سینماسینما، مهگان فرهنگ

در سینما، زنان هم برای تحقق آرزوهای خود، بیان آرمان‌ها، آرزوها و جامعه ایده‌آل خود تلاش کرده‌اند بویژه در عرصه فیلمسازی؛ اما تاریخچه‌ای که زنان در صنعت و هنر سینما داشته‌اند، پر از چالش‌ها و موانع بوده است و در بحث تساوی  نیز در این فضا انتقاداتی وجود دارد. بحث بر سر زنان در فیلم‌ها یا به عبارتی حضور زن به عنوان بازیگر نیست بلکه درباره زنان به عنوان سینماگر در بخش‌های مختلف به ویژه کارگردانی است.
زمانی که درباره بزرگترین کارگردان‌های دنیا صحبت می‌شود، به ندرت کسی به کارگردانان زن اشاره می‌کند، حتی اگر فیلم‌های آنها را هم دوست داشته‌ایم. در این حالت معمولا آنچه به  ذهن می‌رسد، بیشتر اسامی کارگردانان مرد هستند.
به راستی چند کارگردان زن می‌شناسیم؟ بسیاری از ما فیلم‌هایی را دیده‌ایم، می‌شناسیم و یا دوستشان داریم، اما هیچ وقت نمی‌دانستیم یا هنوز هم نمی‌دانیم که آنها را زنان، کارگردانی کرده‌اند.
با این حال، در سال‌های اخیر، حضور زنان فیلمساز در سینمای جهان به ‌طور قابل‌ توجهی افزایش یافته است و آنها به عنوان یکی از ارکان اساسی صنعت فیلم‌سازی شناخته می‌شوند. بررسی چالش‌ها و ترویج ایده‌های تساوی جنسیتی نیز از اقدامات لازم برای ایجاد تساوی حضور زنان و مردان فیلمساز و سینماگر، در سینما است. از محدودیت‌های اجتماعی تا مسائل مربوط به تفکر جنسی، زنان همواره با موانعی روبه‌رو شده‌اند که برای شکستن آنها باید تلاش فراوانی کنند.
این تساوی در حقیقت به‌معنای فراهم کردن فرصت‌های برابر برای زنان و مردان در تولید، کارگردانی، بازیگری و دیگر زمینه‌های مرتبط با  سینما حتی در زمینه مدیریت و آموزش و نقد و نگارش درباره سینما می تواند باشد.  این مسئله مهم می‌تواند به ‌طور مستقیم تأثیر بسزایی بر کیفیت و تنوع آثار سینمایی و زیر ساخت‌های سینمایی و حتی مطالعات فرهنگی و اجتماعی  داشته باشد و در پیشبرد اهدافی همچون نمایش تنوع فرهنگی و جنسیتی در جوامع به‌کار گرفته شود و به توسعه فرهنگ و رشد اجتماع بینجامد. اما، در عمل، تساوی حضور زنان و مردان در صنعت سینما هنوز به‌طور کامل به‌دست نیامده است. با وجود پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر انجام شده، زنان هنوز با موانعی مانند تبعیض جنسی، تفاوت در دستمزد و کمبود فرصت‌های شغلی روبه‌رو هستند. این موانع می‌تواند از توانمندی‌های زنان درسینما جلوگیری کرده و باعث کاهش تنوع و نوآوری در آثار سینمایی شود. بنابراین، برای دستیابی به تساوی حضور زنان و مردان در صنعت سینما، لازم است که اقدامات قانونی مناسب صورت گیرد تا موانعی همچون تبعیض جنسی و عدم دسترسی به فرصت‌های برابر برای زنان برطرف شود. همچنین، ارتقاء فرهنگ سازمانی در شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط با سینما، افزایش آگاهی در جامعه و آموزش سهم مهمی در این راه دارند.
شاید تنها تساوی در اهدا جایزه بازیگری زن و مرد است که در کل فستیوال‌های سینمایی دنیا دیده می‌شود. اما  آیا اگر صحبت از سینمای ابر قهرمانی باشد، نام پتی جنکینز (Patty Jenkins) کارگردان فیلم  زن شگفت انگیز محصول سال ۲۰۱۷ ، به ذهن مخاطبان سینما می‌آید؟!
حتی ممکن است نام سوفیا کوپولا (Sofia Coppola) که یک اسکار برای نگارش فیلمنامه گمشده در ترجمه، در کارنامه‌اش دارد را صرفا به دلیل اینکه دختر کارگردان بزرگ فرانسیس فورد کوپولا است، می‌دانیم. اما او با  همین فیلمنامه و فیلم بود که  به محبوبیت رسید.
شاید این اواخر نام  گرتا گرویگ Greta Gerwig برای مخاطبان سینما بسیار آشنا باشد. زیرا فیلم پرفروش او، باربی به نوعی رکوردهای تابستانی باکس آفیس را تغییر داد و در کنار اوپنهایمر اثر کریستوفر نولان، در کانون توجه قرار گرفت. بسیارند از متخصصان سینما در حوزه‌های مختلف که سال‌هاست در تاریخ سینما موثر بوده و دیده نشده‌اند.
شاید تبعیض جنسی، یکی از اصلی‌ترین موانعی است، که زنان سینماگر با آن مواجه شده‌اند. این تبعیض می‌تواند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در مسائلی مانند دستمزد، فرصت‌های شغلی و دسترسی به منابع تولید هنری ظاهر شود یا نقدهای جنسیت ‌محور که زنان سینماگر برخی اوقات با نقدهایی روبه‌رو می‌شوند که به جنسیت آنها مرتبط است. این نقدها ممکن است به این شکل باشد که به عنوان مثال کارهای زنان فیلمساز را زنانه یا نرم معرفی می‌کند و از موضوعات جدی‌تر به گونه‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، سرپیچی کنند.
هرچه جلوترمی‌رویم، افزایش توجه به اثرات زنان سینماگر با گسترش جنبش‌های فعالیت‌های زنان و افزایش توجه به تفاوت‌ها و نقاط قوتی که زنان به فیلمسازی یا سایر کارهای مرتبط با سینما روی می‌آورند، می‌تواند این حضور را بیشتر کند و فاصله بین مردان و زنان را نیز در سینما به کاهش برساند. کوتاه سخن این‌که با توجه به چالش‌ها و پیشرفت‌هایی که زنان فیلمساز و سینماگردر سینمای جهان تجربه کرده‌اند، می‌توان ادعا کرد که این گروه از هنرمندان با تلاش‌های فراوان و استفاده از فرصت‌های جدید، به شکل قابل ‌توجهی در توسعه و پیشرفت صنعت سینما نقش داشته‌ و دارند.