سینماسینما، شهرام اشرف ابیانه
پیشنهاد نوروزی/ تاریخهای سینما، ژان لوک گدار( ۱۹۸۸-۱۹۹۸)
یکی از غریبترین تجربه های زیباییشناسی سینمایی که خواهید داشت. فیلم تجربی شاعرانهای که تاریخ سینما را به شیوهای ذهنی و سوبژکتیو و به شیوهی خود گدار در پیوند با مجموعهای از هنرهای بصری و تجمی و ادبیات به تصویر میکشد. دیدن این مجموعهی مستند ۸ قسمتی به خواندن رساله فلسفی کوچکی میماند که به ناگاه سر وکلهاش در کتابخانهتان پیدا شده. گدار را با جملات قصارش میشناسند که بسیار هم زیبا و پرطنین در فیلمش طنین یافته. گدار در تاریخ سینمایش، هیچکس وهیچ چیز را از تیغِ تندِ حملاتش بینصیب نمیگذارد. فیلم، کولاژ بصری درخشانی است با چند راوی و تصاویری سوپرایمپوز شده (روی هم افتاده) که به دنبال سرچشمهی چیزی است که به نامِ سینما به دنیا عرضه شده. در قسمت اولِ فیلم، از زبانِ گدار، نشسته پشت میزش در حال تایپِ نریشنهای فیلم میشنویم:
اگر دوربین۱۶میلیمتری رنگی اروین تالبرگ ( تهیه کنند معروف دهه سی آمریکا) داخل اردوگاههای کشتار نازیها در جنگ جهانی دوم راه می یافت، الیزابت تیلور هیچ گاه مجال آن را نمی یافت که زیر آفتاب درخشان، بدن نیمه عریان خود را به نمایش بگذارد( اشاره به فیلم مکانی در آفتاب جورج استیونس).
در همین قسمت میشنویم و میبینیم:
وقتی نازیها در حال فتح اروپا بودند سینما به روال عادی فیلمسازی خود ادامه میداد، انگار اتفاقی نیفتاده.
شیوهی گدار برای نمایش این همه، ساختارِ رمانهای ذهنی ویرجینیا وولف یا یولیسیس جیمز جویس را به یاد میاورد. فیلم، در عین حال کلیدِ فهم سینمای گدار هم هست. فیلمسازی انقلابی که با تصاویر آرشیوی و صدا و دیالوگهای فیلمهای مشهور تاریخ سینما و موسیقیهای به یادماندنیاش، بیانیهای علیه خود سینما صادر میکند. با این منطق که سینما در سیر شکلگیری تاریخیاش به آنچه بر سر انسان قرنِ بیستمی آمده بیاعتنا بوده. انگار این وسیله را اختراع کردهاند تا به زَعمِ گدار در فیلم، حافظهی آدمی را به بردگی بگیرند.
بعد از دیدنِ این شاهکارِ خیره کننده، دنیا و هنر احتمالی محبوبتان، سینما، را دیگر به گونهی دیگری خواهید دید. برای دیدن فیلم باید صبور باشید و اجازه دهید سیر تصاویر بیوقفهی فیلم که با صدای تایپ دستگاه ماشین نویسی از جلوی چشمتان رژه میرود، همراه صداها و و دیالوگها و گنجینهای غنی از موسیقیهای کلاسیک و پاپ و موسیقی متن فیلمهای مشهور تاریخ سینما به علاوهی راویهایی که تو گویی در حال سرودن قطعه شعری هستند و مدام در جریان روایت یکدیگر وارد میشوند، کار خودشان را بکنند. گدار از این بیربطی، یک هماهنگی زیباییشناسانهی باشکوه خلق کرده.
تاریخِ بشری و هنر سینما در جریان شکلگیری تاریخیاش ، همراه گنجینهی هنرهای تجسمی در هم ادغام میشوند تا در شیوهای که به جریانِ سیال ذهن میماند گونهای روایتگری بصری شکل بگیرد که مختصِ خود سینما است، البته اگر ذات و جوهر هنرِ سینماتوگراف را بشناسیم و اجازه دهیم تصاویرِ فَرارِ این هنرِ گریز پا، زبان باز کنند و تاریخ آنچه بر این هنر رفته را بازگو کند.
