سینماسینما، محمد تقیزاده
فیلمِ سفارشی و فیلمساز حکومتی از شاخصترین برچسبهایی است که از سوی مخالفان، به فیلم بدون قرار قبلی و بهروز شعیبی زده شد. نکته قابل توجه درباره این رویکرد این است که اولا در همه دنیا سفارشدهنده و اتاقفکرهایی برای طراحی محتوا و حتی ساختار فیلمها وجود دارد و برچسب سفارشی را دیگر به عنوان یک انگ یا وصله ناجور نمیتوان به فیلمها الصاق کرد. ثانیا اینکه صرف سفارش گرفتن یک پروژه نمیتواند شاخصه خوبی برای سنجش یک اثر هنری باشد و این کیفیت فیلم است که گویای سفارشیشدن و پروپاگاندا بودن فیلم است.
بدون قرار قبلی به اندازه و بدون زیادهگویی در مسیری درست قصه میگوید و شخصیت اصلی نیز تدریجی و براساس یک فرآیند منطقی و باورپذیر تحول مییابد. در این مسیر برخی آدام و رسوب آئینی و ملی نیز تبلیغ میشود اما نکته مهم این است که این تبلیغات محتوایی فیلم در قالب درام حل شده و از ساختار فیلم بیرون نمیزند. برای نمونه حضور در مرقد امام رضا(ع)، جنبه شعاری و کلیشهای پیدا نکرده و فیلمساز تنها از ظرفیتهای معنوی و عرفانی این جغرافیا برای پیشبرد قصه و تحول تدریجی شخصیتاش استفاده میکند. این اتفاق در فیلمهای فرنگی میتوانست در مکانی همچون کلیسا اتفاق بیفتد و در فیلم شعیبی با توجه به اعتقادات مذهبی و آشنایی مخاطبین با حرم و جغرافیای مرقد امامرضا(ع)، برخی رویدادها در آن مکان رخ میدهد. بحث کودک اوتیسمی که بهانه دیگر مخالفان فیلم برای سفارشی بودن فیلم است نیز تا حد زیادی قابل توضیح و توجیه است: کاراکتر کودک اوتیسمی در قالب درام فیلم بدون قرار قبلی حل شده و شخصیتپردازی این کودک در داستان فیلم به خوبی تعریف و تبیین میشود و برخلاف فیلمهای مشابه که تنها برای حمایت از کودکان سرطانی یا خاص، مقاطع کوتاهی از فیلم (بدون هیچ خط و ربطی به کلیت قصه) به آنها اختصاص مییابد، در بدون قرار قبلی شاهد شخصیتپردازی یک کودک اوتیسمی در دل درام هستیم. لحظه دویدن کودک در محوطه حرم، گویی برای برخی از مخاطبان تداعیگر شفایافتن به جهت حضور در حرم امام رضا(ع) است و از این جهت فیلم را مورد نقد و نکوهش قرار دادند، این در حالی است که در چند سکانس قبلتر شخصیت نقش الهامکردا جمله مهمی به پگاهآهنگرانی میگوید که وقتی مادر و پدر حالشان خوب باشد، حال بچهها نیز خوب است؛ این سکانس دویدن کودک در حرم دقیقا به حال خوب مادر مربوط میشود و فرضیه شفایافتن وی، فرضیه درستی به نظر نمیرسد.
در فیلم بدون قرار قبلی، ایران و ایرانیبودن هویتمند تصویر شدهاند و فیلمساز توانسته در دل درامی دقیق و پرکشش، مناسبات مختلف فرهنگی، مذهبی و فردی و اجتماعی طیفهای مختلف مردم ایران را به نمایش درآورد و نکته مهم در این پرداخت نیز رعایت اندازه و عدم اجرایی اغراقآمیز و کلیشهای از موقعیتها و افراد است. وجه تمایز بدون قرار قبلی با آثار مشابه این چنینی با درونمایههای ایرانی و مذهبی، در رعایت اندازه و پرهیز از کلیشه و اغراق سازندگان است چراکه به نظر میرسد قصه و شخصیتها و باورپذیری آنها اولویت نخست سازندگان در طراحی و تولید فیلم بوده است.
