سینماسینما، عرفان پهلوانی*
در زمینهی دانشهای (علوم) انسانی و نگاه دانشگاهی (آکادمیک) به هنر، همه چیز بهگونهای شگفتانگیز با یکدیگر در پیوند هستند؛ این پیوند، در هنر و دانش بازیگری که به باور بسیاری از اندیشمندان، انسانگرایانهترین گونهی هنر است، شگفتانگیزانهتر خودنمایی میکند. برای شناخت درست بازیگری، میشاید و میباید که در راه انسانشناسی گام نهاد و پویید.
شاید از همین روست که در بسیاری از آموزشگاهها و دانشگاههای جهان نیز که دیگر نوگرایانه رفتار میکنند، جداسازی و تفکیک درسها به ریختار کلاسیک وجود ندارد:
برای نمونه، نمیتوان دربارهی تحلیل یک نوشتار یا گونهای از گونههای هنرهای نمایشی سخن گفت، اما از روانشناسی، جامعهشناسی، اسطورهشناسی، نشانهشناسی، دانش سیاست و… بهره نجست.
تدریس فن بیان بدون پرداختن به فیزیولوژی و شناخت آناتومی تن انسان یا دانشهایی در پیوند با هنر موزیک همچون سلفژ و ریتم شوخی بهنگاه میرسد.
از دیگر سو قرار است فن بیان بازیگر در خدمت فرآیندی دراماتیک قرار بگیرد؛ یعنی باری از معنا یا عاطفه را منتقل سازد، پس روشن است که باید معنا را شناخت. اما معنا چگونه شناخته میشود؟ پس آیا بهکارگیری شایستهی فن بیان بدون شناخت فلسفه ممکن است؟
آیا اگر از عاطفه در فن بیان سخن بگوییم دچار تداخل بحث با آموزههای درس دیگری با نام تربیت حس شدهایم؟ میتوان فن بیان شایستهای داشت، اما خودآگاه یا ناخودآگاه از هنجارهای فیزیک صوت و آکوستیک آگاه نبود؟
سخن از بداههپردازی گفتن بدون پرداختن به تمرکز و تخیل و ساختار مغز و عصبشناسی انسان غیرممکن است. نمیشود بداههی گفتاری داشت و از گسترهی واژگانی بیبهره بود. گسترهی واژگانی بدون شناخت بایستهی ادبیات کهن و معاصر، نظم و نثر، بهدست میآید؟
اگر از بازیگری در نمایشها و اجراگری در نمایشوارههای کهن سخن بگوییم، اما به ارزیابی همسنجی (بررسی تطبیقی) هنر و ادب در جهان نپردازیم، سخن بهکاستی نراندهایم؟
چگونه میتوان از تربیت حس سخن گفت، اما کمدی را نشناخت؟ هنجار شناخت کمدی، شناخت خنده است و خنده بهعنوان یکی از انسانیترین پدیدههای هستی، یکی از پیچیدهترین مفاهیم کیهان بهشمار میآید. میتوان کمدی را تبارشناسی کرد و تاریخ را برنرسید؟
اگر در درس تربیت حس، افزون بر عاطفهها و احساسها، به حواس پنجگانه و کارکرد آنها در بازیگری هم بپردازیم، پس ناگزیر باید ویژگیهای این پنج حس انسان را با سنجههای پزشکی و فیزیولوژی هم بربرسیم.
میتوان از پرورش و زیباییشناسی بهکارگیری تن بازیگر سخن گفت و از آناتومی تن انسان، از پزشکی و دانش و هنر تندیسسازی بهدور ماند؟ یا میتوان از بازیگر و دوربین سخن گفت، اما بایدها و شایدهای هنرهای دیداری و پیکرانه (تجسمی) را در نگاه نیاورد؟
هنرمند شدن و بازیگری به دور از آفرینشگری، نوآوری و خلاقیت چگونه ممکن خواهد بود؟ برای شناخت درست آفرینش چه اندازه باید پژوهید و برای آگاهی از خلاقیت تا کجا باید کاوید؟
آیا مگر نه این است که بیشتر آنچه بهعنوان تئوریها و نظریههای هنر و دانش بازیگری از دیگر زمانها و مکانها و از راه برگردان و ترجمهی زبانی بهدست ما رسیده است، نگاشت و ثبت آزمودهها و تجربههای هنرمند یا یک گروه هنری ورجاوند است؟ پس اگر آموزگار هنر بازیگری، اینجا و اکنون، از آزمودههای ارزشمند خود بگوید، ره به بیراهه برده است؟
بازیگر از رسانههای نو چگونه باید بهره بگیرد و ابزار بسازد؟ نگاه نوآمد بازیگر به رسانههای کهن در روزگار و جهان نو چگونه میتواند بود؟ پس بیگمان هنرمند بازیگر را دانش رسانهشناسی میباید و میشاید.
