سینماسینما، محمد حقیقت

«صراط» ساخته اولیور لاکس، شایسته نخل طلا بود، اما با کم توجهی داوران کن روبه‌رو شد. گاه پیش می‌آید که شما سالم از یک سانس بیرون نمی‌آیید و  قدرت یک فیلم شما را ویران می‌کند. «صراط » یکی از آنهاست. این فیلم اسپانیایی در روز دوم جشنواره کن به نمایش درآمد و بلافاصله خود را به عنوان یکی از شوک‌های بزرگ، چه از نظر احساسی و چه از نظر زیبایی‌شناختی، تثبیت کرد. در ابتدا، همه چیز خیلی آرام به نظر می آید ولی ناگهان غیرمنتظره و بی پروا شکل می گیرد.

برگزارکنندگان یک کنسرت موزیک با آرامش در حال چیدن بلندگوهای عظیمشان در میان بیابانی که در انتهایش کوه ها دیده می شوند، هستند؛ ناگهان شعله‌ای عظیم سر می‌کشد، کوه‌ها همچون  پشم زده، مثل روز قیامت، متلاشی می‌شوند و صدای موسیقی تکنو، مرده و زنده را بیدار می‌کند. ناگهان شاهد جمعیت بسیاری در میان بیابان هستیم که در اثر پخش این موزیک به هیجان آمده اند و ساعت‌ها افرادی که از همه جا آمده‌اند با این موسیقی می رقصند، آنقدر که دچار خلسه ای می‌شوند که انتها ندارد. در این میان پدری (لوییز با بازی خوب سرجو لوپز) به دنبال دختر پانزده‌ساله گمشده‌اش (مار) می‌گردد. وی با پسر کوچک خود سرگردان بین مردگان به رقص در آمده، دیده می‌شوند. او با نشان دادن عکس دخترش از افراد سراغ وی را می‌گیرد، موزیک به همراه شب نمی خوابد و تا صبح فردا همچنان همه فضا را پر کرده، ناگهان جماعت خواب‌آلود در پهنه بیابان با گروهی از ارتش روبرو می‌شوند که با زور آنها را از این محل می‌رانند. ماجرا در کشور مسلمان مراکش می گذرد. ارتشی ها مردم را دستگیر می کنند، اما گروه موزیک با وسایل خود و در کامیون هایشان موفق به فرار می شوند، شایع شده که گروه موسیقی دیگری در جنوب کشور، در مرز موریتانی، در حال سازماندهی است. این گروه برای رسیدن به آنجا باید از بیابانی خشک و دشوار عبور کنند، از اینجا داستان شخصیت‌های اصلی  آغاز دیگری پیدا می کند. با همان میل به فرار از دنیایی ویران‌‌شده ای که از آن آمده‌اند و برای ادامه جشن در جایی دیگر، با سرعت از جهنم فرار می کنند و به پیش میروند. لوییز به همراه پسرش برای یافتن دخترش که پنج ماه است ناپدید شده و عاشق چنین موسیقی بوده، و قبلا خود را به مراکش رسانده بود، راه را ادامه می دهد، آنها  با ماشین خود با این گروه بریده از دنیا، همراه می شود.

«صراط » که توسط آگوستین آلمودوار و پدرو آلمودوار تهیه شده، با همکاری شرکت فرانسوی محصول مشترک است، این فیلم را می توان بی‌نقص دانست و از آن دسته آثاری است که ما را تا مغز استخوان تکان می‌دهد. فیلم بدون اغراق یک درس میزانس هم هست. موسیقی متن از کانگدینگ ری (مولف موزیک تکنوی فرانسوی) این اثر زیبا که با نماهای عریض و تأثیرگذاری از صحرا آغاز شده و ادامه می یابد فیلم را غنی تر می کند. پیش چشمان ما، یک سیستم صوتی به‌آرامی در حال ساخته شدن است، که محور هر مهمانی پرشور با ابعاد بزرگ را جلوه می بخشد. این اصوات با صدای تاثیرگذار بم قبیله‌ای که در کل فیلم آن را همراهی می‌کند، به استقبال مهمانان می‌ رود. ادامه داستان را شخصیت های فیلم نمی دانند و تردید از همین حالا شروع شده است: کنسرتی دیگر کیلومترها دورتر در حال سازماندهی است. این گروه موسیقی تصمیم می‌گیرد به آنجا برود و لوییز و پسرش هم با عبور از بیابان به دنبال انها می‌روند به امید یافتن دختر گمشده و رقصیدن دوباره. در این مسیر تماشاگر آرام آرام چیز‌هایی را درک می‌کند، و از خود می‌پرسد آیا این سفر برای همه شخصیت‌های فیلم، سفری بی ‌بازگشت خواهد بود؟! این سفر حالت پل صراط را دارد که قرار است برای فرار از جهنم و رسیدن به بهشت باشد. در راه پرپیچ‌ و خم، حوادث بسیار گریبان آنها را می‌گیرد و مدام ماجراهای غیرقابل تصوری برایشان پیش می‌آید که نه تنها آنها را بلکه تماشاگر را هم در شوک فرو می برد… آنها نمی‌دانند که بخشی از صحرا مین گذاری شده. به هر آبادی که می‌رسند ساکنانش، آنجا را ترک کرده‌اند. تنها در یک آلونک، دستگاه تلویزیونی روشن است که در حال پخش مراسم طواف به دور کعبه است. فرم میزانسن فیلم، سماع عاشقان موسیقی تکنو، ناخودآگاه، این صحنه را به یاد می‌آورد. گروه موسیقی برای رسیدن به مکانی موعود که مهمانی عظیم‌تری وعده داده شده باید خار مغیلان بیابان ها را تحمل کنند. آیا همه به مقصد و مقصود می‌رسند؟ فیلم را باید دید! از سوی دیگر می‌توان خوانش‌های دیگری هم از این فیلم کرد؛ از جمله تداعی حمله حماس در اکتبر ۲۰۲۳ به کنسرت اسراییلی‌ها در مرز این کشور و فجایع بعد از آن که همه با خبرند. داوران کن به ریاست ژولیت بینوش متاسفانه از کنار «صراط»  رد شدند و قطعا به بهشت نمی رسند! آنها درعوض فقط جایزه داوران را به طور مشترک به این فیلم و «صدای سقوط»  دادند. در ماه های آینده می توان انتظار داشت که  «صراط»، جوایزی در گلدن کلوب و غیره بگیرد و از سوی اسپانیا برای اسکار ۲۰۲۶ کاندیدا شود … البته راه دراز است.