سینماسینما، علی پاکزاد

«ملک الموت» جناب بونوئل را که دیده باشی و «برخورد نزدیک از نوع سوم» اسپیلبرگ را هم همینطور، تازه می توانی آماده شوی برای دیدن «روزی روزگاری آبادان». تا نگویی که خیلی آوانگارد است. فیلم شانه می زند به «مسافران » کارگردان دور از وطن ، جناب«بیضایی »و همه اینها باعث می شود که بفهمی آذرنگ سینما را به خوبی تئاتر می شناسد.
شاید برای همین هم هست که گفت و گو ها و تیپ سازی هایش خوب از کار در می آیند. این کار اول کارگردان با خشتهایی درست بنا شده است.
فیلم نقبی است به جامعه شناسی طبقه متوسط. فیلم تونلی است کنده شده در میان جنگهای تحمیل شده به منطقه، فیلم دالانی است در زندگی زناشویی و روابط بچه ها و پدران و مادران. فیلم سیاهچاله ای است در حصر خانگی و قرنطینه و انزوا.
جالب اینکه از شعار خبری نیست. هر چه هست لایه برداری است. فیلم در سطح نمی ماند. عین چاه نفتی است که به نفت رسیده است. با آنکه رابطه خانواده‌ای با جامعه قطع می شود، اما مظاهر آن جامعه مضمحل، همچنان در خانه هست. همانطور که در بیرون؛ پدران افیونی و ناامید و سنکوب کرده، پسران رادیکال و جنگ طلب، دختران هوشیار و به روز شده و اهل تعامل و کودکانی که از این میان سومی را انتخاب می کنند. و مادر که البته باید به فکر جدایی باشد.
حواشی های همه اینها هم دیدنی است و مبتنی بر آنچه در جامعه وجود دارد. پسران عاشق بی پول، دختران دل در گرو محبوب بسته و پنهانکار و…
اما خیلی در ابعاد جدی‌تر باید گفت امان از دست این موشکهای اشتباهی. اشتباه که باشد فرقی ندارد که درست هم بوده باشد! حاصلش مرگ است. روایتگری کارگردان برای ما هم از مرگ است. از انجماد دیدن لحظه مرگ و بسته شدن همه درها. حذف ارتباطات و آرزوها و آمال. اگر در لحظه، عزرائیل را دیده باشی، دوست داری که همگان را دوست بداری. دوست داری که اگر رهایی هم یافته ای و یکی از اعضای خانواده در چنگالش اسیر است، همه با هم اسیر باشید. همه با هم بمیرید. همه با هم باشید.
کارگردان خانواده ایرانی را خوب می شناسد. جنوب و آبادان را خوب می شناسد و از همه مهمتر اینکه بلد است فیلم ضد جنگ هم بسازد. بلد است که طنز اجتماعی را خوب در دل کار جا دهد. بلد است که حتی بازیگران نابلد و کم سن و سال را خوب به درخشش وادارد.
معتمد آریا مثل همیشه رو به جلوست و محسن تنابنده از زیر سیطره نقش های تلویزیونی سابقش بیرون خزیده و دارد خود دیگری را از خودش آفتابی می کند.
فیلمبرداری و تدوین هم در خدمت بهبود فیلم هستند‌ تا بتوانند کمک کنند که «روزی روزگاری آبادان »تبدیل به بهترین فیلم جشنواره شود.