سینماسینما، مهگان فرهنگ

عکسی که دیده می شود، بویژه عکس های مستند و خبری، نشان دهنده‌ی آن است که یک رویداد واقعی در دنیای واقعی وجود داشته و تلاشی برای ثبت آن لحظه به وجود آمده است که حالا تبدیل به یک سند بصری(چاپی و غیر چاپی) شده است. 

عکس هایی که از رویدادهای اجتماعی و یا حوادث گرفته می شود، گاه ممکن است توسط عکاسان حرفه ای و خبری گرفته شود و یا توسط برخی از افراد که در محل حادثه حضور داشته اند.  

زمانی که توانایی دوربین و عکس در بیان واقعیت و حتی تفسیر شکل گرفت، نه تنها تحولی در حوزه‌ی عکس که حتی در هنر و مطالعات اجتماع نیز به وجود آمد. عکس های مستند و خبری و عکاسان آنها آمدند تا بخش هایی از جهان را بیان کنند و در قالب این شکل آن را روایت و با تاکید بیشتر و برای آگاهی رسانی، مجزا کنند. به این شکل است که این تصویر به وجود آمده، در کسری از زمان و بوسیله رسانه های مختلفی که هست، در اختیار دیدگان مخاطب قرار بگیرد. 

عکس هایی که روایت یک واقعیت را دارند، ممکن است خبر یک رویداد تلخ یا شاد باشند، اما مهمترینش نتیجه ای است که پس از انتشار عکس یا گزارش تصویری بیان می شود. این تصاویر می توانند مانند یک تذکر باشند، تلنگر، اوج و یا عمق یک فاجعه و با یک نتیجه… هر چه باشند این تصاویر همان کاری که توسط نقاشان و یا نویسندگان تا قبل از آن انجام می شده، را انجام می دهند. 

بیدار کردن وجدان و آگاه سازی هم در این راستا در حال شکل گیری است. هیچ تصویر ثبت شده ای دروغ نمی گوید، مگر به دروغ از آن استفاده شود. از قدرت عکس و تصویر نباید غافل شد، چرا که جهان ارتباطات و عکاسان در دنیای امروز به طور گسترده ای با موضوعات و رویداد ها درگیر هستند. موضوعاتی که می توانند شامل جستجوی حقیقت، اخبار موجود در جهان، دنیای دیجیتال و اطلاعات، جامعه و واقعیت، اخلاق در بیان حقیقت، واقعیت و انسانیت، هویت فرهنگی و بسیاری موارد دیگر باشد. 

تصاویر مستند چه عکس باشد چه فیلم  بیش از هر چیز یک رویکرد است، نیازی به تایید یا انکار ندارد. وقتی وجود دارد، وجود دارد. انکار آن، دور شدن از حقیقت است. اگر عکاس حرفه ای از یک رویداد عکس بگیرد مستندنگاری از یک اتفاق انجام داده است و نه یک تکنیک، عکس او، یک تأیید است و نه یک انکار… عکاس از تکنیک های خود، شناخت لنز و نور و … برای ثبت لحظه اش کمک می گیرد. 

انکارهر مستند، انکار واقعیت است و این انکار باعث نادیده شدن خیلی از موارد می شود که می تواند نوعی تبعات منفی در یک اجتماع یا پدیده های اجتماعی داشته باشد. انکار هیچ وقت به نبود یا حذف منجر نمی شود. اسناد و تصاویر مستند در طول تاریخ همیشه به این  مهم پرداخته اند.

عکس و تصاویر واقع گرایانه به عنوان مدرکی از جهان واقعیت به حساب می آید و با توسعه ی روز افزون وسایل ارتباطی بویژه ارتباط جمعی این مدارک و اسناد می تواند در اختیار تعداد زیادی قرار بگیرد. دوران نگاه های سنتی به نحوه‌ی انتشار و دیده شدن عکس ها هم، تا حدی گذشته است و عکس ها می توانند از رسانه های بسیاری، منتشر شوند.

بر اساس نظریات سارکوفسکی عکاسی تکیه بر نحوۀ عملکرد دوربین دارد و عکس مانند نقاشی، خلق نمی شود بلکه لحظه ای را به ثبت می‌رساند. این لحظه‌ی ثبت در فیلم نیز اتفاق می افتد. اگرچه ثبت برخی از لحظه ها نیز می تواند، موجب کم گویی و تکمیل یک واقعیت کلی شود اما این از ارزش سندیت داشتن عکس های مستند و خبری چیزی کم نمی کند. 

عکاسی مستند و کمی تخصصی‌تر عکاسی خبری با نگاه رسانه‌ای اش در جستجوی ماندگاری وقایع و شکل دهی به آن بسیار موثر است. عکس ها، در حال نشان دادن تصاویری هستند که می تواند به هرگونه انتقال حقیقت، تغییرات اجتماعی، مفاهیم حقوق بشری، واقعیتی که وجود دارد، گسترش و توسعه‌ی فرهنگ و تمدن و حتی برای استفاده از مقاصد شوم، منتهی شود. در بحث مستندنگاری و خبری اگر عکسی دستکاری شود، در حال فاصله گرفتن از حقیقت است. در جهان امروز، ارسال اطلاعات بصری و خبری با سرعتی بالا همراه است و عکس ها نیز در مجرای این رسانه ها همچنان با نقش پررنگی که از قبل داشته اند، حضور دارند.