سینماسینما، محمدرضا بیاتی*
در مستند زندگینامهی پله، بهترین فوتبالیست جهان تا پیش از ظهور مارادونا، داستان رشد و بالندگی یک اَبَرستاره را میبینیم. قهرمانی سیاهپوست که نه فقط برای برزیل که برای صدها میلیون، بلکه میلیاردها نفر از مردم به اسطورهای دستنیافتنی بدل میشود. او با هنرش چشمها را خیره و دلها را میبَرَد و گل میزند و گل میزند تا به عدد باورنکردنیِ هزار گل میرسد. در اوج محبوبیت است که نظامیان در برزیل کودتا میکنند و مردم گرفتار روزهای تلخ و سختی میشوند. پلهی قهرمان به کشور بازمیگردد. استقبال گرم از اسطوره یکباره به موجی از سرزنش و حتی نفرت تبدیل میشود؛ چون قهرمان آنها در برابر درخواست نظامیانِ کودتاچی مقاومت نمیکند و به دیدار آنها میرود. پله برای بسیاری یکباره از عرش به فرش سقوط میکند و بعدها در پاسخ به سرزنشها میگوید چه کاری از دست من برمیآمد من فقط یک فوتبالیست بودم! در ایران کودتایی در کار نیست اما در واکنش به ناکارآمدیها و معضلات اجتماعی و انتظارات مردم از اصغر فرهادی او هم دقیقاً همین جمله را بعد از جشنوارهی کن بکار برد و گفت؛ من فقط یک فیلمسازم! در بخش دیگری از مستند یکی منتقدانِ پله میگوید او میتوانست مثل محمدعلی کِلِی، بوکسور افسانهای، عمل کند که -تقریباً همزمان با پله- در آمریکا به جنگ ویتنام اعتراض کرده بود؛ اما در پاسخ به این انتقاد یکی از هواداران پله استدلال میکند که اعتراض محمدعلی در آمریکای دموکراتیک عواقب سنگینی برای او نداشت درحالی که پله نمیدانست در صورت تقابل و مخالفت با نظامیان بیرحم و نامهربان چه سرنوشتی در انتظار اوست. به بیان روشنتر، گاهی انتظارات، معقول و شدنی است و گاهی ناممکن یا فوق توان و طاقت افراد است. بنظرم برخلاف مواردی مانند پله در ماجرای وریا غفوری، انتقادات و انتظارات از رامبد جوان کاملاً بجا و موجه است؛ رامبد اسم وریا، کاپیتان سابقِ تیم استقلال، را در خندوانه سانسور میکند چون وریا مورد غضب برخی مدیران است. او در یک عذرخواهیِ تصویری میگوید خودِ او این کار را انجام داده و دلیلاش را پیشگیری از مشکلات احتمالی در پخش خندوانه اعلام میکند. همهی ما میتوانیم اشتباه کنیم و عذرخواهی، نشانهی شهامت و مسئولیتپذیری اخلاقی است. اما باور به خطاپوشی و مدارا با اهل مدارا به معنای تعطیل نقد بیغرضِ اتفاقات نیست. نگارنده -در چند یادداشت- نظرم را دربارهی جنبههای پیچیده و متعارضِ واقعیت گفتهام، با این وجود این تعارضها همیشه بیراهحل نیستند و گاهی یکی از کفههای تعارض، بروشنی سنگینتر است و تشخیص و انتخاب درست، دشوار نیست و نمیتوان هر اتفاق ناموجهی را توجیه کرد و در چرخهی بیپایانِ نسبیت اخلاقی افتاد. مورد وریا و رامبد یکی از این موقعیتهاست. رامبد در توجیه سانسور اسم وریا میگوید نگران بوده که برنامه با مانعِ پخش مواجه شود و امتیازات مسابقه بهم بریزد! هرچند مدیریت شبکهی نسیم رندانه پشت رامبد را خالی کرده و گفته مشکلی با هیچ نامی ندارد اما حتی در صورت پخش نشدنِ یک قسمت از یک برنامه آیا روشن نیست که -در این تعارض- اهمیت مسألهی وریا ابداً قابل مقایسه با عواقب مسابقهی قاطیبازی نیست؟! اگر برای اصلاح امور تا این حد هم حاضر به هزینهدادن نیستید تردیدی نکنید که دیر یا زود بخشی از یک روند نادرست خواهید شد. من خندوانه را دوست ندارم و با نگاه و سلیقهام سازگار نیست. فارغ از یک نقد بنیادی که از بیان آن صرفنظر میکنم بنظرم طنز و سرگرمی آن را بزرگسالانه نیست و نوعی کودکانهگی منفی در آن است که نیازمند تحلیل است؛ بخصوص که در پس پشتِ دیدگاه رامبد این احساس القاء میشود که میخواهد یک سبک از شادی و زندگی را به همه تعمیم بدهد. با اینحال باید جنبههای مثبت آن را هم دید؛ بجز کشف جنابخان که استعداد کمنظیری است شاید مهمترین کارکرد خندوانه ایجاد زمینه و فرصت برای شناسایی استعداد دختران است؛ تصور کنید در شرایطی که دیدگاهی میخواهد محدودیتهای زیادی را به جامعه القا کند دختری کمدین بیاید مردم را بخنداند! گمان میکنم این نکته را یکبار گفتهام اما باز تکرار میکنم یا نباید به هیچ کاری تن داد یا اگر قرار به انجام کار است، در شرایط موجود، از این تعارضها گریزی نیست. باید هشیار بود. تصمیم ماست که تعیین میکند ما چه کسی خواهیم شد.
*فیلمنامهنویس و فیلمساز

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سرنوشت «کلاه قرمزی» در انتظار «جناب خان»؟
- پایان اکران فیلم پرفروش سال/ «چپ، راست» به سینماها میآید
- آینده مبهم «خندوانه» از نگاه رامبد جوان
- رامبد جوان تهیهکننده فیلم کوتاه «فقط مه واقعی است!» شد
- بازگشت «خندوانه» به تلویزیون از عید فطر
- گزارشی از واکنشها به ویدئوی اعتراضی مهرجویی/ اندوه عمومی سینماگران ایرانی
- فینالیستهای خندانندهشو۳ مشخص شدند
- بازگشت جنابخان از پنجشنبه به «خندوانه»
- معجونی، ژوله و جوان داوران خندانندهشو ۳ شدند
- کلیشههایی که با بازیهای رامبد جوان شکست
- یک استاد دانشگاه : خنداندن درخندوانه بسیار تصنعی است/خندوانه در این سالیان رقیب خوب نداشته
- مجید ابهری رفتار شناس : با ساعت مچی رامبد جوان میتوان زندگی حداقل ۵۰دانشآموزنیازمند را تامین کرد
- اینبار، ساعت گرانقیمت و ۲۱۶ میلیون تومانی رامبد جوان، جنجالی شد
- فصل هشتم «خندوانه» در راه است + تیزر
- نسیم سرد تابستانی/ درباره برنامههای شبکه «نسیم»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- سینماسینما/ گفتوگو با بابک جلالی به مناسبت اکران فیلم «فرمونت» در فرانسه/ آدمهای حاشیه جامعه برایم جالب هستند
- مجمع منتقدین نیویورک بهترینها را برگزیدند/ «آناتومی یک سقوط» بهترین فیلم بینالمللی
- پخش سریال جدید مازیار میری از امروز آغاز شد
- اهمیت جزئیات کلیدی/ نگاهی به سریال «هفت»
- «پایان دنیا» در شیراز به صحنه رفت
آخرین ها
- نمایش فیلم «دِرب» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- هم اندیشی نمایندگان شورای عالی تهیهکنندگان با هئیت رئیسه و مدیرعامل خانه سینما برگزار شد
- «کاپیتان من» در مستندات یکشنبه و «مکالمه» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- آیا رضا عطاران رکوردهای فروش ۱۴۰۲ را میشکند؟
- علی فروتن: برای تئاتر کودک باید کلیه خود را بفروشیم
- رونمایی از ۲ کتاب در خانه هنرمندان ایران
- اهمیت لایههای زیرین قصه در فیلم کوتاه/ بازی گرفتن از نابازیگران سخت بود
- روزنامه همشهری : روزی خواهد رسید که دیگر این کمدی های تکراری برای مخاطب جذابیت نخواهد داشت
- اوائل انقلاب عده ای می خواستند سینما در کنار عرق خوری و فساد و فحشا زیر نظر منکرات باشد!
- هنری کسینجر و دانشمند فیلم دکتر استرنج لاو
- «مرز بیپایان» برگزیده جشنواره تفلیس شد
- برگزاری «دوره شاهنامهخوانی» در موزه سینما
- «کت چرمی» و «کاپیتان» مسافر هند شدند
- با نمایش فیلم «دِرب»؛ اکران آنلاین فیلمهای هنری در فیلمنت راهاندازی شد
- آل پاچینو در «کشتن کاسترو» بازی میکند/ فیلمی تاریخی درباره ناگفتهها
- تلاش صداوسیما برای فرار از بحران مخاطب با بازگرداندن چهرهها/ راه چاره چیست؟
- حقایقی درباره علی حاتمی به بهانه سالروز درگذشت این فیلمساز مطرح
- «بازگشت افتخار آمیز مردان جنگ» و «اعترافها و دروغها» روی صحنه نوفللوشاتو
- پایان جوایز فیلم کوتاه مستقل لهستان با یک جایزه برای ایران
- «حیوان» هندی پرفروشترین فیلم گیشههای جهان شد/ سبقت از «ناپلئون»
- بازگشت فرزاد حسنی به تلویزیون
- پرونده قتل داریوش مهرجویی به دادگاه مطبوعات رسید/ هیات منصفه «رکنا» را مجرم دانست
- رئیس سیمافیلم تشریح کرد: صداوسیما خبر ساخت فیلم «پایتخت» را نداده است
- سلیمان سیسه در «سینماحقیقت»
- پخش سریال جدید مازیار میری از امروز آغاز شد
- ویل اسمیت در عربستان از پروژه جدید سینمایی خود گفت
- دیوید ممت: سینما به دیالوگ نیازی ندارد/ مهم خسته نشدن است
- کایه دو سینما بهترین فیلمهای ۲۰۲۳ را معرفی کرد
- افتخار در قبرستان/ در مذمت برشماری مشایعتکنندگان مرحوم معصومی
- ۴ اثر ایرانی در جشنواره فیلم کودک المپیا