منیژه بهارلو / عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران:
این روزها دو فیلم پر سر و صدا در سینمای ایران، «نفس» و «سلام بمبئی»، برغم شروع تند در جذب مخاطب و یافتن روند صعودی در ارقام مادی، با سرعتی قابل توجه، شاهد کاهش تماشاگران خود هستند. یک فیلم از سینمای اصطلاحا متفکرانه و فیلمی دیگر از سینمای ساده و خانوادگی و شاید به زبان رسانهها، گیشه، گرفتار معضلی مشابه شدهاند. چرا چنین واقعهای را شاهدیم؟
یک علت این است که تماشاگر ایرانی، با مرگ قهرمان داستان در انتهای روایت، همراهی شفاهی خوبی نشان نمیدهد و خروجش از سالن سینما با اندوه مرگ دو قهرمان نقش اول روایتهایی که دیده، در حالی که بعد از هشتاد، نود دقیقه شادی سراسری در فیلم، انتظار پیداشدن روزنههای بهتری در زندگی قهرمانان روایت را میکشید، باعث شده تا دیدن این آثار را به افراد دیگر توصیه نکند. این را مقایسه کنید با پایان روایت فیلم «فروشنده» که پس از گرهگشایی و مشخص شدن چهره فرد خاطی، رفتار متکی بر عفو فرد خطاکار و عدم افشای عمومی خطای او، رضایت بهتری برای بیننده ایرانی به همراه داشته است و روند صعود و نزول تماشاگر این فیلم نیز، همین را تأیید میکند.
نکته بعدی، در هر دوفیلم «نفس» و «سلام بمبئی»، دو قهرمان زن روایت با مرگ روبهرو شدهاند. دختربچه خردسال و شیرین فیلم «نفس» تنها کسی است که در روایت به انتهای زندگی رسیده و زن هندی فیلم دوم نیز، تنها انتخاب کارگردان برای رساندن به نقطه آخر زندگی بوده است. جالب است که کارگردان اولی زن و دومی، مرد است. حالا چرا در سینمای ایران، چنین انتخابی برای قهرمانان مؤنث داستان جلوهگر شده است، فرصت دیگری میطلبد. البته اینجا بحث فمینیسم و اینها مطرح نیست. بلکه از این جهت یادآوری شد که زندگی باید واجد عناصر برابر در روایت باشد.
در فیلم نخست، شیرینزبانی دختربچه و عبورش از حوادث مختلف و بالیدن او تا انتهای دهه نخست عمر خویش و اصطلاحا رسیدن به مرحله بلوغ فکری، بیننده را ارضا میکند که با این قهرمان همذاتپنداری کند و خود را در آیینه تصویر او جستجو کند اما ناگهان، او را در کام مرگ گرفتار میبیند و همین، ضربه روحی سختی به تماشاگر وارد میکند. انگار دنیای روایت برایش تمام شده و نمیتواند این فضای خیالی را به واقعیت منتسب کند. در فیلم دوم، بیننده با سابقهای که از سینمای هند در ذهن دارد، یعنی دنیای روایتهای ساده و شاد و آهنگین و البته موفقیت و شادی پایانی، به سالن آمده و عناصری چون خواننده نامآشنا و بازیگر اول ایرانی پرطرفدار، بر این کنجکاوی و جذابیت برای دیدن فیلم افزوده است؛ اما داستان که به همان سادگی و شادبودن در حال پیشروی است، با الگوی جنایی نهچندان محکمی، به ورطه کسالت و غم و اندوه میافتد و ناگهان به مرگ قهرمان هندی زن فیلم ختم میشود. اینجا هم الگوی ذهنی تماشاگر ایرانی از آثار هندی که بوفور دیده، میشکند و او را که با خوشحالی و شادی به سالن آمده، مخمور و ناراحت روانه خانه میکند.
