سینماسینما، ایلیا محمدینیا
خانه سیاه است به عنوان نخستین فیلم و متاسفانه آخرین فیلم فروغ در مقام کارگردان اثری مهم و ارزشمند در سینما و خاصه سینمای مستند محسوب می شود. هر چند در همان سالهای دهه چهل تا همین چند سال پیش در اینجا کوشیدند فیلم را فاقد ارزش هنری دانسته و اثری دروغین بخوانند تا نادیده بگیرند و البته در بهترین حالت در اوج استیصال تلاش کردند موفقیت فیلم را تنها مرهون حضور و نام ابراهیم گلستان بدانند که خب فیلمسازی مهم و اثر گذار در سینما بود و هست.
یادم می آید کامران شیردل فیلمساز شهیر و ارزشمند سینمای مستند در نشستی که با حضور یکی دو فیلمساز جوان در حاشیه جشنواره فیلم مستند کیش در سال ۱۳۸۲ داشت می گفت که فیلم خودتان را بسازید بدون آنکه به حضور جشنواره ای آن فکر کنید. فیلم خوب سرانجام راهش را پیدا می کند.
خوشبختانه اما نادیده گرفته شدن فیلم در اینجا توسط منتقدان و برخی چهره ها که داعیه هنر و سینما داشتند باعث نشد این اثر ارزشمند به محاق فراموشی رود. نقد چند منتقد خوشنام سینما همچون جاناتان رزنبام و مستند ساز فرانسوی کریس مارکر و انتخاب «خانه سیاه است» در نظر خواهی سال ۲۰۱۲ نشریه سایت اند ساوند در میان ۲۵۰ فیلم برتر جهان نگاه ها را در اینجا تعدیل و عوض کرد. البته بعدها درباره آثار اولیه فیلمسازانی همچون سهراب شهید ثالث و عباس کیارستمی و… همین اتفاق در اینجا افتاد تا افتخار کشف و شناسایی آنها به جشنواره ها و منتقدان خارجی برسد.
به هر روی آنچه که مهم است حضور ردپای شاعرانگی فروغ در مستند جذاب و هنوز و تا ابد دیدنی اوست.
اینکه چگونه می توان درباره مساله ای همچون بیماران جذامی محبوس در جذامخانۀ بابا باغی تبریز که کمتر فیلمسازی با توجه به عدم شناخت و آگاهی کافی از بیماری جذام در آن سالها جرات نزدیک شدن به آن را داشت فیلمی ساخت و در دام شعار زدگی و سانتی مانتالیسم رایج اینگونه آثار نیفتاد.
اینکه چگونه در طی ۱۲ روز، مستندی ماندگار ساخت که بتوان در لایه های مختلف آن نگرش های فلسفی و حتی سیاسی را گنجاند به نحوی که اصطلاحا از فیلم بیرون نزند و لطمه ای به فیلم وارد نشود.
با نگاهی گذرا به این فیلم و اشعار فروغ به ویژه در دو مجموعه «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» به خوبی می توان درک کرد که می توان شاعرانه فیلم ساخت اگر شعر را خوب درک کرده باشی. درست همانند همان کاری که عباس کیارستمی در بسیاری از آثارش به انجام رساند. با نگاهی به جهان بینی فیلم هایی همچون «زیر درختان زیتون» «زندگی و دیگر هیچ»، «طعم گیلاس» و «باد ما را خواهد برد» و… که در آنها مسئله اصلی و ظاهری مرگ است لایه هایی پررنگ از شور و حرارت در زندگی را می توان یافت. درست همانگونه که در تنها فیلم فروغ همین فرمول رعایت شده است. اینکه کیارستمی تا چه اندازه تحت تاثیر فیلم خانه سیاه است بود و یا اینکه خود به دور از هر گونه تاثیر پذیری به این نگاه مستقل شاعرانه در فیلم هایش رسید نیاز به بررسی و مداقه در مجالی دیگر دارد.
