هنر و تجربه دو وجه مهم دارند؛ یکی نمایش آثار تجربی و غیر حرفه ای از فیلمسازانی که به عنوان تجربه اول امیدی به جذب تهیه کننده، پخش کننده و اکران موفق ندارند.
دوم، جهت دهی و بسترسازی برای گسترش فعالیت فیلمسازانی که قصد دارند به شکلی تجربی و فارغ از جریان سینمای بدنه و گیشه فیلم بسازند.
این شکل از متفاوت بودن، اگرچه نباید با ضعیف شمردن یا نزول کیفی آثار اشتباه گرفته شود، بلکه بیشتر بر این جنبه از کار هنری تاکید دارد که با تجربه گرایی توام باشد!
به گمان نگارنده این نوشته نه مانیفستی برای دفاع از عملکرد گروه هنر و تجربه است و نه برای دلالت بر اثبات اشتباه منکران و مخالفان این روند و نه تمجید و تاکیدی از سرِ دوستی و همکاری!
این چند خط دلنوشته ای است از کسی که نزدیک به ۴ سال در نشریه ی هنر و تجربه با سردبیر و همکاران و منتقدان خوب و شریفش قلم زده، که اگر هنر و تجربه ای هم نبودند باز حرف ِ دل و دیده ام همین بود!
بی اغراق می توانم بگویم در این مدت و تقریبا در اغلب شماره های نشریه تخصصی این گروه، گفت و گو های مفصلی با کارگردانان این گروه داشتم و می توانم صادقانه دلیل بیاورم که همگی بر این موضوع اتفاق قول داشتند که وجود چنین گروهی برای بقا و ادامه فعالیت سینمایی و به ویژه جمعیت فیلمسازان نسل جوان کشور چقدر ضروری و بدیهی به نظر می رسد و اغلب آرزو می کردند که ای کاش این راه و رسم تولید و اکران، سال ها پیش در زمانی که هنوز فیلمسازانِ مهم و به نامی همچون، نادری، کیارستمی، بیضایی، تقوایی ، عیاری و پناهی قادر بودند بیشتر برای سینمای این کشور فیلم هنری و تجربی بسازند، می توانست چراغ راه ، راهنما و به مثابه یک دانشگاه باشد.
اکنون پس از طی راهی چهار ساله، در آستانه ورود به پنجمین سال از عمر این درخت جوان، با ایجاد تغییرات مدیریتی و ساختار اداری و مالی که در حوزه سازمان سینمایی و متعاقبا گروه سینمایی هنر و تجربه رخ داده است، بار دیگر بوی سنگ اندازی های عده ای برای بریدن شاخ و برگ نو روییده ی این نهال تُرد و جوان می‌آید.
اکنون که باغبانان این خانه نهال ها را در باغ آن کاشته و آبیاری کرده اند و در انتظار رویش بذرهای آینده بر آن ها کود و آب و آفتاب هدیه داده اند؛ مورد انتظار است که علف های هرز بیشتری را نیز هرس کنند و آفات بیشتری را بزدایند تا سخن بر منتقدان کوتاه کنند و آن عده ای را هم که از بیرونِ باغ، تنها شاخه های سبز رابه زخمِ تیشه می آزارند، کم امید و دژم سازند.
گروه هنر و تجربه باید با در نظر گرفتن همه انتقادات، رصد کردن و پذیرش همه ی کاستی ها و کمبودهایش، همچون هر سیستم رو به رشد دیگری، با یاری مخاطبان، فیلمسازان و مسئولان دلسوز و آینده نگر، برای رسیدن به اهداف ارزشمندی که داشته و دارد بکوشد و بیش از پیش ببالد؛ به شرطی که کلید خانه اش در دست خودش باشد.