گدار به شیوهی فیلمهای دیگرش، موجودیت چیزی به نام سینما را، که به اعتقاد او اصلاً هنر نیست، در جریان این روایتگری نابِ سینمایی به بازی میگیرد. انگار سینما، قائم به ذات موجودی زنده باشد و در این فیلمِ خاص امکان سخن گفتن پیدا کرده باشد. گویی همه چیز از دریچه چشمِ این پدیدهی غریب با صنعت و سرمایه و پول آمیخته، به تصویر کشیده شده باشد. انگار فرشتهای به خواب رفته در دلِ تصاویر حبس شدهی نوار سلولوئید، زبان باز کرده در شیپور صور اسرافیل گونهاش بدمد و ما را به تماشای نمایشِ آخرین فرا بخواند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- سینماسینما/ ستایش ناتوانی/ گفتوگو با میترا فراهانی درباره آخرین فیلم(های) گدار
- چهرههایی که سال ۲۰۲۲ جهان هنر را ترک کردند
- نازپروردهی انقلابی/ دربارهی ژان لوک گدار و آثارش
- قمارباز بزرگ سینما
- سینما در سوگ اسطوره شگفتیساز/ گدار؛ یاغی سینمایی
- فوت یکی از بنیانگذاران موج نوی سینمای فرانسه/ ژان لوک گدار درگذشت
- «تا جمعه، رابینسون»؛ رودررویی مجازی دو سینماگر بزرگ از دو موج نو
- سینماسینما/ جشن تولد سینهفیلها برای گدار/ گلستان و گدار روبروی هم در «تا جمعه، روبینسون»
- یادبود کیارستمی در نشریات خارجی/ نشریه انگلیسی: کیارستمی مردم را نسبت به آینده سینما امیدوار کرد
- بزرگان درباره کیارستمی چه گفتند
- گدار: به سینما بدرود خواهم گفت
- یک شورشی در جهانی سرکوبگر/ نگاهی به فیلم «آلفاویل»
- برشهای کوتاه/ دو سکانس از فیلمهای «از نفس افتاده» و «پییرو خله»
- برشهای کوتاه/ ویدئویی در یادبود جین سیبرگ
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- زندگینامه بیتا فرهی منتشر میشود
- هانس زیمر: خلق موسیقی برای فیلم «بلیتز» و چالشهای نوای جنگ جهانی دوم
- شکستِ دنباله «جوکر»؟ «جوکر: جنون مشترک» به نقطه صفر رسید
- فشار سیاسی و خروج یک فیلم از داوری آکادمی؛ موافقت اردن با درخواست آذربایجان برای خروج «سرزمین شیرین من» از اسکار
- رالف فاینز و ژولیت بینوش بار دیگر همبازی می شوند
- مرجان اشرفیزاده: برگزاری جشنواره میراثفرهنگی در شهرهای کوچک آنها را به قطب گردشگری تبدیل میکند
- به زبان ترکی؛ «بند ناف» در استانبول روی صحنه میرود
- بر اساس یک نظرسنجی؛ «اوپنهایمر» بهترین فیلم دهه ۲۰۲۰ شد
- ساخت مستند زندگی نویسنده و مترجم سرشناس
- رامبد جوان با یک رئالیتیشو در شبکه نمایش خانگی/ انتشار دوبله «ترنسفورمرز»
- حمایت انجمن تهیه کنندگان مستقل از تفکیک جشنواره جهانی و ملی فجر
- دو جایزه بینالمللی به «پریسان» رسید/ راهیابی فیلم کوتاه «چسب زخم» به جشنواره آلمانی
- سومین جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی به پایان رسید/ برگزیدگان دو بخش سینما و تئاتر معرفی شدند
- برای فیلمی که هنوز اسم ندارد؛ ۲ بازیگر زن به فیلم جدید نولان پیوستند
- تقدیم «ترانهای عاشقانه برایم بخوان» به کیانوش عیاری/ سینما دارای یک زبان مشترک است
- نمایش و نقد «سودابه» در فرهنگسرای اندیشه
- بزرگداشت پری صابری با سخنانی از ژاله آموزگار و حسین پاکدل
- فرهاد فخرالدینی با منظومه سیمرغ روی صحنه تالار وحدت
- ادامه اجراهای «اکتینگ» از سهشنبه/ رونمایی از پوستر «لیلای بیمجنون»
- نمایش فیلم «چه سرسبز بود دره من» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- فوت بازیگری با ۲۰۰ نقش؛ تونی تاد درگذشت
- نمایش «خورشید آن ماه» و «پرستار زمین» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- تازههایی از هفتاد و هشتمین جشنواره کن
- درخشش کلین مورفی در نقش یک ایرلندی
- معرفی برگزیدگان سه بخش جشنواره چندرسانهای میراث فرهنگی
- جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در ایستگاه پایانی/ برگزیدگان معرفی شدند
- با حکم رئیس سازمان سینمایی؛ منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره چهل و سوم فیلم فجر شد
- آغاز بهکار چهارمین کنفرانس ملی انجمن علمی پارکهای فناوری و سازمانهای نوآوری ایران با حمایت همراه اول
- برگزاری نشستهای همراه اول در حاشیه نمایشگاه کیشاینوکس ۱۴۰۳
- فریدون جیرانی رئیس کانون کارگردانان شد