سینماسینما، عرفان پهلوانی*
در زمینهی دانشهای (علوم) انسانی و نگاه دانشگاهی (آکادمیک) به هنر، همه چیز بهگونهای شگفتانگیز با یکدیگر در پیوند هستند؛ این پیوند، در هنر و دانش بازیگری که به باور بسیاری از اندیشمندان، انسانگرایانهترین گونهی هنر است، شگفتانگیزانهتر خودنمایی میکند. برای شناخت درست بازیگری، میشاید و میباید که در راه انسانشناسی گام نهاد و پویید.
شاید از همین روست که در بسیاری از آموزشگاهها و دانشگاههای جهان نیز که دیگر نوگرایانه رفتار میکنند، جداسازی و تفکیک درسها به ریختار کلاسیک وجود ندارد:
برای نمونه، نمیتوان دربارهی تحلیل یک نوشتار یا گونهای از گونههای هنرهای نمایشی سخن گفت، اما از روانشناسی، جامعهشناسی، اسطورهشناسی، نشانهشناسی، دانش سیاست و… بهره نجست.
تدریس فن بیان بدون پرداختن به فیزیولوژی و شناخت آناتومی تن انسان یا دانشهایی در پیوند با هنر موزیک همچون سلفژ و ریتم شوخی بهنگاه میرسد.
از دیگر سو قرار است فن بیان بازیگر در خدمت فرآیندی دراماتیک قرار بگیرد؛ یعنی باری از معنا یا عاطفه را منتقل سازد، پس روشن است که باید معنا را شناخت. اما معنا چگونه شناخته میشود؟ پس آیا بهکارگیری شایستهی فن بیان بدون شناخت فلسفه ممکن است؟
آیا اگر از عاطفه در فن بیان سخن بگوییم دچار تداخل بحث با آموزههای درس دیگری با نام تربیت حس شدهایم؟ میتوان فن بیان شایستهای داشت، اما خودآگاه یا ناخودآگاه از هنجارهای فیزیک صوت و آکوستیک آگاه نبود؟
سخن از بداههپردازی گفتن بدون پرداختن به تمرکز و تخیل و ساختار مغز و عصبشناسی انسان غیرممکن است. نمیشود بداههی گفتاری داشت و از گسترهی واژگانی بیبهره بود. گسترهی واژگانی بدون شناخت بایستهی ادبیات کهن و معاصر، نظم و نثر، بهدست میآید؟
اگر از بازیگری در نمایشها و اجراگری در نمایشوارههای کهن سخن بگوییم، اما به ارزیابی همسنجی (بررسی تطبیقی) هنر و ادب در جهان نپردازیم، سخن بهکاستی نراندهایم؟
چگونه میتوان از تربیت حس سخن گفت، اما کمدی را نشناخت؟ هنجار شناخت کمدی، شناخت خنده است و خنده بهعنوان یکی از انسانیترین پدیدههای هستی، یکی از پیچیدهترین مفاهیم کیهان بهشمار میآید. میتوان کمدی را تبارشناسی کرد و تاریخ را برنرسید؟
اگر در درس تربیت حس، افزون بر عاطفهها و احساسها، به حواس پنجگانه و کارکرد آنها در بازیگری هم بپردازیم، پس ناگزیر باید ویژگیهای این پنج حس انسان را با سنجههای پزشکی و فیزیولوژی هم بربرسیم.
میتوان از پرورش و زیباییشناسی بهکارگیری تن بازیگر سخن گفت و از آناتومی تن انسان، از پزشکی و دانش و هنر تندیسسازی بهدور ماند؟ یا میتوان از بازیگر و دوربین سخن گفت، اما بایدها و شایدهای هنرهای دیداری و پیکرانه (تجسمی) را در نگاه نیاورد؟
هنرمند شدن و بازیگری به دور از آفرینشگری، نوآوری و خلاقیت چگونه ممکن خواهد بود؟ برای شناخت درست آفرینش چه اندازه باید پژوهید و برای آگاهی از خلاقیت تا کجا باید کاوید؟
آیا مگر نه این است که بیشتر آنچه بهعنوان تئوریها و نظریههای هنر و دانش بازیگری از دیگر زمانها و مکانها و از راه برگردان و ترجمهی زبانی بهدست ما رسیده است، نگاشت و ثبت آزمودهها و تجربههای هنرمند یا یک گروه هنری ورجاوند است؟ پس اگر آموزگار هنر بازیگری، اینجا و اکنون، از آزمودههای ارزشمند خود بگوید، ره به بیراهه برده است؟
بازیگر از رسانههای نو چگونه باید بهره بگیرد و ابزار بسازد؟ نگاه نوآمد بازیگر به رسانههای کهن در روزگار و جهان نو چگونه میتواند بود؟ پس بیگمان هنرمند بازیگر را دانش رسانهشناسی میباید و میشاید.
بازیگر باید پدیدهی فرهنگی و کالای فرهنگی را بشناسد، با تئوریهای اقتصادی آشنایی داشته باشد، تا بتواند کار بیافریند، درآمد بزاید و خواست حقوق حقهاش را از دولت و زمامدار، آزادی و امنیت، خویشکاری ناب و گوهرینهی خود را از یاد مبرد.
چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید؛ بازیگری را باید به پیچیدگی و گستردگی انسان دانست و نباید با ندانمکاریهای برآمده از سر نادانی یا بددلی، این هنر و دانش را به بیراهه برد و بدان آسیب زد. آموزش و آموختن هنر و دانش بازیگری، سیلابسها و طرح درسهای رایج و متداول، نیازمند بازنگری و ویرایش فوری و ضروری هستند.
*مدرس بازیگری

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- در اهمیت راهاندازیِ خانه سالمندانِ مخصوص هنرمندان
- حلیمه سعیدی بازیگر سریالهای رضا عطاران درگذشت
- عاطفه تیموری: در بازیگری باید ایدهها و افکار خودم را پیاده کنم
- علی تیموری: هوش، خلاقیت و سختکوشی لازمه بازیگری است
- شما چه واکسنی زدهاید که بیمار نمیشوید؟!
- عکسی نوستالژیک از جمشید هاشمپور
- آرمی همر متهم به تجاوز و خشونت شد/ اظهارات تکان دهنده قربانی
- عکسی که علیرضا خمسه از دوران سربازی خود منتشر کرد
- روایت نقش آفرینیهای آزیتا حاجیان در موزه سینما ثبت شد
- ویدئویی از مصاحبه با حبیب اسماعیلی برگرفته از تاریخ شفاهی موزه سینما
- پیام آنتونی هاپکینز به جوانان/ سالم زندگی کنید + ویدئو
- مجوز آلبوم حامد بهداد صادر شد
- ناصر ایزدفر، بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر درگذشت
- علو صدا در اقتداری زنانه/ به بهانه اهدای جایزه یونسکو به ژاله علو
- برشی از مصاحبه با شمسی فضل اللهی/ برگرفته از تاریخ شفاهی موزه سینما
نظر شما
پربازدیدترین ها
- در جبهه غرب خبری نیست؛ چیزهایی که نمیدانی
- چهار کارگردان خارجی خواستار عدم نمایش فیلمشان در جشنواره فجر شدند
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای دو فیلمنامه
- «اسب قاتلین» بهترین نمایش به مفهوم مطلق شد/ چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگان خود را شناخت
- آیا دبیر احتمال بیرونقی جشنواره را میدهد؟/ فرش قرمز نداریم/ احتمال حذف سیمرغ مردمی
آخرین ها
- رونمایی از پوستر «هوک» همزمان با رونمایی در سینمای رسانه/ ادای دینی به مردم سیستان و بلوچستان
- دوربین کوچک ذهن/ نگاهی به فیلم «افترسان»
- «مرز بیپایان» از جشنواره رتردام جایزه گرفت
- سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار میکند؛ اکران و تحلیل مستند «من تنها نیستم» و فیلم سینمایی «آرژانتین ۱۹۸۵»
- اولین تصاویر بازیگران «هوک» منتشر شد
- جعفر پناهی به قید وثیقه از زندان آزاد شد
- واکنش دبیر جشنواره فجر به انصراف برخی فیلمهای جشنواره و غیبت بازیگران مطرح
- پوستر «جنگل پرتقال» رونمایی شد
- پوستر رسمی «کت چرمی» رونمایی شد
- چرا جعفر پناهی اعتصاب غذا کرد/ یادداشت مهدی کوهیان، حقوقدان
- فیلمنت صاحب «رادیو نت» شد/ اولین شماره با «پوست شیر»
- معرفی نامزدهای «ادی»/ بهترین تدوین در کدام فیلمها دیده شد؟
- چهار کارگردان خارجی خواستار عدم نمایش فیلمشان در جشنواره فجر شدند
- نشست رسانهای «جنگل پرتقال» برگزار شد/ رسول صدرعاملی: وقتی درباره زن زندگی آزادی مینویسیم، حواسمان به خودمان باشد
- رونمایی از گریم متفاوت صابر ابر در «یادگار جنوب»
- هیات انتخاب، داوری و فیلمهای راه یافته به بخش کوتاه جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- به نویسندگی حوریه مقدم؛ کتاب آشنایی با تاریخ نمایش منتشر شد
- بستههای اینترنت و مکالمه همراه اول ویژه روز پدر
- چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر؛ حضور یازده فیلم در بخش جشنواره جشنوارهها
- داوران جشنواره برلین معرفی شدند/ گلشیفته فراهانی در لیست
- جشنواره فیلم فجر آغاز شد/ سیمرغ مردمی در بلاتکلیفی/ فیلمهای بخش کوتاه و بینالملل هنوز معرفی نشده
- رئیس سازمان سینمایی: هنر تحریمپذیر نیست
- آکادمی اسکار درباره نامزدی مشکوک تصمیم گرفت
- وزیر ارشاد: به شدت حامی تقویت شبکه نمایش خانگی هستم
- رونمایی همراه اول از بستههای اینترنت ویژه دهه فجر
- میتو به جشنواره فیلم فجر هم رسید/ رونمایی از تیزر «استاد» همزمان با نخستین نمایش فیلم
- کارگردان فیلم مطرح کرد: اهدای بخشی از عواید بلیت فروشی فیلم «ایمو» به زلزلهزدگان شهر خوی
- «اسب قاتلین» بهترین نمایش به مفهوم مطلق شد/ چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگان خود را شناخت
- «چمدان قرمز» نامزد اسکارِ بهترین فیلم کوتاه شد
- اعلام نامزدها و برخی برگزیدگان جشنواره تئاتر فجر دقایقی پیش از اختتامیه