سینماسینما، امیر اثباتی؛ هرچه فکر میکنم جز آنچه سال گذشته، با دریغ و افسوس دربارهٔ روز ملی سینما نوشتم، چیزی به نظرم نرسید. حال و روزِ سینمای ایران تغییر چندانی نکرده، جز فراهم شدنِ امکان نمایشِ دیرهنگام برای چند فیلمِ غیر مبتذل و قدری دستودلبازی برای صدورِ «اجازه»ی ساخت و نمایش فیلم. همین.
در تقویم نوشته شده که امروز ، ۲۱شهریور، روز ملی سینماست.
اما نه! …روز ملی سینمای ایران روزی خواهد بود که:
سینماگران مجبور نباشند برای ساختن و نمایش آثارشان از کسی اجازه و «پروانه» بگیرند.
آزادیِ اندیشه و بیان، حقِ همگان و بهخصوص اندیشمندان و هنرمندان است. امتیازی نیست که به برخی کسان مرحمت فرمایند و عدهای را از آن محروم کنند.
(و همیشه کسانی بودهاند -و حالا تعدادشان مدام بیشتر میشود- که آثار هنریشان را بیاجازه! خلق و منتشر میکنند. البته تاوانش را هم میدهند. اما ساختارِ صلبِ قانونی تغییری نکرده)
اعضای واقعیِ حرفهها و مشاغل گوناگون سینمایی به درجهای از دانشِ حرفهای و بلوغ و آگاهیِ صنفی رسیده باشند که بتوانند با مشارکتِ فعال، همبستگی و صدای رسا مطالباتِ بهحقِ خود را پیگیری کنند و خواستار احقاق حقوقِ بدیهی و مسلّم خود شوند؛ از امنیت شغلی تا بیمهٔ بیکاری و از قراردادهای واحد تا شرایط استانداردِ کار و…
خانهٔ سینما -جامعهٔ اصناف سینمایی- قادر باشد بدون مزاحمتها و دخالتهای دولتی و حکومتی، در ساختاری اصلاحشده، کارآمد و مستقل، نه تنها مناسباتِ حرفهای، صنفی و تشکیلاتی میان اعضایش را بهدرستی و در راستای منافع مشترکِ آنان مدیریت کند، بلکه با تکیه بر بیش از صد سال آزمون و خطا در تجربهٔ سینما و تولید و نمایش فیلم در ایران و جهان، تلاش کند صنعت سینمای کشورمان را از نظر کمّی و کیفی به سطح کشورهای پیشرفته در این عرصه برساند تا سینماگران ما نیز از مزایای آن برخوردار شوند.
لازمهٔ این امر، برخورداری از توانِ مالیِ مناسب و پایدار و سهیم شدنِ اعضا در تأمینِ هزینههاست.
در کنار سینمای سرگرمیساز و تجاری که رونق آن لازمهٔ تداوم حیات این صنعت است، سینمای هنر، اندیشه و تجربه نیز فضای کافی برای تنفس و ارتباط با مخاطبِ خود داشته باشد و از حمایت لازم -که صرفاً دولتی نیست- برخوردار باشد. اعتبارِ جهانیِ سینمای ایران مدیونِ حساسیت، جسارت، توانایی، خلاقیت و نوآوریهای چنین سینما و سینماگرانی است. راهکارهای دستیابی به این هدف را اهالی سینما بهتر از هر کسی تشخیص میدهند؛ نیازی به سیاستگذاریهای غیرفرهنگیِ شوراهای حکومتی و سیاستبازانِ حوزهٔ فرهنگ نیست!
(تجربهٔ موفق نمایش فیلمهای غیر مبتذل در ماههای گذشته، نادرستیِ سیاستگذاریهای مدیرانِ ضدفرهنگی را آشکارتر ساخت.)
تصویر واقعیِ زندگیِ جامعهٔ ایران در فیلمها به نمایش گذاشته شود و سینماگران ناچار نباشند به دلیل قوانین نادرست (مثلاً قانونِ حجاب اجباری) به تماشاگران دروغ بگویند و سینمای ایران از حضور بعضی زنانِ بازیگرِ شاخصِ معترض به این دروغنمایی محروم بماند.
همهٔ افراد و مؤسساتِ تولید و نمایشِ حکومتی یا وابسته به سازمانها و نهادهایی که بودجههایشان از منابع متعلق به مردم (بیتالمال!) تأمین میشود از میدان رقابتِ نابرابر با بخشِ خصوصی خارج و بساطِ رانتخواریشان برچیده شود.
رسانههای مستقل (غیر حکومتی)، بهخصوص شبکههای خصوصی تلویزیونی -که فعلاً با قانونِ ضد فرهنگیِ انحصاریِ حاکمْ وجود خارجی ندارند!- بتوانند با شفافسازی، اصلاعرسانی، و نقدِ جدیِ آثار سینمایی، نقش حمایتگر و تأثیرگذار خود را در همراهی با سینمای ملی ایفا کنند.
و…
و هر سال در آن روز «جشن خانهٔ سینما» پرشور و باشکوه برگزار شود و فرصتی باشد برای تاباندنِ نور به دستاوردهای سالانهٔ سینماگران و تجلیل از بزرگانِ سینمای ایران. سینمایی که من هم به دلیل بسیاری آثار ارزشمند و ماندگارش، از اینکه عضوی از آن هستم به خود میبالم.
به امیدِ آن روز.
امیر اثباتی
۲۱ شهریور ۱۴۰۴