سینماسینما، فریبا اشوئی
بهرام بیضایی را می توان بدون اغراق، آقای خاص سینمای ایران نامید. خاص در نگارش متون ادبی، نمایشی و تصویری و خاص در ساختار و اجرای آثارش. اهم موضوعات مورد اقبال بیضایی، موضوعاتی در ارتباط با دغدغه های ملی، اجتماعی، تاریخی، مذهبی و اعتراضی به سینما هستند. فضاهای مورد تجربه در آثار او متنوع اند اما توجه به طرح موضوعات اجتماعی و ملی در آثارش بیشتر از بقیه، به چشم می آید. مهم تر از موضوع در فیلم های بیضایی، شاید شگردهای هنری او در به کارگیری اسطوره ها، اقتباس از متون کهن، تمثیل و استفاده از قابلیت های ادبی عامه باشد، که او را به کارگردانی خاص بدل ساخته است. زن و حواشی مربوط به آن یکی از کلیدی ترین دغدغه های بیضایی در حوزه سینمای اجتماعی است. کاراکتر زن را از یک طبقه اجتماعی انتخاب می کند و در قالب داستان مشکلات و نگاه مردسالارانه جامعه را، نسبت به آن طبقه به تصویر می کشد. در فیلم سگ کشی، زنی به دلیل مظنون بودن به روابط همسرش با منشی خود، او را ترک می کند اما بعد از گذشت یک سال به تهران، نزد همسرش باز می گردد. تغییرات بسیاری در این یک سال در شهر دیده می شود که همه نمادی از تغییراتی است که در زندگی گلرخ کمالی رخ داده است. زن در ابتدای فیلم در موقعیت نامتعارفی قرار می گیرد که فضای فیلم را به سوی فیلم های پلیسی می برد و با شروع داستان، وجه جامعه شناختی فیلم نیز شکل می گیرد، و در ادامه با ورود نمادها، جنبه سیاسی ـ تحلیلی فیلم جهت دار می شود. سگ کشی در آغاز، راوی خرده پیرنگ هایی است (ملاقات های گلرخ کمالی با طلبکاران شوهر) که در دل داستان اصلی، روابط عناصر داستان را شکل می دهد. این داستانک ها، تلفیقی از روند حادثه جویانه (پلیسی) و جامعه شناختی (انتقاد-اجتماعی) با پس زمینه سیاسی را در دل خود دارند. به این معنی که زن، با تدابیر خاصی که می اندیشد، موقعیت طلبکاران را محاسبه کرده و برای ملاقات خود با آنها، برنامه ریزی می کند. سبک اجرایی بیضایی در این سکانس ها، بهرهبری از اسطوره هاست. سکانس پایانی و اطلاع گلرخ از رو دست خوردن از ناصر، شوهرش، اشاره تلویحی به اسطوره ایشتار و تموز است. گلرخ همان ایشتار است که به دنبال تموز آمده. وقتی ناصر (تموز) به زندان(جهان مردگان) می افتد، گلرخ در هفت خوان (ملاقات با طلبکاران و شنیدن داستان هایشان) در پی آزادی ناصر(تموز) است و مدام می شکند و سقوط می کند تا این که همسرش را پس بگیرد اما در خوان آخر متوجه صحنه سازی خیانت و فریبکاری ناصر و وجود زن جدیدش(ارش کیگال)می شود و ناکام این مبارزه می ماند. روایت بیضایی در سگ کشی با بهره بری از موقعیت های اساطیری، صورت های ازلی و تصویرهای نمادی و رمزی است. نگاه بیضایی در ترسیم اسطوره به روایت گلرخ در سگ کشی، نگاه در زمانی است. این نگاه در زمانی، بیانگر تکامل یک اسطوره با تحولی است که طی تاریخ در آن پدید می آید و این به معنای پویایی و در جریان بودن حکایت همان اسطوره است. بیضایی اسطوره های سرزمینش را خوب می شناسد و به شیوایی در آثارش از آن ها بهره می برد. در آثار این آقای خاص گاهی اسطوره ها تلفیق یا جابجا هم میشوند یا حتی اسطوره ای جدید هم خلق می شود. درست مثل سکانس پایانی و رویارویی گلرخ با ناصر و زن جدیدش. در این سکانس، ایشتارِ این روایت، قافیه را نمی بازد. آنجا که گلرخ، متاسف از زدن دزد به دزد و آن حکایت هایی است که پشت سر گذاشته، هدیه ازدواج ناصر را هم فراموش نمی کند.(طلبکاران را برای جشن خداحافظی ناصر دعوت کرده، تا او را مثل سگ بکشند). ایشتارِ قربانی، این بار نمایش را جور دیگری به پایان می رساند و اسطوره جدیدی با تحولات زمانش، خلق می کند. او اعتراف می کند که زخم دارد اما خود او هم می داند که زخم هایش خوب می شوند. این همه موید خلاقیت، توانایی و خاص بودن آقای خاص سینمای ایران است. زادروزت خجسته و سایه ات بر سر سینمای ایران، مستدام باد آقای خاص!

