اصغر نعیمی
سیانور فیلم مهمی است. اهمیت فیلم از دو منظر قابل توجه است، اول مضمون و درونمایه آن و دوم شکل مواجه فیلمساز با این مضمون و نحوه روایت آن در مدیوم سینما…
حوادث پس از تغییر ایدئولوژی در سازمان مجاهدین خلق و استحاله آن از جنبشی که بنیانگذاران آن تمایلاتی مذهبی داشتند به سازمانی چریکی با تمایلات چپ یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ سیاسی معاصر است و تسویه حساب های خونین داخلی و ترورهای درون گروهی، که ناشی از مقاومت نیروهای مذهبی در برابر این چپ روی بود، سرآغاز مسیر محتومی شد که تبعاتش تا به امروز ادامه دارد. در دل این بخش از تاریخ معاصر رازها و البته دروغ هایی پنهان است که واکاویی و بازگویی شان مایه حیرت و البته عبرت است.
این که چرا سینمای ایران تا کنون از رفتن به سمت این فراز مهم از تاریخ و موقعیت ملتهب غفلت کرده خود موضوع بحثی مفصل است. بخشی از این دلایل در بی مهری و کم توجهی هایی که از سوی نهادهای رسمی و دولتی نصیب سیانور شده قابل ردیابی است. به نظر میرسد هنوز هم فیلم ساختن درباره تاریخ مبارزات چریکی و به خصوص سازمان مجاهدین و واکاویِ زمینه ها و دلایل انحراف این جریان ها و تفکرات التقاتی، با ملاحظات و محافظه کاری هایی روبرو است که باعث می شود مسئولان چندان رغبتی نداشته باشند پای کار آن بیایند. به هر حال این قبیل موضوعات و مضامین میدانِ پرخطر و موضوع پرمناقشه ای است و ابعاد مختلفی دارد که مدیریت فرهنگی محافظه کار را نگران می کند، تا حدی که ترجیح می دهد گرد آن نچرخد و خودش را دچار دردسر نکند.
اهمیت سیانور در این است که نشان داد می توان سراغ این دوایر ملتهب رفت و از این میدان مین به سلامت گذشته و حق مطلب را ادا کرد… این کم دستاوردی نیست.
وجه دیگر شیوه روایت این داستان در قالب داستانی جذاب است. در سینمای ایران معمولا بیشتر آثاری که زمینه های تاریخی دارند در تبدیل به فیلمنامه قابلیت های دراماتیکی برای شان طراحی نمی شود، برای همین حاصل نهایی از روایت مستند آن حادثه فراتر نمی رود، اما در سیانور هر چند با هوشمندی مقطع و برشی از تاریخ انتخاب شده که فی النفسه جذاب است اما فقط به قابلیت های مستند موضوع اکتفا نشده و با متنی روبرو هستیم که موضوع و حادثه را ضمن حفظ زمینه های تاریخی و واقعی آن دراماتیزه کرده. بنابراین جذاب و پرکشش است. از این جهت فیلم نمونه خوبی از فیلم ساختن در بستر حوادث تاریخ معاصر است.
سیانور فیلمی است که سازندگانش به اجرا اهمیت داده اند و اصطلاحا کم فروشی نکرده اند. فیلم در صحنه پردازی دقیق است و فضای دوره تاریخی که داستان در آن می گذرد با مهارت و جزییات بازسازی شده. چینش و ترکیب بازیگران جذاب است، بازی ها تاثیرگذار و کارگردانی متناسب و خوش حس و حال. ساختن فیلمی در قواره سیانور با این میزان دقت در جزییات و در عین حال جذاب و دیدنی از کار درآوردن آن کار دشواری است که بهروز شعیبی به خوبی از عهده اش برآمده. حاصل فیلمی است درگیر کننده که به گمانم اگر خوب معرفی شود مورد استقبال مخاطبین قرار خواهد گرفت چون در سبد اکرانِ امسالِ سینمای ایران پیشنهاد متفاوتی است.
امیدوارم این اتفاق بیفتد.