سینماسینما، امیرعلی نصیری

گرچه شاید فیلم رتبه رئیس (boss level) محصول ۲۰۲۰ و ساخته جو کارنهان، اکشنی سطحی، سرگرم‌کننده و متعلق به فیلم‌های بدنه به نظر برسد، اما دست روی نکته جالبی گذاشته اشت؛ اینکه اگر مرگ وجود نداشت و هر بار پس از کشته شدن، دوباره چشم از خواب باز می‌کردیم، زندگی چه شکلی پیدا می‌کرد؟ به جاودانگی دست پیدا کرده و خوشحال می‌شدیم یا آرزوی مرگ می‌کردیم؟!

در این فیلم ما شاهد زندگی مردی به نام روی (فرانک گریلو) هستیم که بازنشسته نیروهای ویژه است و درست در روز مرگش، به دام یک حلقه زمانی بی وقفه می‌افتد. «حلقه زمانی» طرحی خیالی در داستان‌ها است که در آن بازه‌ای خاص از زمان به صورت متداول تکرار و تجربه می‌شود که اغلب هدف شخصیت داستان، شکستن این چرخه است. گاهی از واژه حلقه زمانی برای اشاره به یک حلقه عادی استفاده می‌شود. با اینکه هر دو آنها مشابه به نظر می‌رسند، حلقه عادی تغییرناپذیر است؛ اما یک حلقه زمانی به طور مداوم به صورت مجدد تنظیم می‌شود. مفهوم کلی یک حلقه زمانی طوری است که هنگامی که یک وضعیت خاص، مانند مرگ یک شخصیت یا یک زمان خاص، رخ می‌دهد حلقه دوباره از نو شروع می‌شود و در همین حال یک یا چند شخصیت خاطرات گذشته از حلقه پیشین را در خاطر دارند. تمرکز داستان‌های با موضوع حلقه زمانی معمولاً در یادگیری شخصیت از هر حلقه پی‌درپی در طول زمان است.

اما چه فیلم‌های دیگری به بازی با این تکرار زمان پرداخته بودند؟ روز گراندهاگ / روز دوم فوریه (هارولد رامیس، ۱۹۹۳) درباره یک گزارشگر عبوس هواشناسی تلویزیون (بیل موری) است که برای تهیه گزارش روز دوم ماه فوریه یا روز موش خرما به همراه تهیه‌کننده و فیلمبردار به شهر کوچکی می‌روند. هر سال در این روز مردم منتظر برون آمدن موش خرمایی هستند که به آن‌ها می‌گوید آیا زمستان تمام می‌شود یا تا ۶ هفته دیگر ادامه خواهد داشت. او و گروهش مجبور می‌شوند شب را در این شهر اقامت کنند؛ اما فردا صبح که گزارشگر از خواب بیدار می‌شود به طرز معجزه آسایی می‌بیند که در یک حلقه زمانی گیر افتاده‌است و هرروز در حال سپری کردن روز گراندهاگ است و این چرخه در طول فیلم ادامه دارد.

لبه فردا (داگ لیمان، ۲۰۱۴) نیز فیلم دیگری است که به این موضوع اشاره دارد؛ ماجرای این فیلم در زمانی از آینده که در آن زمین توسط یک نژاد بیگانه مورد هجوم قرار گرفته‌است، اتفاق می‌افتد. کروز در نقش بیل کیج ایفای نقش می‌کند؛ یک افسر روابط عمومی، بدون هیچ تجربه جنگی که توسط مافوق خود دستور دارد در خط مقدم یک عملیات بسیار مهم علیه بیگانگان شرکت کند. اگرچه او در میدان جنگ کشته می‌شود، اما خود را گرفتار یک حلقه زمانی می‌بیند که با هربار کشته شدن او را به روز قبل از جنگ بازمی‌گرداند. کیج به همراه ریتا ورتاکسی (امیلی بلانت)، یک جنگجوی نیرو ویژه گروهی تشکیل می‌دهد تا راهی برای شکست دادن موجودات فرا زمینی بیابند.