سینماسینما، یزدان سلحشور

وقتی قرار است سراغِ یک فیلم بروی، فیلمی که کارگردان‌اش پیشینه دارد و پیشینه‌ی معتبری هم دارد، این گذشته‌ی هنری دو جور عمل می‌کند هم می‌تواند به کمکِ فیلمِ تازه بیاید هم می‌تواند به پاشنه‌ی آشیل‌اش بدل شود بستگی دارد که کارگردان، چقدر جلو یا عقب رفته باشد در کارنامه‌ی هنری‌اش. «نگهبان شب» به نویسندگی رضا میرکریمی، محمد داوودی و به کارگردانیِ رضا میرکریمی نه گامی به پیش است نه گامی به پس؛ می‌شود اسم‌اش را گذاشت در جا زدن اگر خودش را تکرار کرده باشد که این کار را نکرده بنابراین من اسم‌اش را درجا زدن نمی‌گذارم. با سه چیزِ این فیلم مشکل دارم: اول. قصه‌ای که برای فیلمی بلند، زیادی کوتاه است این مشکل را قبلاً فیلم‌های میرکریمی داشتند اما مثلاً در «یه حبه قند» آن قدر خرده‌روایت ریخته بود وسط روایتِ اصلی، که کوتاه بودنِ قصه احساس نمی‌شد و «زمان محبوس در روایت» آن قدر خوب درآمده بود که جای چون و چند برای کوتاهی قصه نمی‌ماند. در «خیلی دور، خیلی نزدیک» مشکلِ کوتاهی قصه را با مهندسی و ساختِ بکرِ مکان و باز هم رسیدن به توسع «زمان محبوس در روایت» پر کرده بود اما در «نگهبان شب» نه خرده‌روایتِ زیادی داریم نه مهندسی و ساختِ مکان را در حد و اندازه‌های «خیلی دور، خیلی نزدیک». دوم. وقتی قصه برای یک فیلم بلند، کوتاه باشد معمولاً یک نتیجه دارد: کُند شدن غیرِ لازمِ ریتم؛ در «نگهبانِ شب» به نظر می‌رسد که به رغمِ اینکه ظاهراً همه چیز مثلِ قواعدِ سینمای میرکریمی‌ست اما آن نبضِ پنهانی که زیرِ پوستِ فیلم‌های قبلی بود، دیگر چندان نمی‌زند. سوم. فیلم، رسماً با پیاده شدن شخصیتِ اصلی از ماشین محسن کیایی تمام می‌شود و ادامه‌ یافتن‌اش، صرفاً برای رسیدن به سکانسِ پایانی‌ست که سکانسِ جان‌داری هم هست اما جایش آنجا نیست.

غیر از این‌ها، باید ذکرِ خیری کنم از بازی‌ها که خیلی خوب هستند [البته منظورم فقط بازی محسن کیایی نیست که اگر مثلِ دیوار هم جلوی دوربین بایستد واقعاً به چشم می‌آید و اگر چشم‌اش نزنم در حدِ بهترین‌های دنیاست] باید قبول کرد که میرکریمی واقعاً متخصص گرفتن بهترین بازی‌ها از بازیگرانِ فیلم‌های خود است حتی از کیومرث پوراحمد هم بازی خوبی گرفته. [بدترین بازی فیلم، مالِ خودش است که مثل هیچکاک از جلوی دوربین رد شده!] ایده‌ی اصلی فیلم، ساختِ یک «افسانه پریان» است در دنیای امروز که چندان هم نومیدکننده نباشد و شخصیت‌ها، در مرزِ طیفِ خاکستری، ساخته و پرداخته شده‌اند حتی شخصیتی که کیایی نقش‌اش را بازی می‌کند و معمولاً در چنین آثاری، نقشِ منفیِ فیلم‌ است.