سینماسینما، ندا قوسی
بهمن فرمانآرا (زاده ۱۳۲۰، تهران) تهیهکننده، کارگردان، فیلمنامهنویس، نویسنده و هنرپیشهی روشنفکر ایرانی است که با ساخت فیلمهایی چون «خانهی قمرخانم» (۱۳۵۱) و «شازده احتجاب» (۱۳۵۳)، جزو پیشگامان موج نوی ایران شد.
عناصر و مقولات متفاوت و متنوعی در آثار این فیلمساز مدرن قابل مشاهده است. خیال و اوهام از مهمترینِ این مقولات است. اما ورای مولفههای فراواقعگرایانه که کموبیش در تمام کارهای او دیده میشود، آنچه جذابیت آثارش را افزون میکند توانایی او در عادی و معمولی جلوه دادن توهم و خیال است به گونهای که تماشاگر گمان برد، آنچه مقابل چشمانش میبیند عین واقعیت است ولاغیر. مثلا مگر میشود خیالات و خاطرات تلخ و تاریک «شازده احتجاب» را واقعی نپنداشت؟ یا سروش مرگ که در «یک بوس کوچولو» (۱۳۸۴) در هیئت زنی زیبا (هدیه تهرانی) به در خانهی اسماعیل شبلی(جمشید مشایخی) میآید و فنجانی شکر طلب میکند را معمول و ملموس ندانست؟
مولفهی جالب دیگر که آن هم زیبا و ستودنی است، توجه وی به نمادها و سمبلهاست. علاقهی او نسبت به تصویرسازیهای نمادین هم باز باعث میشود که مسائل خرقعادت و غیرواقعی، معمول جلوه کنند و مقبول. مثلا در فیلم «خانهای روی آب» (۱۳۸۰) پیرزنی را میبینیم که مدام در حال بافتن است؛ در جایی از فیلم هم در دیالوگی از ژاله(هدیه تهرانی) میشنویم که گفته میشود: «اگه میدونستم سرنوشت آدما رو کی میبافه، بهش میگفتم مال من رو بشکافه…». اینجا پیرزن بافنده که مظهر سرنوشت آدمی است، آنقدر واقعی در جایجای و سکانسهای فیلم تنیده شده و چنان قابلقبول در جریان داستان نسج یافته که تماشاگر آن را بخشی از واقعیت میپندارد، این نمادِ بافندهی سرنوشت را. (پیرزن بافنده یادآور اسطورهی خواهران مویرای، «کلوتو»-خواهرِ پیرِ بافنده- نیز است.)
یا مثلا در فیلم «خاک آشنا» (۱۳۸۶) ماجرای راهزنانی که در غاری دور هم جمع شدهاند، نماد کنایی جالب و درخوری است که باظرافت به داستان اصحاب کهف گوشه میزند و مخاطب را درگیر این اندیشه میکند که نکند اصلا قصهی قدیمی یاران گریخته از دقیانوس هم قصهای تحریف شده، بوده باشد، در روزگار مدرن ما.
و مهمترین و جذابترین مولفه (جذاب هم از نظر المانهای تصویری و هم روایی) عنصر مرگ است که اساسا موضوعی ویژه و خاص در آثار این کارگردان خوشقریحه است. او در فیلمهایش آنقدر مرگ را عادی و معمول میسازد که مخاطب به راحتی نزدیکی و قریبالوقوع بودنش را ادراک میکند و آن را همچون «یک بوس کوچولو» بر روی گونهاش درمییابد. یا اساسا همچون فیلم «بوی کافور عطر یاس» (۱۳۷۸) که در کلیت هم تصویرگر نگاه یک انسان به مرگ است، با جملهای کلیدی: «هراس من از مرگ نیست، هراس من از بیهوده زیستن است.» از همان ابتدا نگاه عمیق و وسیع فیلمساز را درمورد این مفهوم ازلی ابدی نمایان میسازد.