امروز هشتم دی ماه زاد روز شاعری جوانمرگ است که در عمر کوتاه خود توانست در عرصه شعر و فیلمسازی اثر گذار باشد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اختتامیه جایزه «ارغوان» به یاد ابراهیم گلستان
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- ابراهیم گلستان؛ هنرمندی که خود یک اثر هنری بود
- پیام کانون کارگردانان سینمای ایران به مناسبت درگذشت ابراهیم گلستان
- ابراهیم گلستان درگذشت
- آثار کیارستمی، شیردل، گلستان، نادری، بنیاعتماد و… در ایتالیا اکران میشوند
- جاودانگی صدا تا ابد/ به مناسبت سالگرد درگذشت محمدرضا شجریان
- «تا جمعه، رابینسون»؛ رودررویی مجازی دو سینماگر بزرگ از دو موج نو
- سینماسینما/ جشن تولد سینهفیلها برای گدار/ گلستان و گدار روبروی هم در «تا جمعه، روبینسون»
- مروری بر کارنامه چهار فیلمساز مطرح سینمای ایران در برنامه سینماتک خانه هنرمندان/ چگونه دوربین به خانقاه دراویش راه یافت
- نمایش «مستندهای کمیاب» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- بر بلندای موج فروغ/ فعالیتهای پرشمارِ این روزها دربارۀ فروغ فرخزاد
- روایت ناصر صفاریان کارگردان ۳فیلم مستند درباره فروغ فرخزاد از مصائب ساخت این فیلمها
- برشهای کوتاه/ مستند «گنجینههای گوهر»
- عکس پرویز پورحسینی و فروغ فرخزاد در نمایشی از پری صابری
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تازههایی از هفتاد و هشتمین جشنواره کن
- با موافقت شورای پروانه فیلمسازی؛ ۶ فیلمنامه پروانه ساخت سینمایی گرفتند
- سومین جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی به پایان رسید/ برگزیدگان دو بخش سینما و تئاتر معرفی شدند
- درباره یک خبر بی نهایت وحشتناک و غم انگیز
- شکستِ دنباله «جوکر»؟ «جوکر: جنون مشترک» به نقطه صفر رسید
آخرین ها
- پیدا شدن جسد یک بازیگر در خانهاش
- دیدار اصغر فرهادی با علاقهمندان فیلمهایش در استانبول
- فیلمی که اطلاعاتش مخفی نگه داشته شده؛ لوپیتا نیونگو به فیلم کریستوفر نولان پیوست
- «کتابخانه نیمهشب» روی صحنه میرود
- سه نمایش برای مستند «۹۹-۱۹» در یک هفته
- با موافقت شورای پروانه فیلمسازی؛ ۶ فیلمنامه پروانه ساخت سینمایی گرفتند
- درباره فیلم جدید رابرت زمکیس/ «اینجا»؛ یک قرن را طی می کند، اما بدون حرکت دوربین
- سوینا منتشر میکند؛ نسخه ویژه نابینایان «مورد عجیب بنجامین باتن» با صدای مهدی پاکدل
- «پینگو» بعد از ۱۸ سال بازمیگردد
- جوایز اصلی فستیوال فیلم هانوی به «بی سر و صدا» رسید
- درباره یک خبر بی نهایت وحشتناک و غم انگیز
- نمایش وقتی الاغا عاشق میشوند / گزارش تصویری
- تریلر قسمت هشتم منتشر شد؛ «مامویت غیرممکن» با تام کروز پایان مییابد؟
- ستاره اسکندری: ساخت «خورشید آن ماه» مسئولیت اجتماعی من بود
- «سودابه»؛ فیلمی برخلاف ذائقهسازی مرسوم سینمای ایران
- سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند به شیوه «آکادمی» داوری میشود
- یادداشتی کوتاه در مورد تئاترِ ناصدا..
- درباره ساخته جدید علی عباسی/ امتحان نهایی «شاگرد»
- زندگینامه بیتا فرهی منتشر میشود
- هانس زیمر: خلق موسیقی برای فیلم «بلیتز» و چالشهای نوای جنگ جهانی دوم
- شکستِ دنباله «جوکر»؟ «جوکر: جنون مشترک» به نقطه صفر رسید
- فشار سیاسی و خروج یک فیلم از داوری آکادمی؛ موافقت اردن با درخواست آذربایجان برای خروج «سرزمین شیرین من» از اسکار
- رالف فاینز و ژولیت بینوش بار دیگر همبازی می شوند
- مرجان اشرفیزاده: برگزاری جشنواره میراثفرهنگی در شهرهای کوچک آنها را به قطب گردشگری تبدیل میکند
- به زبان ترکی؛ «بند ناف» در استانبول روی صحنه میرود
- بر اساس یک نظرسنجی؛ «اوپنهایمر» بهترین فیلم دهه ۲۰۲۰ شد
- ساخت مستند زندگی نویسنده و مترجم سرشناس
- رامبد جوان با یک رئالیتیشو در شبکه نمایش خانگی/ انتشار دوبله «ترنسفورمرز»
- حمایت انجمن تهیه کنندگان مستقل از تفکیک جشنواره جهانی و ملی فجر
- دو جایزه بینالمللی به «پریسان» رسید/ راهیابی فیلم کوتاه «چسب زخم» به جشنواره آلمانی