سینماسینما، میثم محمدی:

فیلم ساختن با فیلمساز شدن بسیار تفاوت دارد، اینکه ساحت سینما را درک کنی و فارغ از نگاه عاری از دغدغه و دور از نگرش تک بعدی و صنعتی، عاشقانه تکلیف خودت را با سینما بدانی که از این هنر چه میخواهی و به کجا خواهی رفت، شاید اصل و اساس ورود به دنیای فیلمسازی باشد. امروز تولد یک نمونه بارز از معدود فیلمسازان وطنی و جهانی است که از همان گامهای اول سینما و شاکله آن را درک کرد. اصغر فرهادی از جوهره اصلی سینما، یعنی فیلمنامه نویسی آغاز کرد و آزمون و خطاهای خود را در چهارچوب فیلمنامه بعنوان جغرافیای حیاتی شکل‌گیری جهان داستانی یک اثر انجام داد. بی تردید وسواس و شناخت تئوری و داشتن یک ایدئولوژی شخصی در آثار فرهادی از «رقص در غبار» و «شهر زیبا» تا «فروشنده» مشهود و تاثیر نگاه او در مقام نویسنده در آثاری چون «ارتفاع پست» حاتمی‌کیا، «محاکمه در خیابان» مسعود کیمیایی و «کنعان» مانی حقیقی قابل جستجو است. او در آستانه اکران جدیدترین اثر بین المللی خود، به مرزی از پختگی رسیده است که حالا حضورش در هر رویدادی هویت بخش است و اعتباری دوچندان به آن رویداد می‌دهد. اما کارنامه فرهادی آثار قابل تامل و شگفت انگیزی دارد که نمی توان از آنها عبور کرد. «شهر زیبا» که عاشقانه ای تراژیک با فیلمنامه ای موفق و برخوردار از درامی هیجان انگیز است، تا «درباره الی» که به اعتقاد من شناسنامه بی چون و چرای فرهادی در جریان معرفی جهانی او محسوب می شود. یک فیلمنامه کلاسیک در ساختاری مدرن و متکی بر خرده پیرنگ‌های غافلگیرکننده و بازیهای درخشان و همچنین رفتار باهویت و اثرگذار دوربین فیلمبرداری که در خدمت کلیت اثر خوش رقصی می‌کند. «درباره الی» عصاره نگاه فرهادی به جهان پیرامون و یک معرف سابژکتیو از زاویه نگاه و تفکر یک فیلمساز جهانی با زبانی فراگیر در دنیاست. الی جاده حضور جهانی فرهادی را هموار کرد تا او در تداوم همان دنیای پر پیچ و خم خود داستان جدایی را روایت کند و با «جدایی نادر از سیمین» ثابت کند که موفقیت او اتفاقی نبوده و او بزنگاهها را شناخته است. یک درام خانوادگی عمیق از روابط یک زوج که در لایه های درونی به خلوتهای انسان مدرن ورود می‌کند و ذهن او را به چالش می‌کشد. اثری که در جشنواره‌های جهانی و رویدادهای معتبر سینمایی همه را محکوم به تحسین کرد و آکادمی اسکار را مجاب به احترام به یک اثر ایرانی کرد. البته که نباید از «چهارشنبه سوری» که پیش از «درباره الی» در جشنواره فجر و جشنواره‌های جهانی درخشیده بود، عبور کرد. فیلمی که می توان فیلمنامه آن را یکی از چفت و بست دارترین فیلمنامه های فرهادی دانست که شاید نسبت به «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» چاشنی ایرانیزه بیشتری داشت. هر چند که فرهادی پس از موفقیت «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» در سطح جهانی با تغییر جغرافیای اثر بعدی خود یعنی «گذشته» نتوانست بر همان مدار بچرخد، اما با «فروشنده» که به زعم من و حتی با وجود دریافت جایزه بازیگری و فیلمنامه از جشنواره کن و موفقیت در اسکار، همانند گذشته ندرخشید و آن تبحر در جزییات حساب شده و منطقی را شاهد نبودم، البته که هیجان و دلهره و کشمکش میان مخاطب و جهان داستان به وضوح لمس می شود و فرهادی این را ثابت کرده که در نقطه ای ایستاده که نمی توان آثار او را در دسته بندی‌های عام و خاص قرار داد، بلکه مخاطب او جهانشمول است. حالا فرهادی در آستانه سالروز تولدش با کوله‌باری از تجربه و فتح قله های جهانی چون اسکار، خرس طلایی و نقره‌ای برلین، جایزه گلدن گلوب و دیگر نشانهای افتخارآمیز جهانی، با «همه می دانند» در فستیوال کن حضور دارد و نام او آمیخته با افتخاری دیگر برای ایران محسوب می شود و حالا این جشنواره بار دیگر با افتخار اثر او را اکران خواهد کرد. اما باید دید که عزیمت دوباره فرهادی به جغرافیایی دیگر پس از فیلم «گذشته»، تجربه ای موفق را برای او به همراه خواهد داشت یا اینکه باید بپذیریم که فرهادی جهان را از زاویه نگاه انسانهایی که با آنها زیسته بهتر می بیند و در برقراری ارتباط تماتیک جهان داستانی خود در ایران با دنیا متبحرتر است. به هر رو اصغر فرهادی بی تردید یکی از مهمترین و موثرترین هنرمندان عصر حاضر است که ملیت ایرانی او افتخاری برای ایرانیان است و سالروز تولدش یادآور چشم باز کردن مردی است که فتح قله‌های سینمایی را در سر داشته و حساب شده و جدی با سینما زیسته است.