مجموعا باید سینمای ما ببالد که چنین فیلمسازانی دارد اما هیچ جا این تفاخر و بالندگی را نمیبینیم و متاسفانه عرصه را آنقدر تنگ میکنند برای همچون این نوابغ سینمایی که برخی بیخیال فیلمسازی میشوند و بعضی هم شروع میکنند به بد فیلم ساختن.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- برشهای کوتاه/ تصاویری از هجدهمین جشنواره فیلم فجر
- گفتوگو با منوچهر محمدی: وظیفه فیلمسازان است که به جنگ خطوط قرمزی که هیچ مبنای شرعی و قانونی ندارند، بروند
- کارِ روشنفکریِ بهمن فرمانآرا
- مردی برای تمام فصول/ به بهانه تولد بهمن فرمانآرا
- کلاهم را به احترام شما بر میدارم/ به مناسبت تولد بهمن فرمانآرا
- در باب آدمهای مرده و روحهایی خونریز که کالبدی تازه برای حیات میجویند/ به بهانه تولد بهمن فرمانآرا
- عطر مرگ، بوی زندگی/ بازنمایی مفهوم مرگ در سینمای بهمن فرمان آرا
- دخترک سیدی فروش/ کوتاه درباره فیلم «دلم میخواد»
- در آستانه زادروز بهمن فرمانآرا؛ انتشار نسخه ویژه نابینایان «یک بوس کوچولو» با صدای علیرضا آرا + تیزر
- پست اینستاگرامی بهمن فرمانآرا درباره ساخت سریال «داستان جاوید»
- «حکایت دریا» و «عصر جمعه» به شبکه نمایش خانگی میآیند
- فیلمهای بخش کلاسیک جشنواره کن معرفی شدند/ «شطرنج باد» در بین فهرست اعلام شده
- دعوت محمود کلاری از مردم برای تماشای «حکایت دریا» به صورت قانونی + ویدئو
- دعوت زهرا امیر ابراهیمی از مخاطبان برای تماشای «حکایت دریا» به صورت قانونی + ویدئو
- ویدئویی از دعوت سینماگران و هنرمندان از مردم برای تماشای فیلم «حکایت دریا» به صورت قانونی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- بهبود سینمای ایران با ایجاد بستر ملی
- افتتاحیه هجدهمین دوره جشن تصویر سال / گزارش تصویری
- محمود گبرلو : سریال جلال بسیار پخته و حرفه ای ساخته شده
- برشهای کوتاه/ لحظه اهدای اسکار به اصغر فرهادی در اسکار ۲۰۱۲
- نوذر آزادی درگذشت
- اسکورسیزی برای ساخت فیلمش از سرخپوستها مشاوره گرفت
- احتمال اکران «رمانتیسم عماد و طوبا» در نوروز ۱۴۰۰
- جوایز گلدن گلوب زیر بار سنگین انتقادات
- «گوشتخوار» در جشنواره فیلم کوتاه بوسان به نمایش در میآید
- رضا بابک: تعطیلی سینما «عصر جدید» خبر بسیار تلخی بود
- تصویربرداری سریال «روزهای آبی» ادامه دارد
- شهاب حسینی از اینستاگرام خداحافظی کرد
- هشدار سینماگران نسبت به انحصار در نمایش خانگی و اینترنت
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش اول
- شادمهر راستین: سینمای ایران برای باورپذیری مستلزم پژوهش است
- افتتاحیه غیر رسمی هجدهمین جشنواره فیلم تصویر به یاد عباس کیارستمی/ پنجاه سالگی «نان و کوچه»
- برگزاری اولین رادیو وبینار علمی کشور با همکاری رادیو سلامت
- تدوینگر به مثابه مولف
- پایان فیلمبرداری فیلم «شمش طلا»
- استیون سودربرگ فیلم جدیدش را با بازی زویی کرواتیس میسازد
- «شهر اشباح» میازاکی به روی صحنه میرود
- بیانیه پویا مهرابی/ تنظیم تفاهمنامه جدید برای انتشار بدون وقفه ماهنامه فیلم
- بیانیه هوشنگ گلمکانی و عباس یاری/ بی هیچ تردیدی ما در میراث «فیلم» سهیم هستیم
- محمدرضا الوند درگذشت
- سکانس طلایی/ زندگی زیباست
- برشهای کوتاه/ تریلر انیمیشن لوکا
- معرفی پروژه جدید دیوید فینچر
- طی مراسمی در موزه سینما صورت گرفت/ اهدای نشان عالی خورشید به مرتضی رزاق کریمی
- سینماسینما/ خبرهایی از فیلم جدید کارگردان ایرانی ساکن آلمان/ JGA در آلمان و اسپانیا ساخته میشود
- فاجعهای دیگر از مدیران فرهنگی کشور؛ اینبار ماهنامه سینمایی فیلم