در مقابل، صفاتی چون کلیشهای، سفارشی، قابلپیشبینی و غیرسمپاتیک که به فیلم بدون قرار قبلی از سوی منتقدان نسبت داده می شود، فیلم در درجه اول قصهگو است و در درجه دوم به دنبال ترسیم یک شخصیت باورپذیر است که در طول یک سفر اودیسهوار دچار تحول و دگرگونی میشود و فیلمساز تلاش خود را کرده که بدون هیچ ادعا، زیادهگویی و خودنمای و اغراق فیلمهای ایدئولوژیک داستان اصلی و پیرنگهای مرتبط آن را به تصویر درآورد.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- انتشار فراخوان چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر همزمان با عید قربان
- کارگردان و تهیهکننده «بدون قرار قبلی» مطرح کردند؛ سمپاشی علیه بازیگران/ برای وقوع معجزه در فیلم از ما تعهد گرفتند
- «بدون قرار قبلی» برای کادر درمان اکران میشود
- واکنش غلامرضا موسوی به اظهارات بهروز شعیبی درباره خارج کردن نام پگاه آهنگرانی از لیست نامزدها
- وعده سینمایی وزیر ارشاد محقق میشود؟/ سکوت فارابی و مهلت هشت ماهه برای ساخت پنج فیلم فاخر
- بهروز شعیبی : بدون قرار قبلی در جواب و واکنش به اثر سینمایی دیگری ساخته نشده
- بررسی آمار فروش فیلمها؛ آیا بلیت نیم بها گیشه سینما را نجات میدهد؟
- سفر، سینما و معجزه
- زنده نگه داشتن امید /به بهانه اکران فیلم جدید بهروز شعیبی در سینماهای کشور
- واکنش مجید مجیدی به فیلم بهروز شعیبی
- همزمان با ولادت امام رضا(ع)؛ بلیت فیلم سینمایی «بدون قرار قبلی» فردا در سراسر کشور نیم بها است
- «بدون قرار قبلی» فیلم برگزیده سال ۱۴۰۱ کمیسیون ملی یونسکو شد
- «بدون قرار قبلی» و یک فیلم دیگر پروانه نمایش گرفتند
- پشتپرده حواشی چهلمین جشنواره فیلم فجر؛ از سهمخواهی تا حملات تلفنی و پیامکی به دبیرخانه
- عذرخواهی سینماتیکت و قبول مسئولیت کافی نیست
نظر شما
پربازدیدترین ها
- خبرهایی از جشنواره لوکارنو/ شهرام مکری داور بخش عملکرد اول شد
- واکنش رضا کیانیان به اظهارات توهین آمیز حسن عباسی درباره فوتبالیست ها
- ماجرای خدیجه خانم تجریشی/ مروری بر نقاط قوت و ضعف مجموعه «جیران»
- برای مجوز کارگردانی باید ۱۰۰ امتیاز گرفت/ تغییر در فرمول امتیازدهی
- اطلاعیه ادارهکل هنرهای نمایشی؛ تئاتریها بدون پروانه نمایش تمرین و هزینه نکنند!
آخرین ها
- سینماسینما/ پسر هالیوود/ برترین بازیهای تام کروز به مناسبت تولد شصت سالگیاش
- خبرهایی از جشنواره لوکارنو/ شهرام مکری داور بخش عملکرد اول شد
- «نان مقدس» برنده جایزه دومین جشنواره فیلم کُردی مسکو شد
- ماجرای خدیجه خانم تجریشی/ مروری بر نقاط قوت و ضعف مجموعه «جیران»
- اطلاعیه ادارهکل هنرهای نمایشی؛ تئاتریها بدون پروانه نمایش تمرین و هزینه نکنند!
- واکنش رضا کیانیان به اظهارات توهین آمیز حسن عباسی درباره فوتبالیست ها
- مدیر جشنواره فیلمهای ایرانی پراگ، جایزه جشنواره کارلووی واری را گرفت
- برای مجوز کارگردانی باید ۱۰۰ امتیاز گرفت/ تغییر در فرمول امتیازدهی
- “گل یا پوچ” در رادیو نگاه تازه ای به اعتیاد دارد
- مردی که خودِ زندگی بود و دیگر هیچ/ به بهانه سالروز درگذشت عباس کیارستمی
- کنسرت نمایش سی صد / گزارش تصویری
- نشست هماندیشی دبیر جشنواره فیلم کودک با سینماگران / گزارش تصویری
- روایتهایی از زندگی معاصر/ نگاهی به سه فیلم «جویلند»، «تصمیم به ترک کردن» و «ایئو» در جشنواره فیلم کارلووی واری
- نشست خبری جشنواره عروسکی / گزارش تصویری
- همراهاول، ارزانترین اپراتور آسیا برای حجاج
- وزیر ارشاد: نقض قانون، خط قرمز ماست/ هنرمندان از مجوزها تخطی نکنند
- آثار راهیافته به بخش داستانی کوتاه و نیمه بلند جشنواره فیلم شهر معرفی شد
- با حضور رئیس سازمان سینمایی؛ هیات امنای جدید مرکز گسترش معرفی شدند
- پروانه نمایش برای دو فیلم صادر شد
- نخستین آکادمی آنلاین استعدادیابی و مهارتآموزی ایران افتتاح شد
- سید جواد هاشمی مطرح کرد؛ سوءتفاهم با رقص یک گربه/ با گیشه ۵۰ میلیارد تومانی هم ضرر میکنیم!
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ چرا کسی «کریمر علیه کریمر» را جدی نگرفت؟/ فیلمی که در یادها ماند
- یک مسابقه طلایی برای شنوندگان رادیو
- اکران خصوصی فیلم روز ششم / گزارش تصویری
- هرج و مرج خانوادگی/ نگاهی به «بورنهلم لعنتی»، «پیهتا» و «احمقها» از بخشهای مسابقه جشنواره کارلووی واری ۲۰۲۲
- موج جدید کرونا در رادیو بررسی شد
- اثر مشترک آلبانو و فریمن منتشر شد
- فوت نویسنده «خشم اژدها»/ نی کوانگ درگذشت
- معرفی آثار راهیافته به بخش اقلام تبلیغات سینما در جشنواره فیلم شهر
- انتشار فراخوان چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر همزمان با عید قربان