سینماسینما، اشکان رهگذر*
میازاکی برای من فقط یک فیلم‌ساز انیمیشن نیست، بلکه هنرمند مؤلفی است که در جهان‌بینی هنری‌ام تأثیرگذار بود و نگرشم را نسبت به هنر انیمیشن دگرگون کرد، یادم می‌آید که در دوسالانه انیمیشن تهران بود که برای اولین بار انیمیشن «شاهزاده مونونوکه» را دیدم، بعد از دیدن این فیلم شیفته نوع نگاه و برخورد اساطیری شدم که در بندبند فیلم وجود داشت، انسانیت در برابر طبیعت و خیزش طبیعت در برابر مدرنیته‌ای مخرب و فرصت‌طلب! جدای از متن، زیبایی‌های بصری و دقت در جزئیات برای تولید یک اثر هنری به‌تمام‌معنا من را شیفته این هنرمند بزرگ و صدالبته استودیو جیبلی کرد. بعدازآن شروع به دیدن آثار دیگر میازاکی کردم و متوجه مؤلفه‌هایی بی‌مانندی شدم که در هر اثر وی به‌نوعی خلاقانه و متفاوت دیده می‌شود؛ پرواز، عشق، تقدس طبیعت در مقابل و یا در کنار مدرنیته و تکنولوژی، هواپیما، طی کردن مسیری جسورانه برای تبدیل شدن به انسانی بالغ‌تر ازجمله مؤلفه‌هایی بود که در آثار میازاکی یافتم. اما به‌عنوان یک الگو برای یک فیلم‌ساز انیمیشن، میازاکی اسطوره سخت‌کوشی است و در هرلحظه‌ای از زندگی شخصی‌اش لذت زندگی کردن را می‌چشد، در آثارش منعکس می‌کند و به شاگردانش می‌آموزد، او فقط یکشنبه‌ها استراحت می‌کند و در روز استراحتش به تمیز کردن رودخانه‌های اطراف محل زندگی‌اش می‌پردازد، با دریافتن همین نکته می‌توانیم تأثیر این رفتار سازنده اجتماعی او را در انیمیشن «شهر اشباح» و شخصیت روح رودخانه که به حمام عمومی شهر می‌آید و در توده‌ای از زباله حبس شده است ببینیم. این‌چنین است که میازاکی همانند هر هنرمند مؤلف دیگری تأثیر زیسته خود را در آثارش منعکس می‌کند. او هرلحظه از زندگی را تماشا می‌کند و آرشیوی از تجربه‌های خود را در ذهن دارد. این‌چنین است که جواب این سؤال بنیادین که او چگونه این‌همه ایده در سر دارد دریافت می‌شود، او آثار خود را می‌زید و از خلاقیت‌های بی‌پایان ذهنی‌اش عبور می‌دهد و آن زمان است که شاهکارهایش خلق می‌شوند.
درس دیگری که می‌توان از وی آموخت تداوم در عملکرد او است، به خاطر می‌آورم که در فیلم پشت‌صحنه «شاهزاده مونونوکه» دیدم که وی پشت میز چوبی‌اش مشغول کار بود. این فیلم پشت‌صحنه مربوط به دهه نود بود. سال‌ها بعد مستند دیگری درباره وی دیدم که مربوط به سال ۲۰۱۳ بود، او همچنان پشت همان میز مشغول کار روی اثری دیگر بود، آری! میازاکی ارزش زندگی را پشت آن میز یافته است و دست از سخت‌کوشی برای چنگ زدن به هرلحظه زندگی‌اش برنمی‌دارد، شاید این بخشی از رفتار و عادت اجتماعی و فرهنگی مردمان سرزمین ژاپن باشد ولی چه خوشبخت است هنرمندی که این‌چنین زندگی می‌کند و دست از خلق کردن نمی‌کشد.
*نویسنده و کارگردان انیمیشن