سینماسینما، محمّد تقی‌زاده
مستند فرار از قصر را باید در امتداد دغدغه‌های تاریخی «احسان عمادی» در مقام روزنامه‌نگار و مستندساز دانست که پیش از این آثاری چون «محاکمه» و «رزم‌آرا؛ یک دوسیه مسکوت» را کارگردانی کرده بود که هر دو در ارتباط با رخدادها و شخصیت‌های تاریخ معاصر هستند و در جشنواره‌های داخلی و همچنین اکران عمومی، مورد توجه قرار گرفتند.
فرار از قصر جدیدترین مستند احسان عمادی است که به تازگی در سینماهای هنر و تجربه به نمایش درآمده و روایتگر فرار چند تن از سران حزب توده از زندان است. فیلمساز به این بهانه به بازخوانی و معرفی چهره‌های مهم این حزب از جمله «حسین روزبه»، «نورالدین کیانوری»، «مرتضی یزدی»، «عبدالحسین نوشین» و «حسین جودت» می‌پردازد و چگونگی این فرار، مختصات حزب توده، چهره‌های سمپات و مرام و مسلک آن را به تصویر می‌کشد.
امتیاز ویژه آثار تاریخی احسان عمادی، سینمایی‌کردن و ساده‌‌سازی تاریخ برای بیینده عام است به نحوی که تاریخ معاصر و حجم زیاد اشخاص و رخدادهای مثل ترور حاج علی رزم آرا یا حزب توده را در قالبی ساده و روان و پرداختی سینمایی به مخاطب ارائه می‌دهد امری که بدون شک به تسلط و تبحر وی در تاریخ و همچنین توانمندی او در دراماتیزه‌کردن این اطلاعات و وقایع مربوط می‌شود.
در مستند عمادی از تمهیدات مختلفی برای بصری کردن فضای تاریخی قصه استفاده می‌شود و شاهد مصاحبه‌های کلاسیک طولانی برای روایت ماجراها و اشخاص هستیم، بخشی از روایت فیلم به مصاحبه‌های کوتاه ویدئویی یا صداهای افراد مربوط است و بخشی از آن موشن گرافیک است. بخش‌هایی نیز برای نمونه که مربوط به فرار از زندان قصر است به صورت رئالیستی با بازیگران فیلمبرداری شده است تا مخاطب با حجم متنوعی از تصاویر روبرو شود که هر یک به گونه‌ای متفاوت قصد دارند ماجرای پیچیده حزب توده و سران آن را روایت کنند.
تصویری که عمادی از حزب توده در مستند فرار از قصر ارائه داده، تصویری است که بیش از آنکه ایدئولوژیک و سیاسی باشد دراماتیک و سینمایی است و سعی کرده از هر یک از سران حزب توده که در فیلم نشان داده می‌شود، ویژگی‌هایی را برجسته و متمایز کند و روی آن متمرکز شود از همین جهت، مخاطبانی که نسبت به این حزب موضعی ندارند یا با آن مخالف نیستند نیز می‌توانند با تماشای این مستند داستانی تاحدود زیادی با ابعاد فعالیت، انگیزه‌ها، اهداف و سرنوشت آن آشنا شوند. نقطه افتراق این مستند که به ویژگی مثبت آن نیز بدل شده این است که با پرهیز از ایدئولوژی و سیاست‌زدگی سعی کرده با اتکا به اسناد تاریخی موجود، روایت توده و سران آن را به مخاطب ارائه دهد. منابعی که عمدتا به کتاب خاطرات، عکس‌های آرشیوی بدیع و تصاویر و صداهایی مربوط است که از نظر سندیت معتبر و از لحاظ پرداخت، بدیع و بکر است.
با وجود امتیازات مذکور، برخی ضعف‌ها و ایرادات نیز می‌توان به فرار از قصر وارد دانست برای مثال به نظر می‌رسد محتوای متنی و بصری که در هر یک از اپیزودها ارائه می‌دهد ساختار و انسجام خاصی ندارد و سازندگان اثر با توجه به دسترسی که به اسناد و مدارک داشتند، داستانی برای آنها ساخته و شخصیت‌هایی را ترسیم کردند، از همین روست که اطلاعاتی که درباره ۵ شخصیت حاضر در مستند ارائه می‌شود از نظر فرمی و محتوایی یکسان نیستند برای نمونه درباره فرزندان و خانواده مرتضی یزدی اطلاعاتی داده می‌شود در حالی‌که در دیگر اپیزودها در این مورد اطلاعاتی داده نمی‌شود و یا به نظر می‌آید اپیزود حسین روزبه به دلیل مراوداتی که با هنرمندان و تئاتری‌ها داشته طولانی‌تر و پرمحتواتر است و شخصیتی چون حسین جودت کمتر پرداخت محتوایی روی آن صورت گرفته تا از این لحاظ بتوان مستند فرار از قصر را در عدم انسجام ساختاری و نظم میان اپیزودها، ناقص و دچار ایراداتی دانست.