سینماسینما، یزدان سلحشور
کلاً ما در ایران، چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب با پدیده‌ای روبرو هستیم به اسم «بالا»؛ این «بالا» در زندگی ما خیلی مهم است. سرنوشت ما را تعیین می‌کند نانِ شب ما را آجر می‌کند آجرِ رقیبِ ما را نان می‌کند. همه جا هم حضور دارد. هیچ وقت هم مشخص نمی‌شود چه کسی‌ست. قبل از انقلاب من محصل ابتدایی بودم. یک انشایی دادند ما بنویسیم با این مضمون:«از مدرسه خود تعریف کنید!» ما هم نوشتیم! البته در حد «نود» فردوسی‌پور نبود اما در حدی بود که فردای روزی که انشاء را خواندم زنگ زدند به پدرم که «بیا پرونده پسرت زیر بغلش! البته اگر بخواهد می‌تواند قائم‌مقام شبکه انشاء هم بشود!» که بنده قبول نکردم چون انشاء آدم مثل بچه آدم است! اما پدرم آمد مدرسه که مذاکره کند. پرسید:«پسر من بی‌ادبی کرده؟» [حالا من سربه زیر و خجالت‌زده مثل فردوسی‌پور موقع جمع کردن دکور برنامه نود،توی دفتر، روی یک لنگه پا ایستاده بودم.] گفتند:«نه! خیلی بچه مؤدب و درسخوانی‌ست اتفاقا به عنوان شاگرد ممتاز هم می‌خواستیم معرفی‌اش کنیم آموزش و پرورش که جایزه بگیرد.» پدرم گفت:«پس دلیل این اخراج؟» ناظم گفت:«از بالا گفتند.» پدرم گفت:«از کدام بالا؟» ناظم نگفت از کدام بالا اما گفت:«پسر شما انشاء نوشته که چرا مستراح مدرسه تمیز نیست؟» من گفتم:«اما قبلش که از شما تعریف کرده بودم آقای ناظم!»
الان هم همین قضیه «بالا» ادامه دارد. عید بود رفتم پمپ بنزین بینِ راه بنزین بزنم دیدم یک صف طولانی‌ست کسی هم بنزین نمی‌زند. پیاده شدم و رفتم جلو پرسیدم:«چرا؟» سرکارگر پمپ بنزین گفت: «تغییر شیفت است.» دیدم نوشته‌ی چاپی گذاشته‌اند که تغییر شیفت ساعت ۱۲ شب است اما ساعت ۹ شب بود. گفتم:«سه ساعت که مانده.» گفت:«از بالا گفتند!»
دو بار هم دعوتم کردند برای برنامه زنده. بار دومش، رسماً هفته قبلش در برنامه دوم اعلام کردند هفته بعد فلانی مهمان برنامه است. هر دو بار هم مشخص شد که از «بالا» گفته‌اند که فلانی نیاید! پرسیدم:«کدام بالا؟» بالا را نگاه کردند!
در سینما هم، «بالا» یک بار فیلم «قصر شیرین» میرکریمی را توقیف می‌کند بعدش دوباره تکذیب می‌کند بعد ما باید منتظر بمانیم -مثل اینکه بخواهیم فصل بعدی «بازی تاج و تخت» را ببینیم- که بالاخره «بالا» رفته، بالا هست، دوباره توقیف می‌کند، دوباره تکذیب می‌کند؟
«بالا» در ایران از زمان قاجار به این طرف [چون سنم قد می‌دهد عرض می‌کنم، وگرنه می‌گفتم از زمان صفویه!] نه شناسنامه دارد نه کارت شناسایی نه قابل رؤیت است نه دلیل ارائه می‌کند نه بعدش حساب پس می‌دهد. اکثر اوقات هم این «بالا»ی نامرئی را هر روز می‌بینیم اما نمی دانیم همان «بالا»ست خیلی هم اظهار تأسف می‌کند که «نود» تعطیل شده یا فیلم میرکریمی توقیف شده و دستی هم به شانه ما می‌زند:«درست می‌شود!» به نظرم مسئولان مملکت، سیل و زلزله را ول کنند و بروند این «بالا» را پیدا کنند، ثواب دارد! به جانِ فردوسی‌پور نباشد به جانِ خودم!