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- همکاری کیومرث مرادی و فرشاد فزونی/ «آژی دهاک» بهرام بیضایی روی صحنه میرود
- بهرام بیضایی با کابوسهای خود چه میکند؟!
- گفتوگو با پروانه معصومی، برنده نخستین جایزه بازیگری زن جشنواره فجر/ بیهیاهو زندگی کردم
- سینمای کودکان و نوجوانان (۱)/ نگاهی به «باشو غریبه کوچک»/ باشو، شاهدی برای زندگی در جنگ
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۱۳)/ گلاره محمدی
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۱۲)/ علی اصغر کشانی
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۱۱)/ شهرام اشرف ابیانه
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۱۰)/ هومن منتظری
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۹)/ نغمه خدابخش
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۸)/ ندا قوسی
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۷)/ الناز راسخ
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۶)/ فرهاد خالدی نیک
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۵)/ شادی حاجی مشهدی
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۴)/ عباس اقلامی
- تولد بیضایی و یک سکانس طلایی (۳)/ امیرعلی نصیری
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- گزارش تصویری از فیلم «روزی روزگاری آبادان»
- اکبر عبدی در «نون خ۳» حضور ندارد/ حضور یک کاراکتر کرونایی در سریال
- گزارش فروش گیشههای آمریکا/ لیام نیسن گیشه را از «زن شگفت انگیز» گرفت
- «لاکپشت و حلزون» به جشنواره فیلم فجر نرسید
- روایت تصویری از روز خونین تاریخ آمریکا در «به اضافه مستند»
- «روزی روزگاری آبادان» آماده نمایش در جشنواره فیلم فجر شد
- ولگردی که رستگار میشود/ نگاهی به فیلم «بارانداز»
- نایب رئیس مجلس: رئیس صداوسیما در اسرع وقت اهانت به قوم کرد را مورد رسیدگی قرار دهد
- آقازادهها و حافظه جمعی/ نگاهی به سریال «آقازاده»
- پوستر «سه روز و سه قتل» رونمایی شد
- سینماسینما/ ژاک برال کارگردان ایرانی-فرانسوی درگذشت
- سکانس طلایی/ ابله
- برشهای کوتاه/ چگونه استانیسلاوسکی حرفه بازیگری را دگرگون کرد
- معرفی برندگان جوایز فیلم مستند «ایدا»/ جایزه بهترین مستند برای فیلمی به تهیهکنندگی اوباما
- سیری در «روح»/ Soul به روایت تصویر
- «سیاه باز» برای حضور در جشنواره فیلم فجر آماده میشود
- رهاش کن بره رئیس/ نگاهی به «یک دور دیگر»
- شایعهها درست نیست/ تام کروز برای کنترل کرونا ربات نخریده است
- فرهادیگرایی ِ افراطی؛ گمراهی در تقلید یا چگونه فیلمهای تلخِ آزاردهنده میسازیم!
- گفتوگو با افسر اسدی/ از جشنواره هشتم تنها یک سیمرغ برایم به یادگار ماند
- مهلت ارسال آثار به جشنواره هنر زنده است تمدید شد
- پادشاهی فرم
- داوران بخش مسابقه ملی جشنواره فیلم کوتاه تهران معرفی شدند
- مریم سعیدپور برنده جایزه طلایی مسابقه عکس میهودو شد
- میخوام دیده بشم، به هر قیمتی
- «سرزمین آوارهها» همزمان بهصورت پردهای و آنلاین اکران میشود
- کوتاه درباره بازی با حلقه زمانی/ اگر مرگی در کار نبود
- تعداد فیلمها در فهرست اولیه بخش بینالملل اسکار ۲۰۲۱ افزایش یافت
- آغاز عرضه آنلاین انیمیشن کوتاه «جبیر»
- ثبت زندگینامه «افسانه بایگان» در موزه سینما + ویدئو