در زمانهای که تماشاگر ایرانی با استقبال از فیلمهای کمدی، حتی کمدیهای نازل، نشان داده که بیشتر جویای شاددی است، سینمای ایران چرا اصرار دارد این خواست و ذهنیت عام را بشکند و او را دربرابر تصاویر و رویدادهایی قرار دهد که به جای جذابیت بیشتر، دوری او را از چنین فیلمهایی به همراه دارد؟ مضاف براینکه، در فیلم دوم، شیوه رفتن به سوی عناصر سینمای هند، که تعاریفی ساده نزد تماشاگر ایرانی دارد، با این نوع مرگ بیمنطق قهرمان، نزد تماشاگر ایرانی پذیرفته نیست. در این مدل داستانپردازی که مشابه مجموعه سالها پیش «مسافری از هند» است، آن مجموعه که در گذر رویدادها، قهرمان زن هندی فیلم را با منطق و سالم به سرزمین مادریاش برگرداند، مفهومتر بود تا این روایت جدید سینمای ایران که در بستر روشنفکری خاص گرفتار شده و میاندیشد که با کشتن قهرمان اول داستان، میتواند ببیننده را همراه خود نگهدارد. پایان خوش برای روایتهایی چون «سلام بمبئی»، به هیچ کجای انسانیت یا هیچ قانون سینمایی برنمیخورد که در اینجا نفی شده است.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اعتراض کارگردان «سلام بمبئی» به تغییرات فیلمش در تلویزیون
- دو فیلم و دو نگاه به زن امروز!/ درباره «جاده قدیم» و «عرق سرد»
- انتقاد تند باشگاه خبرنگاران از فیلمهای تگزاس ،سلام بمبئی و…/با رقص مایکل جکسون می خواهند پول در بیاورند
- کارگردان «سلام بمبئی» به سراغ یانگوم رفت/ بازی لی یونگ آئه در یک فیلم ایرانی
- تدارک تلویزیون برای نوروز/ نمایش ۱۳۳ فیلم سینمایی در تعطیلات
- وقتی محسن مخملباف خواستار حذف کامل زنان از سینما بود
- «سرو زیر آب»، فیلمی که در آب غرق شد
- مجوز ساخت «دختر شیطان» قربان محمدپور در هند صادر شد
- حضور دو فیلم ساز زن ایرانی در جشنواره آمریکایی
- از ارزش فیلم «نفس» کم نشده است
- آبیار: زن بودن بزرگترین مانع بر سر راه فیلمسازی من بود
- نتیجه یک نظرسنجی معتبر/ شانس بالای نفس برای کسب اسکار
- تبریک جشنواره جهانی فجر به عوامل دو فیلم «نفس» و «کوپال»
- موفقیت تازه برای سینمای ایران/ «نفس» فاتح جشنواره بلاروس شد
- محمدپور: «سلام بمبئی» فروخته شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- در جبهه غرب خبری نیست؛ چیزهایی که نمیدانی
- واکنش اتحادیه تهیهکنندگان سینما به اظهارات تهیهکننده خالتور
- واکنش آکادمی اسکار به یک نامزدی مشکوک
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای دو فیلمنامه
- گفتوگو با همایون اسعدیان؛ محکوم کردن فعالیت هنری به فاشیسم میانجامد/ ایجاد دو هزار فرصت شغلی از سوی بنیاد سینمایی فارابی صحت ندارد
آخرین ها
- چهار کارگردان خارجی خواستار عدم نمایش فیلمشان در جشنواره فجر شدند
- نشست رسانهای «جنگل پرتقال» برگزار شد/ رسول صدرعاملی: وقتی درباره زن زندگی آزادی مینویسیم، حواسمان به خودمان باشد
- رونمایی از گریم متفاوت صابر ابر در «یادگار جنوب»
- هیات انتخاب، داوری و فیلمهای راه یافته به بخش کوتاه جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- به نویسندگی حوریه مقدم؛ کتاب آشنایی با تاریخ نمایش منتشر شد
- بستههای اینترنت و مکالمه همراه اول ویژه روز پدر
- چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر؛ حضور یازده فیلم در بخش جشنواره جشنوارهها
- داوران جشنواره برلین معرفی شدند/ گلشیفته فراهانی در لیست
- جشنواره فیلم فجر آغاز شد/ سیمرغ مردمی در بلاتکلیفی/ فیلمهای بخش کوتاه و بینالملل هنوز معرفی نشده
- رئیس سازمان سینمایی: هنر تحریمپذیر نیست
- آکادمی اسکار درباره نامزدی مشکوک تصمیم گرفت
- وزیر ارشاد: به شدت حامی تقویت شبکه نمایش خانگی هستم
- رونمایی همراه اول از بستههای اینترنت ویژه دهه فجر
- میتو به جشنواره فیلم فجر هم رسید/ رونمایی از تیزر «استاد» همزمان با نخستین نمایش فیلم
- کارگردان فیلم مطرح کرد: اهدای بخشی از عواید بلیت فروشی فیلم «ایمو» به زلزلهزدگان شهر خوی
- «اسب قاتلین» بهترین نمایش به مفهوم مطلق شد/ چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگان خود را شناخت
- «چمدان قرمز» نامزد اسکارِ بهترین فیلم کوتاه شد
- اعلام نامزدها و برخی برگزیدگان جشنواره تئاتر فجر دقایقی پیش از اختتامیه
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای دو فیلمنامه
- با معرفی هیات انتخاب و داوری؛ آثار راهیافته به بخش مستند بلند جشنواره چهل و یکم فیلم فجر اعلام شد
- «شماره ۱۰» در راه فجر ۴۱/ انتشار سکانسی با بازی مجید صالحی
- اولین تصویر آزاده صمدی در «روایت ناتمام سیما» رونمایی شد
- پوستر «گلهای باوارده» رونمایی شد/ روایتی متفاوت از جنگ
- ثبت یک رکورد جدید/ توفان «پاتان» بریتانیا را هم گرفت
- دردسر بزرگ آکادمی اسکار/ جدال بر سر سیاه و سفید
- در خانه هنرمندان ایران برگزار میشود؛ نشست «عمومی کردن گفتگوهای انتقادی»
- سرنوشت نامعلوم چند فیلم ادوار جشنواره/ جشنواره فیلم فجر و دردسری به نام توقیف
- رونمایی از پوستر «استاد» در آستانه چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر
- دستور وزیر فرهنگ برای پیگیری ویژه ماجرای توهین به هنرمندان موسیقی
- بهرهبرداری رسمی همراه اول از سامانه بیسیم «آواک»