سینماسینما، منیژه بهارلو
یکی از خصیصه های سینما، ارتباط آن با جامعه است. می گویند سینما، آینه اجتماع است و داستان هایش، پیوندی ناگسستنی با مردم دارند. یا بازتاب یک به یک رویداد انسانی است (مانند آنچه در قهرمان یا منصور دیده می شود، از مثال های اکران امروزی)، یا راه نمای انسان امروزی برای مواجهه فکری با یک موقعیت محتمل است (حتی اگر بر بستری باشد مانند شهرگربه ها، باز هم از مثال اکران فعلی) و مانند آن. هر چه باشد، این آینگی، با دخالت اندیشه فیلمساز در چگونه شکل دادن به تصاویر یا توالی زمانی و مکانی رویداد و حتی در تعریف مخاطب اثر، همراه است. معمولا در مناقشه های فکری حوزه های اجتماعی و حتی هنری، همراهی اثر سینمایی با جامعه و بازتاب آن مورد مداقه است؛ از بی ارتباطی آثار امروزی با واقعیت اجتماعی گرفته تا میزان اتصال محتوای اثر با مردم یا دست کم مخاطب مفروض. و این نکته ای طبیعی است.
از آنچه در اکران های بعد از بازگشایی کامل سالن های سینما می بینیم، ابتدا اجتماعی بودن و واقعی بودن بنیان روایت فیلم قهرمان را داریم که همین اتکا بر رخدادی اجتماعی، مدعی دیگری هم پیدا کرد. داستان فیلم قهرمان یا مستمسک تولید این اثر تصویری، خبری منعکس شده در جراید بود و البته مشابه رویدادی مانند این که از ذات فطری انسان در تلاش برای سالم بودن و درست رفتار کردن بر می آید بسیار رخ داده و خواهد داد و لزومی هم نداشت که حتما به رویدادی شناسنامه دار متصل شود که مدعی دیگری هم پیدا کند. مخاطب فیلم قهرمان، مخاطبی روشن و صریح بدون دستاویز قراردادن عناصر بصری متنوع و پیچیده است. در کنار این، اثری پر هیاهو در فضای رسانه ای مانند شهر گربه ها را داریم. مستمسک این اثر، رخدادی روشن در جامعه معاصر است که با واژه مهاجرت به خارج از مرزها، مفهوم داده شده است و البته سازنده از منظر نفی نوعی از مهاجرت، به موضوع نگریسته و آن را در دنیایی فانتزی و پر از موسیقی، به نمایش درآورده است. ظاهر فانتزی اثر، واجد عنصر فریفتگی و اغوای مخاطب است. به سخن دیگر، این اثر به مخاطب عام و البته بزرگسال نظر دارد اما برای سود بیشتر، در چهره پردازی و صحنه پردازی، کودکان را هم می فریبد و والدین را وا می دارد که فرزندان را به همراه خود به سالن بیاورند که دوگانگی کودکان در سالن نمایش این فیلم و درک نکردن نمادها و استعاره های فیلم، موضوعی روشن بود. تمهیدی نامنتظر و نادرست که حتی گریز دادن منتقدان شیوه ساختاری اثر با واژه نفی مهاجرت این گونه، نتوانسته این شیوه نمایش و فریب مخاطب را بپوشاند. از این منظر، شهر گربه ها تکرار می کنم که با نوعی فریب همراه شده است. به فیلم دیگری بپردازیم به نام دینامیت. اثری پیشتاز در جلب مخاطب. قطعا نشانه های کمیک اثر، واجد جذابیت برای مخاطب عام است. اما این کمیک بودن، مستلزم تلاش سازنده برای افزودن به زمان اثر شده بود که در بزنگاهی روشن، مانعی دربرابرش گذارده شد و اثر، کوتاه شد. یعنی نوعی فریب از نوع اتلاف وقت مخاطب در این فیلم پیش بینی شده بود. این نکته متکی بر گفتار کارگردان فیلم در برنامه هفت است که گفت حدود ۲۶ دقیقه از این فیلم در کشاکش دیدگاه ناظران بر این فیلم کوتاه یا به نحوی اصلاح شده و افزود که این کاستن از تصاویر، صدمه ای به اصل داستان نزده است! خب، اینجا هم ما با نوعی فریب مستتر از طریق مطول کردن فیلم رو به رو بودیم. این تجربه در کوتاه کردن تصاویر و اعتراف سازنده به سالم ماندن خط روایی داستان مورد نظر و البته موفقیت در گیشه، نشان داد که سینماگر ایرانی باید با مخاطب خود صریح و صادق باشد. حالا دیگر به روش های دیگر آثار اکران نمی پردازم که برای خود، قابل بحث است حتی اثری به نام منصور، که قرار است شناسنده یک شخصیت باشد و با دقت در مجموعه اثر می بینیم که بهتر بود همان نام اولیه اثر، یعنی «آذرخش» و چگونگی رسیدن به اندیشه ساخت جنگنده ایرانی بر آن می ماند تا منصور، که واجد معرفی کامل شخصیت شهید منصور ستاری نیست. یعنی با تغییر عنوان، احساس می کنیم اثر باید تکمیل تر می بود.
