سینماسینما، سحر عصر آزاد
نمایش یک عاشقانه گرم در هفتمین روز جشنواره فجر، زهر تماشای فیلم های سیاسی و شعاری قبلی را پاک کرد و به طبیعت بکر آذربایجان و روستاهای خوی برد.
«لباس شخصی» نخستین فیلم سینمایی امیرعباس ربیعی است که به پرونده حزب توده در دهه ۶۰ و سال های آغازین انقلاب می پردازد. فیلمی که در فرم و ساختار به شدت وامدار فیلم های محمدحسین مهدویان اما در اجرایی به مراتب ضعیف تر و طبعاً غیر اصیل است. این وامداری که بیشتر به کپی برداری پهلو می زند تنها نقطه ضعف فیلم نیست، چراکه بیش از هر چیز نگاه اغراق شده فیلمساز به سینما، درام، شخصیت پردازی و … باعث شده با فیلمی صرفاً امنیتی مواجه باشیم که قهرمان و ضد قهرمان آن از پیش تعیین شده و به شکلی اغراق شده و غیر واقعی سفید و سیاه هستند. یاسر قهرمانی است که فیلمساز برای برجسته کردن او حتی همکاران در بخش های مختلف سیستم اطلاعاتی را تا تبدیل شدن به یک کاریکاتور تضعیف کرده تا او تبدیل به مغز متفکری منحصر به فرد شود که سیر زمان و مکان می کند و همیشه و همه جا حضور دارد و همه حدس و گمان هایش درست است. فیلمساز برای اینکه به این قهرمان تخت کمی بعد و انگیزه واقعی بدهد، خانواده ای نصفه و نیمه برایش طراحی کرده که به فاصله دو سکانس حضور دختربچه و شهادتش در بمبگذاری اتفاق می افتد تا یاسر انگیزه بیشتری پیدا کند و چند سکانس بعدتر خود را پدر کودکی بداند که در بمبگذاری خرابکارها کودش را از دست داده و انگیزه مبارزاتی بیشتری دارد! اما واقعیت این است که رابطه ای شکل نگرفته که فقدانش مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد و این پرداخت هیچ تفاوتی ندارد با اینکه چنین موقعیتی در دیالوگ ترسیم می شد. هرچند فیلمساز تلاش کرده با اغراق در اجرا و پرداخت این صحنه، مخاطب را به اصطلاح درگیر کند. تحلیل میزان وامداری فیلم به مستندات و واقعیت موجودیت حزب توده هم بماند برای مطلعان و افرادی که به این حیطه اشراف دارند. اما نکته پایانی اینکه تماشای نماهای مستند روی تیتراژ پایانی جذابترین بخش فیلم بود.
«خروج» بیستمین فیلم ابراهیم حاتمی کیا است که همچنان بر مسیر نمایش قهرمان معترض به اجتماع، سیاست و … حرکت می کند اما حتی یادآور فیلم های متوسط کارنامه او نیست. فیلم با وامداری به ماجرایی واقعی شروعی جذاب و کلاسیک دارد که قهرمان تک افتاده خود را در جغرافیای بکر مزرعه پنبه در مواجهه با تهدید حضور هلی کوپتر رئیس جمهور قرار می دهد. همین شروع جذاب و در عین حال نمادین از آن کاشت های هوشمندانه است که در ادامه بسط یافته و تلاش پیرمرد را برای رساندن اعتراضش به گوش رئیس جمهور طرح ریزی می کند. اما فیلم از لحظه ای که پیرمرد را در ارتباط با مردمان روستا و شهادت پسرش قرار می دهد، با نگاهی اغراق شده به گونه ای پیش می رود که دیگر وامداری به رئالیسم دغدغه اش نیست و به همین دلیل هم مجموعه ای تیپ وار از آدم های روستا را به کاروان تراکتورسواران تبدیل می کند تا راهی سفری نمادین و نمایشی شوند که از رویکرد رئال ماجرای واقعی فرسنگ ها فاصله دارد. تعدد کاراکترهای تیپ وار فیلمساز را بر آن داشته تا طنزی ناملموس را وارد کار کند تا میانه قصه خود را پیش ببرد و درام را به شکلی لوث شده به سرمنزلی که دیدار با مشاور رئیس جمهور است، برساند. وفور شعر و شعار و جملات قصار در دیالوگ ها و غلو در پرداخت کاراکترها و ماجراها که نقد به همه چیز و همه کس را در پی دارد، توانسته از تأثیرگذاری بطن رئال موقعیت بکاهد و مخاطب را به نمایشی از واقعیت نزدیک کند که همراهی با آن در طول ۲ ساعت به سختی پیش می رود.
