سینماسینما، آرش عنایتی

کنشِ سراسر احساسی مسعود فراستی در کسوتِ منتقد پس از اکران فیلمِ “روز صفر” (حضورش در نشستِ پرسش و پاسخ فیلم و اظهاراتش)، خواسته یا احتمالا ناخواسته سبب شد تا اسباب و مهمات مخالفان فیلم افزون تر شود و شاهد کنش های صفر و صدی قلم به دست‌ها درباره این فیلم باشیم. چرا که عموما پیش از قدم نهادن در این عرصه تصمیم شان را گرفته اند. درست به مثابه هواخواهان دو تیم حکومتی- پرسپولیس و استقلال- که پیش از بازی، وضعیت شان مشخص است و در هر صورتی، مخرجِ مشترک گفتار و رفتارشان بر حق بودن تیمِ مورد علاقه شان است. بر همین قیاس، سمت و سوی بسیاری از نوشته ها، حتی پیش از دیدن فیلم مشخص شده، با این تفاوت که، مسئله آن جا رنگ است و این جا ننگ از تهیه کننده! یا در اوج هستی و یا سوار بر موج ِ اعتراض. حال اگر باد موافقتی از فراستی هم بوزد که موج، اوج می گیرد! این گونه می شود که سینه چاکان جک بائر و سینه ریزداران بتمن، از شمایلِ قهرمان ِ روز صفر(سیاوش با بازی امیر جدیدی) می نالند و می زارند. فراموش کرده اند که ملکان در نخستین تجربه کارگردانی اش، قهرمانی آفریده- که چهل سال -جماعت ریل گذاران با همه قلاده های طلایی شان از خلقش عاجز بودند. سربازِ گمنامی خلق کرده که خرق عادت می کند و اشتباه. برای رسیدن به ریگی، مثل ریگ دروغ می گوید و بالادستی هایش نادیدنی اند(شخصیتی برتر از این). هوش اش در گریم رخ می نمایاند، آن جا که چهره مامور امنیتی‌اش را رخ به رخ می کند با آن که عملیات را به نام خویش می زند و اوج اش در انتخاب لهجه ای است که برای همان مامور فرودگاه بندر عباس برگزیده، تا هر که تفاوت را نمی بیند حداقل بشنود! همچنان که سعی شده تا چاله های فیلمنامه به کمک نریشن پر شوند که نمی شوند. با این وجود کارگردانی ملکان قابل تحسین است- و البته نه در نماهایی که بی شباهت به نماهای فیلم ِ تنگه ابوقریب در آمده اند یا در آورده اند- برای نمونه، سیاوش به همراه دو نفر از ماموران افغانی سوار بر اتومبیل به سمت کمین می روند. ملکان در چیدمانی درست، سیاوش را در صندلی جلو نشانده و شعارهای فیلم ش را- درباره حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان و …- از زبان مامور افغانی ارشدتر که بر روی صندلی عقب نشسته، بیان می کند. سیاوش سیگار مامور دیگری که رانندگی می کند را به بیرون پرت می کند. به این ترتیب علاوه بر بیانِ جایگاهش، موقعیتِ برتر مامورش را نشان می دهد و از یاد نبرده ایم نقش موثر دو مامور افغانی را در طول ماموریت. نمونه هایی از این دست، در فیلم بسیارند به شرط آن که در موازنه آتشِ صفر و صدی ها موزون بمانیم.