سینماسینما، حمید عبدالحسینی*

تماشای آنلاین نمایشی از بهرام بیضایی موقعیتی پارادوکسیکال را درنظر پدید می آورد؛ حس توامان شادمانی دوباره ی مواجهه با مجموعه واژگان، زبان و ساخت‌مایه‌های دستوری و ساختار نمایشی‌اش از یک سو و دریغ و افسوس ندیدن همه‌ی شاخص‌ها و خصایص مولف‌اش بر صحنه‌ای در وطن، که کلید واژه‌ی موتیف‌وار واپسین اثر در غربت به صحنه آمده‌اش نیز است.
بیضایی در چهار راه خویشتن می‌ایستد و با نورافکنی پرقدرت بر همه‌ی ابعاد پیدا و پنهان حسرت‌ها و دریغ همه‌ی سال‌های پیشین و گذرانده، روشنی می‌افکند و بیش از هر موقعیت دیگری بی‌واسطه و صریح به نقد جغرافیا و آدم‌ها و مناسبات غلط و منحط این دیار می‌پردازد و دست آخر شناختی تازه از وطن را برایمان تعریف می کند.

«چهار راه» آخرین نوشته بیضایی پیش از جلای وطن است و وقتی به نگارش در آمده که هنوز ترک وطن برایش متصور نبوده اما به گونه‌ای شگفت‌انگیز از سفر و رفتن حرف می‌زند و حالا حتی بعد از چند سال نگارش و روی صحنه آمدن‌اش در غربت، همزمانی برخی محدودیت‌های ایجاد شده برای دختران این سرزمین در تحصیل رشته نمایش و عرضه‌ی این اثر، باردیگر بر این گزاره صحه می‌گذارد که دوراندیشی بیضایی و شناخت‌اش از جامعه، آدم‌ها و ساختارهای فرهنگی و عرفی فراتر از انگاره‌های رسمی، نظارتی، زمانی و حتی جغرافیایی، هیچ مرزی نمی‌شناسد و با برنایی و تیزهوشی همچنان بر بلندای قله‌ای مرتفع ایستاده و به خود، ما، گذشته و آینده با ژرف اندیشی می‌نگرد.

*نویسنده و کارگردان