سینماسینما، جمال رهنمایی
فیلم ۲۰ روز در ماریوپل یک مستند تاریخی و روایتی از حوادثی است که در روزهای آخر حیات این شهر پیش از نابودی و سقوط در حمله روسیه به اوکراین اتفاق افتاده است. یک گروه خبری در ساعت‌های آخر خروج خبرنگاران از شهر تصمیم می‌گیرند در شهر بمانند و پس از آن مسیرهای ارتباطی شهر بسته می‌شود و مدتی بعد ارتباط این شهر با دنیای بیرون کاملاً قطع می‌شود.
شهر زیر بمباران سنگین قرار می‌گیرد و در سایه این بی‌خبری تحمیل شده، جهان از آنچه در این شهر می‌گذرد بی‌خبر می‌ماند هر چند روز یک بار این گروه موفق می‌شوند کلیپ‌های کوتاهی را با استفاده از تلفن‌های ماهواره‌ای به شبکه‌های خبری ارسال کنند و همین خبررسانی قطره‌ای باعث می‌شود تا جامعه جهانی از عمق فجایعی که در جریان این سقوط اتفاق افتاده، با خبر شوند.
در میان این اخبار، بمباران یک زایشگاه جریان جنگ را عوض می‌کند و باعث سرازیر شدن سیل کمک‌های مردمی و تسلیحاتی به سوی اوکراین می‌شود.
شهر بندری ماریوپل یک شهر صنعتی مهم اوکراین است که در جریان حمله روسیه به کلی تخریب و نابود شد. این شهر به دلیل وجود یک کارخانه بزرگ فولادسازی خصوصی توسط یک ارتش خصوصی محافظت می‌شد و به همین دلیل نیروهای روسیه برای درهم شکستن دیوار دفاعی این شهر آگاهانه به بمباران بی‌رحمانه غیرنظامیان، بیمارستان‌ها و مدارس دست زده و یک فاجعه انسانی تمام عیار را به وجود آوردند. در طول این حمله بیش از ۲۰ هزار نفر از ساکنان شهر کشته شدند و این در حالی بود که مقامات روسی هرگونه حمله به غیرنظامیان را در این نبرد تکذیب می‌کردند.
این گروه خبری توسط همین ارتش خصوصی و در میان گروهی از ساکنین که با کمک صلیب سرخ در حال خروج از شهر بودند، توانستند از شهر خارج شوند و با استفاده از فیلم‌هایی که به صورت مستند در این ۲۰ روز از داخل ماریوپل تهیه کرده بودند مستند ۲۰ روز در ماریوپل را بسازند.
روایتی که این مستند به صورت روز شمار معکوس تا روز سقوط شهر از این واقعه بیان می‌کند، بیانی بی‌واسطه از مجموعه وقایعی است که در این شهر اتفاق افتاده است. برخلاف آنچه درباره ضرورت حفاظت از غیرنظامیان در جنگ‌ها گفته می‌شود، مردم عادی، زنان و کودکان از اهداف اصلی در جنگ‌ها هستند و در اتاق‌های جنگ از حمله به این اهداف برای تخریب روحیه سربازان درگیر در جنگ و افکار عمومی و جامعه جهانی به شکلی گسترده استفاده می‌شود و به تعبیری حمله به غیرنظامیان حمله روانی به نظامیانی که درگیر نبرد هستند محسوب می‌شود.
شهرهایی که در جریان جنگ جهانی دوم به کلی تخریب شدند آنچه در جریان حمله به شهرهای سوریه در جنگ‌های اخیر اتفاق افتاد، شهرهایی که به همراه همه سکنه و موجودات زنده آن در حمله اتمی به هیروشیما و ناکازاکی به کلی نابود شدند و آنچه در همین زمان در غزه شاهد آن هستیم همگی شاهدی بر این مدعا هستند.
غیرنظامیان و مردم هدف اصلی تخریب و نابودی در جنگ‌ها هستند و ادعاهایی که درباره خودداری از حمله به غیرنظامیان مطرح می‌شود، دروغی بیش نیست.
این در حالی است که تبعات سنگین جنگ‌ها پس از پایان جنگ هم باز به مردم عادی باز می‌گردد. سیاستمداران به کاخ‌های مجلل خود باز می‌گردند و نظامیان ارشد با مدال‌های افتخار بر سر سفره غنائم جنگ می‌نشینند و سرمایه‌داران نیز وارد بازار پرسود بازسازی و نوسازی زیرساخت‌های نابود شده شهرها می‌شوند و زخم‌های جنگ نیز نصیب مردمانی است که سلامت جسم و روان خود را به همراه حاصل زحمات ده‌ها ساله خود که خانه و کاشانه آنان است در جنگ از دست داده‌اند. مردمانی که تا نسل‌ها تاوان این هزینه‌های سنگین و بی پایان را خواهند داد.
لشکر به جاماندگان خانواده‌های بازمانده نظامیان کشته شده و معلولین جسمی و روانی حاصل از جنگ را هم به این فهرست اضافه کنید.
این در حالیست که شعله‌های ابتدایی جنگ آنجایی روشن می‌شود که سیاستمدار یا ژنرالی زیاده‌خواه به این نتیجه رسیده است که برای رسیدن به هدف خود باید این آتش بازی راه بیندازد و الباقی توجیهات و شاخ و برگ‌های ایدئولوژیک، میهن پرستانه و یا منطقی جلوه داده شده پوشش‌هایی برای مخفی کردن این میل به جنگ افروزی و نابودگری ذهنی او هستند.
میل به زندگی و میل به مرگ دو میل اصلی و بنیادین انسان هستند و ما همواره در جایی بین این دو میل اصلی قرار داریم جایی که اولویت ذهنی ما کمک به گسترش زندگی باشد ما در حال فاصله گرفتن از میل به مرگ هستیم و نقطه مقابل آن جاییست که ما در خدمت میل به ویرانگری و مرگ قرار گرفته‌ایم. جنگ افروزی‌ها به هر بهانه‌ای که صورت بگیرند در خدمت این میل انسانی هستند.
توجه به این میل بنیادین انسانی از این رو ضرورت دارد که می‌تواند به ما در تشخیص واقعیت یاری برساند. آنچه امروزه در میان انبوه پیام‌های جهان دیجیتال و مدیا تشخیص آن به معنای واقعی کلمه سخت و تقریبا ناممکن شده است.
هر جا مسیر آغاز جنگ را به سمت نقطه آغازین آن دنبال کنیم، در انتها انسانی را خواهیم دید که اسیر میل ویرانگری و مرگ شده است و با خود ده‌ها هزار انسان دیگر را نیز به کام مرگ و نابودی کشانده است و جنگ‌ها همواره بر علیه مردمانی هستند که کوچکترین نقشی در ایجاد آن نداشته‌اند.
*روانشناس تحلیلی