«آتابای» پنجمین فیلم نیکی کریمی پس از «یک شب»، «چند روز بعد»، «سوت پایان» و «شیفت شب» است که بر اساس طرحی از کریمی و فیلمنامه ای از هادی حجازی فر ساخته شده که خود نقش کاراکتر آتابای را به عهده دارد. تعامل هوشمندانه بین نویسنده و کارگردان باعث شده با توجه به اشراف و شناخت حجازی فر از آذربایجان و روابط و مناسبات جاری بین این قوم و جغرافیا و منطقه ای که به عنوان بستر درام انتخاب شده، فیلم واجد تازگی و گرمایی دلپذیر در روایت، شخصیت پردازی و کارگردانی باشد. بخصوص که ساختار روایی نریشن کمک کرده تا مخاطب از ابتدا با درونیات کاراکتر مواجه شود. روندی که در ادامه با توجه به مسیری که آتابای طی می کند تا رجعتی از درون به جهان بیرون داشته باشد، به تدریج به تعامل او با جهان و آدم های اطرافش می رسد و به تدریج منولوگ های او کاهش یافته و به سوی دیالوگ واقعی و حتی اعتراف عاشقانه می رود. حجازی فر با شناختی دقیق از رفتارشناسی مردمان این قوم، تصویری تازه و غیر کلیشه ای از رابطه بین پدر و پسر، دایی و خواهرزاده، دو رفیق و حتی عاشق و معشوق ارائه می دهد همچنان که در ترسیم جهان ذهنی آتابای و رویاها و کابوس هایش هم به باورهای خاص این قوم رجوع می کند تا این شناسنامه قومی دقیق و روشن و در عین حال دراماتیک و نوآورانه باشد. فیلم از ترکیب جذاب حجازی فر و جواد عزتی به شکلی ملموس بهره برده و واقعیت این است که کاراکتر از پیش تعیین شده هر دو را؛ بخصوص عزتی، در ذهن مخاطب می شکند و او را وامی دارد بیواسطه با آتابای و یحیی مواجه شود. هرچند «آتابای» ظاهراً فیلمی مردانه درباره یک عاشق تنها و زخم خورده است اما این حاکمیت جهان مردانه کاراکتر در پیوند با نگاه جزئی نگر زنانه و عشقی ملموس به نقطه تعادل و تبدیل شدن به فیلمی عمیق می رسد.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مرور آثار نیکی کریمی در ایتالیا
- مردی تحت تاثیر/ نگاهی به فیلم «آتابای»
- «موقعیت مهدی»، «آتابای» و زبان مادری
- «آتابای» از ماه آینده در ترکیه اکران میشود
- معرفی برگزیدگان چهاردهمین جشن منتقدان/ جوایز اصلی به «آتابای» رسید
- «دینامیت» در صدر فیلمهای پرفروش ۱۴۰۰
- تبریزیهای افراشته در باد/ نگاهی به فیلم «آتابای»
- کارکرد دراماتیک سیگار در فیلم «آتابای»
- «آتابای»؛ فرجام مردی که از عشق تمرد کرد
- اکران مردمی «آتابای» در مشهد + عکس
- ژان میشل فرودون، منتقد سینمایی فرانسوی: «آتابای» گواهى بر آزادی درونى فیلمساز است
- تسنیم : آتابای فیلمی افسرده و زاویهدار با فرهنگ ایرانی است
- مفاهمه و مکاشفه/ نگاهی به فیلم «آتابای»
- آخرین آمار فروش دو فیلم تازه اکران شده در سینماها
- انتقاد تسنیم از سینماداران به خاطر توجه بیشتر به فیلمهای سخیف و کم توجهی به فیلمهای جدی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- ورود قوه قضاییه به ماجرای «حراج تهران»
- صحبتهای رئیس هیئت داوران جشنواره برلین/ همه فیلمها سیاسیاند
- یکی از بزرگان سینمای موج نوی برزیل درگذشت
- واکنش سیمین غانم به اقدام جشنواره موسیقی فجر؛ از مردم جایزه گرفتهام
- برگزاری ششمین کنگره بینالمللی سلامت همراه با مشارکت همراه اول
- «مادرم بلوط» در انجمن «اشا» نمایش داده میشود
- به بهانه نامساعد بودن شرایط جوی جنوب کشور؛ اختتامیه تجلی اراده ملی فیلم فجر ۴۳ در پردیس ملت برگزار میشود
- پاسخهای آشتیانیپور به شبهات رأیگیری مردمی جشنواره فیلم فجر
- «پدینگتون در پرو» از ۱۰۰ میلیون دلار گذشت
- آخرین روز جشنواره موسیقی فجر / گزارش تصویری
- برگزیدگان بفتا ۲۰۲۵ اعلام شد
- پنجمین شب جشنواره موسیقی فجر / گزارش تصویری
- چیزی شبیه پرسهزدن در سالن نمایشی با آدمهایی که نمیشناسی
- مشکلات و رویاهای فیلمسازان خارجی در هالیوود!
- دوست دارم درباره خاتمی و احمدینژاد هم فیلم بسازم/ گفتگو با عارف افشار درباره «ضدقهرمان»
- «شوگان» بیشترین جایزه را گرفت؛ اعلام برندگان انجمن نویسندگان آمریکا
- درباره متن و حاشیه داوری جشنواره فیلم فجر؛ کمال تبریزی: حس کردم جلسات داوری شنود میشود/ فشار از بیرون مانع پخش «قاتل و وحشی»
- درباره «مرد آرام» و «ممنوع الخروجی»/ از فاصله با فیلم جان فورد تا دختری کُلت بهدست
- عکسهایی که برای همیشه سیاه و سفید ماندند
- نوای موسیقی آذری در کهریزک / گزارش تصویری
- شاپور عظیمی درگذشت
- پیشبینی درآمد ۸ هزار میلیارد تومانی برای صداوسیما در سال ۱۴۰۴
- راضی نیستم؛ واکنش محسن چاوشی به تقدیمِ اجراهای جشنواره موسیقی فجر
- پس از حذف از اسکار؛ بازیگر جنجالی «امیلیا پرز» از مراسم بفتا هم خط خورد
- چهارمین شب جشنواره موسیقی فجر / گزارش تصویری
- اهدای جوایز سالانه فیلم و تلویزیون ایرلند؛ «چیزهای کوچک این چنینی» بهترین فیلم و کیلین مورفی بهترین بازیگر مرد شد
- نقدی بر پوشش یکجانبه خبرنگاران از جشنواره موسیقی فجر
- سه فیلم و همه راههایی که به بیراهه رفتند
- سهم سینمای ایران از اکران در غرب؛ فقط فیلمهای زیرزمینی
- اعلام فیلمهای اکران نوروز ۱۴۰۳/ ۴ فیلم جشنواره فجر ۴۳ در نوبت اکران قرار گرفت