سینماسینما، عزیزالله حاجیمشهدی
در همه ی کتاب های مهم و مرجع برای داستان نویسی و نمایشنامه یا فیلمنامه نویسی، همیشه به عنصر «شخصیت» و عمل «شخصیت پردازی» بهای خاصی داده شده است. در هیچ درامی، نمی توان اهمیت ونقش محوری شخصیت را کنار گذاشت و نادیده گرفت. گویی بدون حضور و وجود شخصیت یا شخصیت ها، هیچ عمل داستان پردازانه (دراماتیک ) شکل نمی گیرد.
چه شخصیتی را می توان شخصیت دراماتیک و مناسب و مطلوب برای یک داستان یا فیلمنامه دانست؟ شخصیت، کسی است که قصد رسیدن به هدفی (چیزی) را دارد و برای دستیابی به هدفش، حاضر است دست به عمل بزند. عملی مؤثر که برای رسیدن به هدف، مدد رسان او باشد. در این راه، یک شخصیت دارای هدف، کاری می کند که به تغییر و دگرگونی شرایط منجر شود. تنها و تنها در این صورت است که می توان مدعی شد که شخصیت داستان ما، دست به عملی موثر و کارآمد زده است. اگر جز این باشد، او هرگز موفق به تغییر شرایط موجود نخواهد شد.
درست مثل این است که کسی در چاله یا چاهی عمیق افتاده باشد و برای بالا آمدن از آن دست به هیچ کارموثری نزند و تنها منتظر کمک دیگران باشد! در این صورت ممکن است ساعت ها و روزها در همان جا بماند و کاری برای رهایی و نجات او نیز انجام نشود. قهرمان و شخصیت یک درام جاندار باید سعی و تلاش خود را به ما ( در مقام خواننده ی داستان یا تماشاگر فیلم ) آشکارا نشان بدهد. اگر ببینیم که او برای درست کردن چند جای پای مناسب بر دیواره ی یک کاریز خشک و قدیمی، با چنگ و دندان تقلا می کند و دست های زخمی او و کارهای موثرش را ببینیم، بهتر می توانیم او را به عنوان یک شخصیت فعال (اکتیو و غیر منفعل ) بپذیریم. تنها در این صورت است که قهرمان داستان و فیلم ما، قادر به تغییر شرایط خواهد بود.
واقعیت این است که باید خواسته ها و اعمال شخصیت داستان ما، با ماجرای اصلی داستان یا طرح فیلمنامه ی مورد نظر، به طور طبیعی به شکلی به هم پیوند بخورد و در این فرآیند، باید به شخصیتی باور پذیر برسیم که توان پیش برندگی ماجرا ها را نیز داشته باشد ، چرا که یک شخصیت منفعل و بدون اراده و بی عمل، چه برای خواننده ی داستان و چه برای ببیننده ی فیلم هرگز نمی تواند باور پذیر باشد. این که ما گاهی شخصیت یک داستان یا فیلم را باور نمی کنیم یا به بیان بهتر، شخصیت موردنظر داستان نویس یا فیلمنامه نویس نمی تواند ما را به خودش جذب کند، به این خاطر است که کارهای آن شخصیت را قبول نکرده ایم و در نتیجه، داستان نیز برای ما باورکردنی به نظر نمی رسد!
شخصیت باید باور کردنی باشد. یعنی هر کاری که انجام می دهد، متناسب با شرایط جسمی و توان او باشد. آیا از کسی که دارای معلولیت شدید جسمانی است می توان انتظار داشت که بتواند خودش را از همان چاهی که پیش تر در باره اش حرف زده ایم، نجات دهد؟ عمل شخصیت نباید باعث شگفتی بیش از اندازه و در نتیجه، باعث باور ناپذیری رفتار های وی بشود.
در واقع عمده ترین دلایل این باورنداشتن شخصیت، در چینش نادرست برخی ویژگی های رفتاری و گفتاری یک شخصیت یا همان طراحی ناقص شخصیت ریشه دارد. این طراحی زمانی ساختار دقیق و موفقی خواهد داشت که ما بتوانیم در طول داستان و به طور تدریجی با لایه های مختلف درونی و اعماق یک شخصیت آشنا شویم و به ویژگی های روانشناختی وی پی ببریم.
درمقابل چنین شخصیتی که وجودش دارای لایه های مختلف و عمق می باشد، گاه با شخصیت هایی به شدت سطحی و به اصطلاح کلیشه ای و قالبی نیز سرو کار داریم که همه ی واکنش های چنین شخصیت هایی کاملا قابل پیش بینی است وبخش عمده ای از نقص ساختاری فیلم های سطحی و سهل انگارانه، به دلیل همین طراحی نادرست شخصیت هایی از این گونه است.
