منیژه بهارلو / عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران:
این روزها دو فیلم پر سر و صدا در سینمای ایران، «نفس» و «سلام بمبئی»، برغم شروع تند در جذب مخاطب و یافتن روند صعودی در ارقام مادی، با سرعتی قابل توجه، شاهد کاهش تماشاگران خود هستند. یک فیلم از سینمای اصطلاحا متفکرانه و فیلمی دیگر از سینمای ساده و خانوادگی و شاید به زبان رسانهها، گیشه، گرفتار معضلی مشابه شدهاند. چرا چنین واقعهای را شاهدیم؟
یک علت این است که تماشاگر ایرانی، با مرگ قهرمان داستان در انتهای روایت، همراهی شفاهی خوبی نشان نمیدهد و خروجش از سالن سینما با اندوه مرگ دو قهرمان نقش اول روایتهایی که دیده، در حالی که بعد از هشتاد، نود دقیقه شادی سراسری در فیلم، انتظار پیداشدن روزنههای بهتری در زندگی قهرمانان روایت را میکشید، باعث شده تا دیدن این آثار را به افراد دیگر توصیه نکند. این را مقایسه کنید با پایان روایت فیلم «فروشنده» که پس از گرهگشایی و مشخص شدن چهره فرد خاطی، رفتار متکی بر عفو فرد خطاکار و عدم افشای عمومی خطای او، رضایت بهتری برای بیننده ایرانی به همراه داشته است و روند صعود و نزول تماشاگر این فیلم نیز، همین را تأیید میکند.
نکته بعدی، در هر دوفیلم «نفس» و «سلام بمبئی»، دو قهرمان زن روایت با مرگ روبهرو شدهاند. دختربچه خردسال و شیرین فیلم «نفس» تنها کسی است که در روایت به انتهای زندگی رسیده و زن هندی فیلم دوم نیز، تنها انتخاب کارگردان برای رساندن به نقطه آخر زندگی بوده است. جالب است که کارگردان اولی زن و دومی، مرد است. حالا چرا در سینمای ایران، چنین انتخابی برای قهرمانان مؤنث داستان جلوهگر شده است، فرصت دیگری میطلبد. البته اینجا بحث فمینیسم و اینها مطرح نیست. بلکه از این جهت یادآوری شد که زندگی باید واجد عناصر برابر در روایت باشد.
در فیلم نخست، شیرینزبانی دختربچه و عبورش از حوادث مختلف و بالیدن او تا انتهای دهه نخست عمر خویش و اصطلاحا رسیدن به مرحله بلوغ فکری، بیننده را ارضا میکند که با این قهرمان همذاتپنداری کند و خود را در آیینه تصویر او جستجو کند اما ناگهان، او را در کام مرگ گرفتار میبیند و همین، ضربه روحی سختی به تماشاگر وارد میکند. انگار دنیای روایت برایش تمام شده و نمیتواند این فضای خیالی را به واقعیت منتسب کند. در فیلم دوم، بیننده با سابقهای که از سینمای هند در ذهن دارد، یعنی دنیای روایتهای ساده و شاد و آهنگین و البته موفقیت و شادی پایانی، به سالن آمده و عناصری چون خواننده نامآشنا و بازیگر اول ایرانی پرطرفدار، بر این کنجکاوی و جذابیت برای دیدن فیلم افزوده است؛ اما داستان که به همان سادگی و شادبودن در حال پیشروی است، با الگوی جنایی نهچندان محکمی، به ورطه کسالت و غم و اندوه میافتد و ناگهان به مرگ قهرمان هندی زن فیلم ختم میشود. اینجا هم الگوی ذهنی تماشاگر ایرانی از آثار هندی که بوفور دیده، میشکند و او را که با خوشحالی و شادی به سالن آمده، مخمور و ناراحت روانه خانه میکند.
در زمانهای که تماشاگر ایرانی با استقبال از فیلمهای کمدی، حتی کمدیهای نازل، نشان داده که بیشتر جویای شاددی است، سینمای ایران چرا اصرار دارد این خواست و ذهنیت عام را بشکند و او را دربرابر تصاویر و رویدادهایی قرار دهد که به جای جذابیت بیشتر، دوری او را از چنین فیلمهایی به همراه دارد؟ مضاف براینکه، در فیلم دوم، شیوه رفتن به سوی عناصر سینمای هند، که تعاریفی ساده نزد تماشاگر ایرانی دارد، با این نوع مرگ بیمنطق قهرمان، نزد تماشاگر ایرانی پذیرفته نیست. در این مدل داستانپردازی که مشابه مجموعه سالها پیش «مسافری از هند» است، آن مجموعه که در گذر رویدادها، قهرمان زن هندی فیلم را با منطق و سالم به سرزمین مادریاش برگرداند، مفهومتر بود تا این روایت جدید سینمای ایران که در بستر روشنفکری خاص گرفتار شده و میاندیشد که با کشتن قهرمان اول داستان، میتواند ببیننده را همراه خود نگهدارد. پایان خوش برای روایتهایی چون «سلام بمبئی»، به هیچ کجای انسانیت یا هیچ قانون سینمایی برنمیخورد که در اینجا نفی شده است.
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- بررسی تصویر زن در سینما در یک مناظره؛ زن ایرانی قربانی نگاه سیاستزده در سینما/ نگاه ملی فریب است؟
- اعتراض کارگردان «سلام بمبئی» به تغییرات فیلمش در تلویزیون
- دو فیلم و دو نگاه به زن امروز!/ درباره «جاده قدیم» و «عرق سرد»
- انتقاد تند باشگاه خبرنگاران از فیلمهای تگزاس ،سلام بمبئی و…/با رقص مایکل جکسون می خواهند پول در بیاورند
- کارگردان «سلام بمبئی» به سراغ یانگوم رفت/ بازی لی یونگ آئه در یک فیلم ایرانی
- تدارک تلویزیون برای نوروز/ نمایش ۱۳۳ فیلم سینمایی در تعطیلات
- وقتی محسن مخملباف خواستار حذف کامل زنان از سینما بود
- «سرو زیر آب»، فیلمی که در آب غرق شد
- مجوز ساخت «دختر شیطان» قربان محمدپور در هند صادر شد
- حضور دو فیلم ساز زن ایرانی در جشنواره آمریکایی
- از ارزش فیلم «نفس» کم نشده است
- آبیار: زن بودن بزرگترین مانع بر سر راه فیلمسازی من بود
- نتیجه یک نظرسنجی معتبر/ شانس بالای نفس برای کسب اسکار
- تبریک جشنواره جهانی فجر به عوامل دو فیلم «نفس» و «کوپال»
- موفقیت تازه برای سینمای ایران/ «نفس» فاتح جشنواره بلاروس شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود