سینماسینما، مهگان فرهنگ

پدرو آلمادوار کارگردان اسپانیایی  متولد ۱۹۴۹ میلادی یکی از پیشروان  سینمای جدید اسپانیا در دوران پس از فرانکو است. آلمادوار که به خاطر فیلم هایی خاص و متفاوت با زمان جلو آمده،  سبک و بیان ویژه‌ی خودش  را دارد. 

 آلبرتو باربرا، مدیر جشنواره ونیز در مراسم اهدای جایزه ی شیر طلایی ونیز به خاطر یک عمر دستاورد سینمایی آلمادوار گفت: او نه‌ تنها تاثیرگذارترین کارگردان اسپانیایی پس از بونوئل، بلکه روایتگری است که می‌تواند جزئی‌ترین، پرحرف و حدیث‌ترین و تحریک کننده‌ترین تصویر اسپانیای پس از مرگ ژنرال فرانکو را ارائه دهد.

او در سال ۲۰۰۰ با فیلم هایی مانند «همه چیز درباره مادرم» توانست خودش را در عرصه جهانی معرفی کند.

پدرو آلمادوارکابایه‌ رو  (Pedro Almodóvar Caballero ) در  ۲۵ سپتامبر ۱۹۴۹ در شهر کالزادا د کالاتراوا به دنیا آمد. او یکی از چهار فرزند   یک خانواده‌ای فقیر  روستایی بود. برادرش آگوستین و  خواهرانش آنتونیا و ماریا هستند. پدرش آنتونیو آلمادوار اندکی سواد خواندن و نوشتن داشت.

او علیرغم میل والدینش در  سال ۱۹۶۷ به مادرید رفت تا فیلم‌سازی (رویای کودکی اش) را دنبال کند، اما عدم پشتوانه مالی و تعطیلی مدرسه ملی سینما در مادرید به دست دولت ژنرال فرانکو تو را مجبور کرد تا به شغل‌های گوناگونی بپردازد در این راستا دست به تجربیات زیادی زد تا اینکه در نهایت  یک کار تمام‌وقت در شرکت ملی تلفن اسپانیا یافت. او ۱۲ سال به عنوان معاون اداری در آن جا مشغول به کار بود. او همیشه  تا ساعت ۳ بعدازظهر کار می‌کرد.

ابتدای  دهه ۷۰  آلمادوار به تئاتر و سینمای تجربی علاقه‌مند شد و اولین نقش‌های حرفه‌ای‌اش را بر روی صحنه اجرا کرد. او به نوشتن آثار کمیک مشغول شد. اگر چه از سنین کمتر هم به نویسندگی علاقه داشت و می نوشت.  هنگامی که حدود ده سال داشت، برای مقاله ای که در مورد مفهوم بیکران نوشت، توانست جایزه ای دریافت کند. بالاخره او با تلاش های بسیار توانست در سن ۲۲ سالگی و با پولی که از کار پس‌انداز کرده بود یک دوربین هشت میلیمتری بخرد.

از سال ۱۹۷۲ تا سال ۱۹۷۸، او با کمک دوستان خود شروع به ساخت فیلمهای کوتاه کرد. یک سال بعد اولین فیلم کوتاه او در مادرید و بارسلون به نمایش درآمد.

 او  می گوید: «من فیلم های کوتاهم را در مهمانی ها، پارتی ها، کافه های عمومی و… نشان دادم. نمی توانستم به آن ها موزیکی اضافه کنم چون کار بسیار سختی بود. نوار منگنز بسیار نازک و بی کیفیت بود. به یاد دارم که در مادرید بسیار مشهور شدم چون فیلم ها صدایی نداشتند و من یک نوار کاست  همراه داشتم و به شخصه صدای تمام شخصیت ها، آهنگ ها و دیالوگ ها را جدا گانه ضبط کرده و ارایه می دادم.»

طی چند سال، آلمادوار به هنر تئاتر پیوست. او به یک گروه تئاتر آوانگارد،  «لس گولیداردوس» پیوست و بازیگری نیز انجام داد. در آنجا او با بازیگرانی روبرو شد که بعداً ستاره های فیلم های او شدند. 

آلمادواربا فیلم های «پپی، لوسی، بوم» در ۱۹۸۰، «هزارتوی شور» در ۱۹۸۲و  «عادت‌های تاریک» در ۱۹۸۳ جدی تر به سینمای بلند پرداخت تا اینکه در سال ۱۹۸۴ با فیلم «چه‌ کرده‌ام که شایسته این باشم» بیشتر معرفی شد.

او و برادرش آگوستین در سال ۱۹۸۷ کمپانی فیلمسازی  El Deseo  ال دسیو را بنا نهادند که بعدها فیلم های مطرحی را  برای سراسر دنیا تولید کردند. 

او ساخت فیلم هایی چون ماتادور/ ۱۹۸۶، قانون میل/۱۹۸۷، زنان در آستانه فروپاشی عصبی/ ۱۹۸۸،  منو ببند!/ ۱۹۹۰، کفش پاشنه‌بلند/ ۱۹۹۱، کیکا/ ۱۹۹۳، گل اسرار من/ ۱۹۹۵، جسم زنده/۱۹۹۷، همه چیز درباره مادرم/ ۱۹۹۹، با او حرف بزن/ ۲۰۰۲، تربیت بد/ ۲۰۰۴، بازگشت/ ۲۰۰۶، آغوش‌های گسسته (جدا شده)/ ۲۰۰۹، پوستی که در آن زندگی می‌کنم/ ۲۰۱۱، خیلی هیجان زده‌ام/ ۲۰۱۳، خولیتا/ ۲۰۱۶، درد و افتخار/ ۲۰۱۹، صدای انسان/ ۲۰۲۰ و مادران موازی/ ۲۰۲۱  در کارنامه خود دارد.

آلمادوار پس از ساخت «ماتادور» که یک کمدی سیاه و با بازی آنتونیو باندراس است در ۱۹۸۶  و پس از آن و در‌ سال ۱۹۸۸ با فیلم زنان در آستانه فروپاشی عصبی در ۱۹۸۸  در سطح جهان به عنوان یک کارگردان بزرگ شناخته شد. این فیلم  برای پدرو کاندیدای یک اسکار (کاندیدای اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان) در سال ۱۹۸۹ و جایزه گویا را برای بهترین فیلم و جایزه بهترین بازیگر زن نقش اول را به همراه داشت. 

فیلم «همه چیز درباره ی مادرم» با کسب اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی در  ۱۹۹۹ او را به موفقیت جهانی بی‌نظیری رسانید  و بیش از هر فیلم دیگری در میان کشورهای اسپانیولی‌زبان به نمایش در آمد و موفق به کسب جوایز جهانی دیگری از جمله جایزه ی کن  شد. 

 آلمادوار با فیلم «با او حرف بزن» در سال ۲۰۰۲ جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه را دریافت کرد.

او در ۲۰۱۶ با تلفیق سه داستان کوتاه از آلیس مونرو رمان‌نویس برنده جایزه نوبل، قصه «خولیتا» را به شکل رابطه پرچالش یک مادر و دختر به تصویر کشید و کاندید اسکار بخش فیلم های خارجی اسکار شد. 

آلمادوار با فیلم «درد و افتخار» در جشنواره کن  ۲۰۱۹ حضور پر شوری داشت و آنتونیو باندراس جایزه بازیگری جشنواره کن را به دست آورد.  این  فیلم در فستیوال گویا ۲۰۲۰ در اسپانیا موفق به کسب مهمترین جوایز شامل بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد برای آنتونیو باندراس، بازیگر زن مکمل برای خولیتا سرانو، فیلمنامه غیراقتباسی، تدوین، موسیقی متن شد.

آلمادوار در طی ۴۰ سال فیلمسازی با الهام گرفتن از فیلم‌های کلاسیک هالیوود، سینمای هنریِ اروپا و سینمای فولکلوریک و بومی اسپانیا، ماهرانه میان کمدی، ملودرام، فیلم نوآر، متافیکشن، تریلر و دیگر سبک‌ها کارکرده است. او ماهرانه از موضوعاتی که در کل جامعه وجود دارد در آثارش استفاده می کند او مواردی چون مذهب، مراسم‌ و آیین ها، سالن‌های مد، میخانه‌های دگرباش ها، مجلات زنان، مسابقات گاوبازی، تلویزیون، تئاتر، بولروها و بسیاری  دیگر را گرد هم می‌آورد. پدرو جزو کارگردان هایی است که در فیلم هایش به نقش زنان و مادر بسیار پرداخته است. او در مصاحبه‌ها و فیلم‌هایش به کلام یا به تصویر از مجموعه‌ای متنوع از کارگردانانی که بر او تأثیر گذاشته‌اند نام می‌برد و به آنها ارجاع می‌دهد از جمله داگلاس سیرک، بیلی وایلدر، هاوارد هاکس، فرانک تشلین، ارنست لوبیچ، آلفرد هیچکاک، کینگ ویدور، نیکلاس ری، مایکل کورتیز، لوکینو ویسکونتی، ویتوریو دسیکا، راینر ورنر فاسبیندر، ژان کوکتو، اندی وارهول، لوئیس بونوئل، فلوریان ری، ویکتور اریسه و لوئیس گارسیا برلانگا و… اگر چه تاثیر پذیری او از جان واترز بیشتر است. 