اگر به دور وبر خودمان نگاه کنیم، در زندگی خارج از دنیای داستان و فیلم نیز، به طور معمول، ما از شخصیت های عمیق بیش تر تاثیر می پذیریم و کم تر پیش می آید که شخصیت های به اصطلاح تک ساحتی بتوانند بر روی ما تاثیر چندانی باقی بگذارند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- خوابِ شیرینِ درختِ سیب های سرخ!/ نگاهی به فیلم «شور عاشقی»
- از یاد رفتگان کوچه رندان!/ نگاهی گذرا به کارنامه درخشان ناصر تقوایی
- نگاهِ تازه و نوجوییهای امیدبخش/ نگاهی به نمایش «بیانیهی کمیسیون صندلی»
- اعلام زمان برگزاری اولین رویداد استارتاپی فیلمنامه نویسی
- نمایش و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما
- شورِ زندگی و جادوی سینما/ نگاهی به کتاب «ریو براوو»
- زیر سایه ترس و بی اعتمادی!/ نگاهی به نمایش «خمره»
- فراخوان رویداد استارتآپی فیلمنامه نویسی منتشر شد
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- ضدقهرمان محصول ناامیدی نویسنده از انسانها است
- هنرِ زنده ماندن در آرزوی آزادی!/ نگاهی به نمایش «ماراساد شاه لیر را شکار میکند»
- از «پلّکان» تا «شب، روی سنگفرشِ خیس»، در هفت پرده!/ نگاهی به نمایش «پرده در پرده»
- آرزوهای بر باد رفتهی عدالتجویی!/ نگاهی به نمایش «شب، روی سنگفرش خیس»
- پایان کارگاه «خلق ایده، ساخت فیلمنامه» در موزه سینما
- کارنامهی درخشانِ یک پژوهشگرِ دلشیفتهی سینما/ نگاهی به کتاب «افسون پردهی نقرهیی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- با حضور کمرنگ سینمای ایران؛ نامزدهای هفدهمین جوایز سینمایی آسیاپاسیفیک معرفی شدند
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- نگاهی به «شیهه»/ به کودکی که هرگز زاده نشد
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
آخرین ها
- چرا باید این روزها فیلم «آر یو والیبال» را ببینیم؟
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- بازدید معاون فراجا از غرفه همراه اول در نخستین روز نمایشگاه ایپاس
- «آبی روشن» در جستجوی هویت ایرانی
- یک تقدیر از فیلمساز مجارستانی/ بلا تار از جشنواره توکیو جایزه دستاورد میگیرد
- پوستر جشنواره «دیدار» رونمایی شد
- اولین روز مسترکلاس «شکوه سینما» برگزار شد
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- حضور همراه اول در ایپاس ۲۰۲۴ با ارائه سرویسهای نوین ارتباطی
- «پایان خوش» برای بازنشستگی/ برنده ۲ نخل طلا و یک اسکار دیگر فیلم نمیسازد
- داوران آثار داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- معرفی مدیران بخشهای سومین جشنواره بینالمللی چندرسانهای میراثفرهنگی
- کاهش بیسروصدای فروش برخی فیلمها؛ «زودپز» صدرنشین گیشه سینما در هفته گذشته
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- «پرسهزنی در سکوت شهر»؛ گوشهای از زندگی و آثار مرتضی نعمتالهی
- «این جَمعیت قابل کُنترل» در بلغارستان
- راهیابی «النگو» به جشنواره مورد تایید اسکار
- استاد شفیعی کدکنی تندیس تقدیر هادی خانیکی را اهدا کرد/ او شخصیتی چند ساحتی است
- «کسری آنلاین» در میان منتخبین جشنواره نوستالژیا
- وزیر ارشاد: در خصوص هنرمندان ممنوع الکار تجدید نظر کلی خواهد شد
- «سکوت و سلام»؛ قابهای خاطره انگیز از آتیلا پسیانی
- با حضور کمرنگ سینمای ایران؛ نامزدهای هفدهمین جوایز سینمایی آسیاپاسیفیک معرفی شدند
- غزل شاکری صداپیشه «ژولیت و شاه» شد
- کنفرانس بینالمللی انجمن رمز ایران با حمایت همراه اول آغاز به کار کرد
- نگاهی به «شیهه»/ به کودکی که هرگز زاده نشد
- همراه اول موفق به دریافت بالاترین نشان مسئولیت اجتماعی ایران شد
- داوری ۲ ایرانی در جشنواره «لوکاس»
- به همت کانون ادبی زمستان؛ بزرگداشت استاد هادی خانیکی برگزار میشود
- آیین بزرگداشت احترام برومند برگزار شد/ حواستان به هنرمندانی که نیستند، باشد