بازیگر باید پدیدهی فرهنگی و کالای فرهنگی را بشناسد، با تئوریهای اقتصادی آشنایی داشته باشد، تا بتواند کار بیافریند، درآمد بزاید و خواست حقوق حقهاش را از دولت و زمامدار، آزادی و امنیت، خویشکاری ناب و گوهرینهی خود را از یاد مبرد.
چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید؛ بازیگری را باید به پیچیدگی و گستردگی انسان دانست و نباید با ندانمکاریهای برآمده از سر نادانی یا بددلی، این هنر و دانش را به بیراهه برد و بدان آسیب زد. آموزش و آموختن هنر و دانش بازیگری، سیلابسها و طرح درسهای رایج و متداول، نیازمند بازنگری و ویرایش فوری و ضروری هستند.
*مدرس بازیگری

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- در اهمیت راهاندازیِ خانه سالمندانِ مخصوص هنرمندان
- حلیمه سعیدی بازیگر سریالهای رضا عطاران درگذشت
- عاطفه تیموری: در بازیگری باید ایدهها و افکار خودم را پیاده کنم
- علی تیموری: هوش، خلاقیت و سختکوشی لازمه بازیگری است
- شما چه واکسنی زدهاید که بیمار نمیشوید؟!
- عکسی نوستالژیک از جمشید هاشمپور
- آرمی همر متهم به تجاوز و خشونت شد/ اظهارات تکان دهنده قربانی
- عکسی که علیرضا خمسه از دوران سربازی خود منتشر کرد
- روایت نقش آفرینیهای آزیتا حاجیان در موزه سینما ثبت شد
- ویدئویی از مصاحبه با حبیب اسماعیلی برگرفته از تاریخ شفاهی موزه سینما
- پیام آنتونی هاپکینز به جوانان/ سالم زندگی کنید + ویدئو
- مجوز آلبوم حامد بهداد صادر شد
- ناصر ایزدفر، بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر درگذشت
- علو صدا در اقتداری زنانه/ به بهانه اهدای جایزه یونسکو به ژاله علو
- برشی از مصاحبه با شمسی فضل اللهی/ برگرفته از تاریخ شفاهی موزه سینما
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- «کاپیتان من»؛ چالشهای تولید فیلم علمی که ۴ سال به طول انجامید
- صنعت سینما نیازمند ادبیات است
- رونمایی از مستند زندگی علی انصاریان
- جایزه بهترین فیلم مستند توریستی برای «قلب تپنده خاورمیانه»
- واکنش منافقین به سرهنگ ثریا چه بود؟
- درباره انتقاد شدید کارگردان چرا گریه نمی کنی از فیلمیران پخش کننده فیلمش
- داستانت در جشنوارهات/ سومین جشنواره فیلم دریای سرخ عربستان سعودی و وضعیت منطقه
- جایزه بهترین بازیگری جشنواره هلند به محمد نظرعلیان رسید
- معرفی فیلمهای ۳ بخش از جشنواره «سینماحقیقت»
- محمد حمیدی مقدم: آغاز دوره تحول در سینمای مستند/ مستند مهمترین و استراتژیکترین بخش سینمای کشور است
- صدور کیفرخواست متهمان پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- فیلمی که به اسکار معرفی نشد؛ «آناتومی یک سقوط» جوایز آکادمی فیلم اروپا را درو کرد
- برترین فیلمهای سال ۲۰۲۳ به انتخاب منتقدان مجله «سایت اند ساوند»/ فیلم اسکورسیزی در صدر
- فوت بازیگر فیلم «داستان عشق»/ رایان اونیل درگذشت
- گفتوگو با علیرضا معتمدی کارگردان «چرا گریه نمیکنی؟»/ تروما را به تجربه خلاقه و رهاییبخش تبدیل کردم
- برگزاری مجمع عمومی فوقالعاده صاحبان سهام همراه اول
- اکران آنلاین «اینان» آغاز شد
- رقابت «ایساتیس» در سه جشنواره جهانی
- در رونمایی از ۲ کتاب سینمایی مطرح شد؛ دیالوگها برگرفته از زندگی است/ بومی سازی شخصیت شناسی
- شبهای مستند با «جام حسنلو» در موزه سینما آغاز میشود
- «خانواده آقا بابک» در جشنواره مورد تایید اسکار
- نمایش «موشها» در تماشاخانه دا
- گزارش اقلیت اسپیلبرگ و پیام دوربینهای مشهد/یادداشتی از افشین امیر شاهی
- جشنواره عربستانی به فیلم ایرانی جایزه داد
- «متری شیش نیم» در میان آثار سال سینمای بریتانیا
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- رقابت ادامهدار کمدیها و گیشه ۸۰۰ میلیونی سینما
- کارگردان ایرانی از اسکار جا ماند/ معرفی فیلمهای واجد شرایط رقابت برای اسکار بینالمللی
- در دو بخش سینمایی و تلویزیونی؛ موسسه فیلم آمریکا بهترینهای سال را برگزید/ تداوم پدیده باربنهایمر
- آغاز اکران آنلاین «بیمادر» از امشب