آلمادوار کارگردانی است جهانی اما  مستقل، نوعی ثبات در فیلمسازی اش دارد. استانداردهای زیبایی‌شناختیِ دقیق و بازگشتِ مداومش به یک تیم وفادار از همکارانش، یادآور عاداتِ کاری کارگردانانِ بزرگِ دوره‌ی استودیوهاست. اگرچه در نگاه اول فیلم‌های این کارگردان با شخصیت‌های غیرعادی، دکورهای پرزرق و برق، درونمایه‌های جنسیِ تابوشکن، طرح داستانی پیچیده و ادغام ژانرهای سینمایی، کاملاً در نقطه‌ی مقابلِ فیلم‌های رایج هالیوودی به نظر می‌رسند.

آلمادوار فیلمسازی است که برخلاف مسیرِ الگوهای رواییِ سنتی حرکت می‌کند و  مراکز اصلی قدرتِ سینمایی نیز مانند پاریس،  لندن و هالیوود، اما از نظر تجاری موفق است و سبک شخصیِ غیرقابل تقلید، خاص خودش را دارد. کارگردانی که می توان او را  پرچم‌دارِ احساسات‌گراییِ پست‌مدرن یاد کرد، اما آثارش همزمان خبر از بازگشت نوعی مدرنیسم سینماییِ احیا شده را نیز می‌دهند. زنان و مادران مهمترین دغدغه ی اصلی این کارگردان‌اند. او در طی ۴ دهه فعالیت فیلم سازی اش این را بارها و بارها نشان داده است. او همیشه به نقش مهم مادران در زندگی پرداخته و این را در فیلم هایش نشان می دهد. از همه مهمتر اسپانیا و تمام ارزش هایی که برای اسپانیا قائل است و رویکردهایی که بر ضد دوران فرانکو دارد. او این را در فیلم «مادران موازی» به خوبی نشان داده است. در یکی از گفتگوهایش در باره ی آخرین فیلمش که در ونیز به نمایش در آمد می گوید: «من معتقدم که جامعه اسپانیا بدهی اخلاقی عظیمی به خانواده های مفقودین دارد و این باید پرداخت شود… تا زمانی که این بدهی به مفقودین  پرداخت نشود، ما نمی توانیم تاریخ اخیر خود و آنچه در جنگ داخلی اتفاق افتاده را ببندیم.» 

بنا به گفته های او  حدود ۱۱۴۰۰۰ نفر، اگرچه تخمین زده می شود که حتی از ۱۵۰۰۰۰ نفر نیز فراتر رود در گورهایی به خاک سپرده شده اند که هیچ اثری از آن ها نیست. 

پدرو آلمادوار کارگردان اسپانیایی به عنوان دریافت‌کننده جایزه شیر طلایی یک عمر دستاورد سینمایی از سوی جشنواره فیلم ونیز ۲۰۱۹ در لیست بزرگان سینمای جهان قرار گرفته است. لوئیس بونوئل کارگردان بزرگ اسپانیایی اولین فردی بود که در سال ۱۹۶۹ جایزه شیر طلایی افتخاری ونیز را به پاس یک عمر دستاورد سینمایی دریافت کرد و پس از آن نیز چهره‌های نامدار تاریخ سینما چون اینگمار برگمن، جان فورد، چارلی چاپلین، بیلی وایلدر، فرانک کاپرا، ژان لوک گدار، آکیرا کوروساوا، ساتیاجیت رای، میکل‌آنجلو آنتونیونی، جان هیوستون، فدریکو فلینی، روبر برسون، مارچلو ماسترویانی، ژان مورو، فرانسیس فورد کاپولا، وودی آلن، مارتین اسکورسیزی، آل پاچینو، رابرت آلتمن، جری لوئیس، کلینت ایستوود، برناردو برتولوچی و رابرت ردفورد نیز با دریافت این جایزه سینمایی مورد تقدیر قرار گرفتند.

او در یکی از مصاحبه هایش در موزه ی موما می‌گوید: «وقتی خیلی کوچک بودم تصمیم گرفتم زندگی ام را وقف فیلم ساختن کنم یک جور نیاز فیزیولوژیکی در من بود. من واقعا به پولدار شدن و مشهور شدن فکر نمی کردم. من درباره ی کسی فکر می کردم که قرار است، داستان تعریف کند.ر

پدروآلمادوار کارگردان نام آشنایی برای اهالی سینمای ایران است. اصغر فرهادی فیلم «همه می دانند» را با همکاری او شروع کرد و البته این همکاری تداوم نیافت. او و کمپانی فیلمسازی اش نامی آشنا برای همه سینماگران است، به ویژه برای آن هایی که به سبک فیلمسازی پدرو آلمادوار علاقه‌مندند.

منابع:

– Pedro Almodóvar : interviews . Author:Pedro Almodóvar; Paula Willoquet-Maricondi. Publisher:    Jackson : University Press of Mississippi, 2004.

– www.youtube.com/watch?v=60-ADf8OL9A.

– www.imdb.com/name/nm0000264.

-www.elpais.com/cultura/2021-09-01/pedro-almodovar.