مجموعه این نکات می رساند که ما باید در زمینه تعریف مخاطب و نسبت آن با سودی که قرار است از حضور این مخاطب در سالن سینما به دست آید، هم سود مادی و هم سود معنوی یا فرهنگی، تلاش دیگری بکنیم. صراحت داشتن با مخاطب، ضرورتی انکار ناپذیر در سینمای ایران است.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سهم قهرمانان جنگ ایران و عراق در سینمای ایران
- ورنر هرتزوگ به «قهرمان» اصغر فرهادی جایزه میدهد
- گفتگوی سایت جشنواره کن با اصغر فرهادی/ من عاشق داستانم تا سینما
- اصغر فرهادی از پرونده قضایی فیلم «قهرمان» گفت/ یک اتفاق واقعی، در انحصار و مالکیت کسی نیست
- درباره جنجالهای اخیر پرونده حقوقی فیلم قهرمان/یادداشتی از مهرزاد دانش
- تهیهکننده «قهرمان»: به فرهادی اعتماد مطلق دارم/ جز نقطه شروع، فرهادی خالق داستان است
- بیانیه وکیل اصغر فرهادی درباره پرونده حقوقی فیلم «قهرمان»/ برای دو مورد از سه شکایت، قرار منع تعقیب صادر شد
- سینماسینما/ هالیوود ریپورتر خبر داد؛ تبرئه آزاده مسیحزاده از اتهام افترا
- «قهرمان»؛ چهرهی بخش آسیبپذیر و تنهای ما/ نگاه روانکاوانه به آخرین فیلم فرهادی
- فرهنگ و رسانه/ نگاهی به فیلم «قهرمان»
- گمانهزنی درباره بهترین فیلم بینالمللی اسکار/ شانس بالای آسیا
- سینماسینما/ آمار تماشاگران فیلمهای خارجی و ایرانی در فرانسه در سال ۲۰۲۱/ صدرنشینی «اسپایدرمن، راهی به خانه نیست»
- هایده صفییاری، برای تدوین «قهرمان» در لیست پیشبینی شانسهای نامزدی اسکار ورایتی
- اکران خیریه «قهرمان» برگزار شد + ویدئو
- جوایز بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه از فستیوال سلیمانیه عراق برای «قهرمان»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- آتش و باد کمکم میگسترد/ نگاهی به سریال «آتش و باد»
- در آستانه جشنواره کن/ فشارها بر سازندگان فیلم «یک تصادف ساده» شدت گرفت
- افشین هاشمی در اینستاگرامش نوشت؛ ایدهای که به سرقت رفت، این بار محسن نامجو
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
- یک فیلم ایرانی در بخش نسلها پذیرفته شد/ «روز سیب» در جشنواره فیلم برلین
آخرین ها
- فوت یک بازیگر جوان/ پدیده ابطحی درگذشت
- هفتاد سالگی هنروتجربه در جشنواره کن
- کاپولا یک هتل سینمایی راه انداخت
- با موافقت شورای پروانه فیلمسازی؛ مجوز ساخت غیرسینمایی برای ۵ فیلمنامه صادر شد
- «صبحانه با زرافهها» به اکران آنلاین رسید
- نگاهی مدعیان نخل طلا/ کن ۲۰۲۵؛ صحنه تقابل سینماگران کهنهکار و استعدادهای نوظهور
- تطبیقی میان «زخم کاری»، «آبان» و «تاسیان»/ اخلاق، سرمایه و قدرت
- در آستانه جشنواره کن/ فشارها بر سازندگان فیلم «یک تصادف ساده» شدت گرفت
- نمایش فیلم کوتاه «ابراهیم» در پنج جشنواره بینالمللی
- یک درخواست از هیات رئیسه خانه سینما و نگرانی برای فیلمسوزی
- در آستانه آغاز اکران؛ پوستر «بیسروصدا» رونمایی شد/ روایتی بیپرده از یک داستان بیسروصدا
- پایان فیلمبرداری «اسکورت» با حضور امیر جدیدی و هدی زینالعابدین
- آغاز پویش روزهای ۱۰۰ میلیون تومانی همراه اول
- آکادمی فیلم آلمان برگزیدگانش را شناخت؛ «دانه انجیر معابد» لولای نقرهای گرفت/ میثاق زارع بهترین بازیگر شد
- گزارشی از گیشه سینماها؛ فیلمهای جدید ۱۹ میلیارد در ۳ روز فروختند
- تشریح پانزدهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران
- برنامه نمایش فیلمها اعلام شد؛ نمایش آثار ایرانی در روزهای پایانی جشنواره کن
- یادداشت نیکی کریمی درباره شیوا ارسطویی
- «زیبا صدایم کن»؛ بذرِ امید
- گفتوگو با دبیرکل جشنواره کن: نمیتوان پیشگویی کرد
- فوت کارگردان سرشناس آثار نوآر و مهیج؛ جیمز فولی درگذشت
- رونمایی از ۸۶امین سایت ۵G همراه اول در استان مازندران توسط وزیر ارتباطات
- جوایز دیوید دی دوناتلو اهدا شد/ «ورمیلیو»؛ فاتح شب اسکار سینمای ایتالیا
- اکران خصوصی فیلم سلام علیکم حاج آقا / گزارش تصویری
- «بی سروصدا» هفته بعد میآید؛ اکران دوم سال ۱۴۰۴ با ۶ فیلم
- افشین هاشمی در اینستاگرامش نوشت؛ ایدهای که به سرقت رفت، این بار محسن نامجو
- بهاره رهنما با «دورهمی بانوی اول» در کهریزک
- «ستاره»؛ آکواریوم
- حسین مسافر آستانه دبیر جشنواره تئاتر «ستاره ناهید» شد
- «یک درد واقعی»؛ تاریخنگاری با چاشنی کمدی-درام