پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سید محسن هاشمی

درست در خاطر دارم وقتی در سال ١٣٨٠ مسئول تبلیغات و تشریفات جشنواره فیلم فجر بودم روزنامه کیهان در یادداشتی چون همیشه گزنده و انتقادی نوشت “معلوم نیست جشنواره فیلم فجر در دهه فجر انقلاب اسلامی است یا دهه فجر انقلاب اسلامی در جشنواره فیلم فجر!؟
جشنواره ها ی سینمایی در همه جای جهان آدابی کم و بیش یک پارچه دارند. این آداب( طعم و عطر و بوی) از نوع فیلم های جشنواره گرفته تا ترکیب هیات داوری، تعداد فیلم های بخش مسابقه و سایر بخش هااز جمله مخاطبان و تعداد نمایش ها را نیز شامل می شود.
جشنواره فیلم فجر اگر چه بر سنت دیرپای سینمای ایران بالید اما پس از آنی که سینما خود را با مدار و ارزشهای بر آمده از انقلاب اسلامی پنجاه و هفت تنظیم کرد، شکل گرفت. به همین سبب نیز بانیانش زمان برگزاری را در دهه فجر انقلاب اسلامی پیش بینی کردند.
این هم هنگامی برپایی جشنواره فیلم فجر با دهه فجر انقلاب اسلامی ناگزیر ملاحظاتی عمیق را بر جشنواره تحمیل می کند که با آن آداب برگزاری جشنواره ها در جهان متفاوت است:
الف) مخاطبان، در جشنواره های فیلم غالب مخاطبان جشنواره دست اندرکاران صنعت سینما، اصحاب رسانه های سینمایی و هنرمندان انند. در جشنواره فیلم فجر غالب مخاطبان مردم و مقامات دولتی هستند.
ب) تعداد نمایش یک فیلم در جشنواره ها سه نوبت به اضافه یک نوبت پیش از همه برای رسانه ها است. در جشنواره فیلم فجر این تعداد به دست کم چهارده اکران و گاه تا بیست و سه اکران در طول جشنواره برای یک فیلم می رسد.
پ) انتخاب فیلم ها در جشنواره های فیلم توسط دبیرخانه دایمی جشنواره و به سرپرستی دبیر یا ریس جشنواره انجام می شود. این انتخاب البته با طعم و عطر هر جشنواره هم خوان است. در جشنواره
فیلم فجر هر ساله هیات انتخابی مرکب از مدیران دولتی و تعدادی سینماگر، امر انتخاب فیلم ها را با رعایت ملاحظات حاکمیتی و البته با رعایت دور هم بودن در جشن انقلاب بر می گزینند.
البته که در سایر جشنواره ها پس از انتخاب نشدن فیلمی در جشنواره، فیلمسازی در اعتراض بیانیه نمی دهد و البته که دبیرخانه جشنواره نیز ملزم به پاسخگویی نیست!
ت) ترکیب و اعضای هیات داوران جشنواره های سینمایی پس از رایزنی با ریس هیات داوران که توسط دبیر جشنواره پیشتر تعین می شود، معلوم می شود. در جشنواره فیلم فجر رییس و دبیر جشنواره بر روی تک تک اعضای هیات داوری بدون نیاز به رعایت طعم و عطر یک پارچه نسبت به بر گزیدن تک تک داوران اقدام می کنند و عمدتا می کوشند انتخاب ها ی شان صبغه دلجویی ، منزلت پیش کسوتانه و منزلت حرفه ای توامان را داشته باشد.
ث) تعداد فیلم های بخش مسابقه در جشنواره ها عدد ثابتی است و به ندرت طی سالیان شاهد تغییر در تعداد فیلم های بخش مسابقه هستیم. در جشنواره فیلم فجر اما هر سال تعداد فیلم ها بسته به سلیقه دبیر (یا ریس جشنواره) بر اساس همان اصول دورهم بودن برای جشن انقلاب و دلجویی افزایش می یابد.
ج) تعداد جوایز اهدایی جشنواره های سینمایی کاملا محدود و عمدتا بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، بازیگران نقش های اول و مکمل را شامل می شود. در جشنواره فیلم فجر این تعداد سه برابر و هر از گاه توسط دبیر جشنواره حتی طی دوره جشنواره افزایش یافته است.
آنچه بر شمرده شد نه موجب کاهش منزلت جشن فیلم فجر است و نه به تنهایی وجه امتیاز این جشنواره استثنایی شمرده می شود.
جشنواره فیلم فجر تنها شادمانی هنری فراگیر جشن های پیروزی انقلاب اسلامی سال ۵٧ است.